Thuốc dị ứng có rất nhiều dạng bào chế khác nhau như thuốc viên, dung dịch uống, thuốc thông mũi, thuốc nhỏ mắt, kem bôi ngoài da,… Đa phần các loại thuốc chống dị ứng đều được bán dưới dạng không kê đơn, vì thế bạn cần hiểu rõ để sử dụng các loại thuốc này an toàn, hiệu quả.

Phản ứng dị ứng của cơ thể là gì?

Dị ứng được hiểu đơn giản là phản ứng của cơ thể trước các tác nhân lạ. Khi tiếp xúc với các chất kích thích như phấn hoa, côn trùng hay thực phẩm,… hệ miễn dịch của chúng ta sẽ giải phóng các hóa chất gây phản ứng dị ứng.

Phản ứng dị ứng thường bao gồm các triệu chứng như: sổ mũi, hắt hơi, chảy nước mắt và ngứa ngáy,… Những phản ứng này thường không quá nguy hiểm nhưng ảnh hưởng nhiều đến những hoạt động thường nhật của bạn.

Thuốc chống dị ứng là gì? Gồm những loại nào?

Thuốc chống dị ứng là thuốc được dùng để làm dịu bớt phản ứng dị ứng của cơ thể. Những nhóm thuốc này thường hoạt động theo cơ chế ngăn sự phóng thích các chất trung gian hóa hóa học gây phản ứng dị ứng. Chúng bao gồm:

Thuốc kháng histamin

Histamin là một hóa chất quan trọng được phóng thích liên tục trong suốt quá trình dị ứng, gây ra hàng loạt biểu hiện như sổ mũi, hắt hơi,…Vì thế, một trong các nhóm thuốc dị ứng phổ biến nhất phải kể đến thuốc kháng histamin. Nhóm thuốc này được bào chế dưới dạng viên uống, thuốc xịt mũi hay thuốc nhỏ mắt và được chia thành 2 thế hệ:

• Thế hệ 1 bao gồm: diphenhydramine, chlorpheniramine thường gây buồn ngủ cho người bệnh và nhiều tác dụng phụ khác như khô miệng, táo bón, chóng mặt, mờ mắt và bí tiểu.
• Thế hệ 2 bao gồm: desloratadine, fexofenadine, levocetirizine, loratadine, cetirizine với ít tác dụng phụ hơn, hạn chế việc gây buồn ngủ khi dùng thuốc (ngoại trừ cetirizine).

Thuốc chống sung huyết mũi

Thuốc thông mũi là nhóm thuốc dị ứng có tác dụng làm thông thoáng mũi, cải thiện tình trạng tắc nghẽn ở mũi và xoang nhanh chóng. Nhóm thuốc này có thể được sử dụng ở dạng hỗn dịch và viên uống hoặc thuốc xịt mũi.

Trong đó, pseudoephedrine là loại thuốc thông mũi không kê đơn phổ biến nhất, thường được dùng kết hợp với thành phần kháng histamin khác, chẳng hạn như kết hợp cetirizin với pseudoephedrine.

Lưu ý: không khuyến cáo dùng thuốc thông mũi cho người có bệnh tim mạch, tăng huyết áp, bệnh nhãn áp hoặc cường giáp.

Corticosteroid

Corticosteroid là nhóm thuốc dị ứng giúp làm giảm các triệu chứng ngứa ngáy, sổ mũi, hắt hơi,… nhờ vào khả năng ức chế quá trình viêm trong phản ứng dị ứng. Một số thuốc thuộc nhóm này bao gồm: budesonide, fluticasone, triamcinolone, prednisone,…

Có rất nhiều dạng thuốc chứa corticosteroid khác nhau được dùng trong điều trị dị ứng như: thuốc uống, kem bôi ngoài da, thuốc xịt mũi, thuốc nhỏ mắt,…Tùy vào từng đối tượng khác nhau mà sẽ dùng các loại thuốc corticosteroid khác nhau, ví dụ như: kem bôi ngoài da corticosteroid sẽ được dùng trong các trường hợp dị ứng ngoài da gây nổi mề đay, mẩn ngứa, ngứa ngáy khó chịu. Corticosteroid đường uống sẽ được chỉ định khi phản ứng dị ứng quá nghiêm trọng vì thuốc này đường uống dễ gặp nhiều tác dụng phụ.

Thuốc kháng dị ứng chứa chất ổn định tế bào Mast

Thuốc ổn định tế bào Mast giúp ngăn chặn quá trình phóng thích hóa chất gây ra phản ứng dị ứng. Nhóm thuốc này tương đối an toàn nhưng thường cần sử dụng vài ngày để thuốc phát huy hết tác dụng. Thuốc ổn định tế bào Mast là thuốc dị ứng được chỉ định khi thuốc kháng histamin không có tác dụng hoặc không được dung nạp tốt.

Một số hoạt chất ổn định tế bào Mast gồm:

• Cromolyn
• Lodoxamide-tromethamine
• Nedocromil
• Pemirolast

Thuốc kháng leukotriene

Thuốc ức chế leukotriene là nhóm thuốc ức chế kê đơn được dùng để đối kháng với hóa chất leukotriene gây ra các triệu chứng dị ứng như nghẹt mũi, sổ mũi và hắt hơi. Montelukast là thuốc kháng leukotriene duy nhất đến thời điểm hiện nay được chấp thuận để điều trị viêm mũi dị ứng.

Thuốc tiêm epinephrine

Thuốc tiêm epinephrine (hay adrenalin) được sử dụng trong trường hợp khẩn cấp, nhằm đảo ngược các phản ứng của sốc phản vệ như suy hô hấp, suy tim và có thể dẫn đến tử vong.

Bạn có thể tìm hiểu cụ thể hơn về các nhóm thuốc chống dị ứng qua bài viết “Các nhóm thuốc chống dị ứng và lưu ý khi sử dụng” của Hello Bacsi nhé!

Tác dụng phụ của các nhóm thuốc dị ứng

Các nhóm thuốc chống dị ứng có thể gây ra một số tác dụng phụ điển hình như:

• Buồn ngủ, từ ngủ nông đến ngủ sâu. Đây là một trong các tác dụng phụ thường thấy ở thuốc kháng histamin thế hệ 1 như diphenhydramine, chlorpheniramine và cetirizine. Các loại thuốc kháng histamin thế hệ 2 đã cải thiện được tác dụng phụ này.

Để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên uống thuốc kháng histamin khi ở nhà và trước khi đi ngủ. Không nên dùng các loại thuốc kháng histamin khi lái xe hay vận hành máy móc.

• Tác dụng kháng cholinergic ở các thuốc kháng histamin thường được ứng dụng để chống say tàu xe nhưng đồng thời cũng gây tác dụng phụ như: khô miệng, táo bón, bí tiểu và mỏi mắt.
• Khi dùng các loại thuốc thông mũi, không nên dùng lâu dài. Nếu dùng quá 3 ngày mà không cải thiện triệu chứng dị ứng, nên nhanh chóng đi khám bác sĩ. Một số người có thể gặp phải tác dụng phụ của thuốc thông mũi như: lo lắng, bồn chồn, chóng mặt, kích ứng mũi, chảy nước mũi,…
• Thuốc kháng leukotriene có thể gây ra một số tác dụng phụ đáng chú ý như: lo âu, trầm cảm, có suy nghĩ và ý định tự sát.

Lưu ý khi dùng thuốc chống dị ứng

Mặc dù đa số thuốc dị ứng an toàn nhưng trước khi sử dụng nhóm thuốc này, bạn cũng cần lưu ý:

• Với những đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai và cho con bú, trẻ em và người già thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng thuốc.
• Trẻ em sẽ có liều dùng thuốc khác với người lớn.
• Thông báo với bác sĩ về tiền sử bệnh lý của bạn trước khi dùng thuốc.
• Tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ. Không tự ý tăng liều, giảm liều hay ngừng dùng thuốc.
• Không dùng thuốc dị ứng khi đang uống rượu, bia hay khi sử dụng thuốc an thần.