Tác dụng của multivitamin có thật sự "vi diệu" như lời đồn?

Multivitamin còn được gọi là vitamin tổng hợp. Đây là một trong những chất bổ sung được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới. Nhiều người tin rằng dùng multivitamin mỗi ngày sẽ giúp họ cải thiện sức khỏe, bù đắp lại sự thiếu hụt dinh dưỡng do thói quen ăn uống kém hoặc giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Tác dụng của multivitamin có thật sự “vi diệu” như cách nghĩ của nhiều người? Cùng tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết dưới đây nhé!

Multivitamin (vitamin tổng hợp) là gì?

Vitamin tổng hợp là chế phẩm bổ sung có chứa nhiều vitamin và khoáng chất khác nhau. Không có tiêu chuẩn nào quy định về thành phần cấu tạo nên một sản phẩm vitamin tổng hợp nên thành phần dinh dưỡng của chúng thay đổi tùy theo từng nhà sản xuất.

Chúng có sẵn ở nhiều dạng bào chế. Những dạng thường gặp nhất là viên nén sủi bọt, viên nén, viên ngậm, viên nang, kẹo dẻo, bột hoặc chất lỏng. Multivitamin được bày bán nhiều ở các hiệu thuốc, siêu thị, cửa hàng chăm sóc sức khỏe hoặc cửa hàng trực tuyến.

Multivitamin chứa gì?

Cơ thể bạn cần ít nhất 13 loại vitamin và 16 loại khoáng chất để hoạt động khỏe mạnh. Tuy nhiên, có thể không sản xuất được chúng mà cần phải cung cấp vào từ bên ngoài.

Đa phần multivitamin có những thành phần chính là:

• Các vitamin: có chức năng tham gia vào quá trình biến đổi thức ăn, chuyển hóa các chất để tạo năng lượng cho cơ thể, tăng cường hệ miễn dịch, tham gia điều hòa hoạt động của tim với hệ thần kinh.
• Các khoáng chất: là thành phần không thể thiếu của nhiều tế bào, giúp cân bằng các chất lỏng, duy trì sự phát triển của răng xương, cơ và hỗ trợ chức năng của hệ thần kinh

Multivitamin có thể cung cấp các loại dưỡng chất này nhưng với hàm lượng khác nhau ở từng sản sản phẩm, thương hiệu. Ngoài ra, multivitamin cũng có thể chứa các thành phần khác như chiết xuất thảo mộc, axit amin, axit béo…

Multivitamin và sức khỏe tim mạch

Bệnh tim là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Nhiều người tin rằng việc uống vitamin tổng hợp có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim, giúp điều hoà hoạt động của tim tốt hơn. Một số nghiên cứu khoa học cũng cho thấy hoạt chất trong vitamin tổng hợp như folate, vitamin K, một số chiết xuất thảo dược có liên quan đến việc giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và tử vong do đột quỵ.

Ở phụ nữ, một nghiên cứu gần đây cho biết việc uống vitamin tổng hợp liên tục trong 3 năm sẽ giúp họ giảm nguy cơ tử vong vì bệnh tim.

Tuy nhiên cũng có một số nghiên cứu cho rằng multivitamin không có tác dụng này. Hơn thế nữa, multi vitamin có thể tương tác với một số thuốc điều trị bệnh tim hoặc huyết áp. Vì vậy, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Vitamin tổng hợp và bệnh ung thư

Tác động của vitamin tổng hợp đối với bệnh ung thư vẫn đang là điều gây tranh cãi.

Một số nghiên cứu cho thấy nó không có tác dụng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư. Trong khi đó, một số nghiên cứu khác lại cho rằng nó có tác dụng này. Bên cạnh đó, vitamin tổng hợp có thể làm ảnh hưởng đến việc điều trị ung thư, do nó cung cấp năng lượng, làm cho tế bào ung thư phát triển.

Các nhà nghiên cứu tại Mỹ đã thực hiện cuộc đánh giá 5 thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng ở 47.289 người. Kết quả đánh giá cho thấy vitamin tổng hợp có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư ở nam giới (đặc biệt là ung thư ruột kết) đến 31%. Tuy nhiên, tác dụng này không thể hiện ở phụ nữ.

Công dụng multivitamin có mang đến những lợi ích nào khác cho sức khỏe không?

Tác dụng của multivitamin đã được chứng minh trong việc hỗ trợ phát triển chức năng não và sức khỏe của mắt.

Đối với chức năng não

Thuốc multivitamin có tác dụng gì với não bộ? Kết quả của một số nghiên cứu cho rằng multivitamin có thể cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi.

Ngoài ra, chất bổ sung này cũng có thể cải thiện tâm trạng cho người dùng. Nó cũng có khả năng giảm thiểu hoặc hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng trầm cảm.

Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề còn chưa thống nhất. Phần lớn các nghiên cứu khác lại khẳng định vitamin tổng hợp không làm giảm nguy cơ suy giảm tinh thần như mất trí nhớ.

Đối với sức khỏe của mắt

Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác là một trong những nguyên nhân gây mù lòa hàng đầu thế giới.

Một nghiên cứu cho thấy việc dùng vitamin và khoáng chất chống oxy hóa liều cao có thể làm chậm quá trình thoái hóa điểm vàng do lão hóa. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy các hợp chất trong multivitamin có khả năng ngăn chặn căn bệnh này ngay từ đầu.

Vitamin B3 (acid folic) và lợi ích cho phụ nữ mang thai

Phụ nữ được khuyên nên bổ sung acid folic khi chuẩn bị có con và trong 3 tháng đầu của thai kỳ để phòng ngừa dị tật ống thần kinh ở trẻ nhỏ. Ngoài ra, lượng sắt trong multivitamin cũng có lợi cho phụ nữ và em bé trong thời kỳ này.

Khả năng gây hại của multivitamin

Trong một số trường hợp, multivitamin có thể gây ra nhiều tác hại do nhiều yếu tố liên quan. Tình trạng thừa hay thiếu vitamin đều gây nên những bệnh lý của cơ thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Liều dùng là một trong những yếu tố đó. Một lượng lớn multivitamin có thể gây hại nghiêm trọng cho bạn. Liều lượng sử dụng thích hợp thường phụ thuộc vào độ hòa tan. Trong đó, vitamin được phân thành hai nhóm:

• Nhóm tan trong nước: Với nhóm này, nếu dùng quá liều thì cơ thể có xu hướng đào thải bằng nhiều cách khác nhau nên thường không nguy hiểm.
• Nhóm tan trong chất béo: bao gồm: A, D, E, K. Các vitamin này dễ bị dư thừa nếu bổ sung quá mức hoặc ăn nhiều thức ăn giàu vitamin. Vitamin tan trong dầu ở dạng tổng hợp đặc biệt nguy hiểm vì chúng có thể tích tụ trong các mô mỡ và gây độc tính cho cơ thể người sử dụng. Trong đó, vitamin A và D có thể sẽ gây hại, đặc biệt là với phụ nữ mang thai.

Nếu bạn đã có chế độ ăn uống cân bằng chất dinh dưỡng mà vẫn dùng vitamin tổng hợp, rất có thể bạn sẽ nạp quá liều lượng vitamin được khuyến cáo hàng ngày. Vì thế, trước khi quyết định sử dụng, bạn hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Trong khi đó, thiếu vitamin sẽ ảnh hưởng đến chức năng của toàn bộ cơ quan, vì đây là mắt xích rất quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Những ai cần dùng multivitamin?

Những người cần dùng multivitamin là những người có nguy cơ cao thiếu hụt chúng. Chẳng hạn như:

• Thức ăn nghèo dinh dưỡng
• Mắc các bệnh lý về ống tiêu hóa dẫn đến giảm hoặc không hấp thu vitamin
• Sau dùng thuốc kháng sinh, một số vi khuẩn đường ruột bị tiêu diệt dẫn đến ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp vitamin.
• Cung cấp lượng vitamin không đáp ứng đúng theo lứa tuổi hay theo nhu cầu của cơ thể.
• Các nguyên nhân khác: do thiếu men di truyền, thiếu yếu tố nội, do sử dụng thuốc,…

Vì vậy, các đối tượng được khuyên dùng multivitamin thường là:

Người lớn tuổi: Đối tượng này có thể cần nhiều vitamin D, canxi và vitamin B12 hơn. Những dưỡng chất này đều có trong các loại vitamin tổng hợp.

Người ăn chay: Đa phần vitamin B12 đều chỉ được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc động vật. Vì thế, người ăn chay có nhiều khả năng bị thiếu hụt dưỡng chất này. Ngoài ra, có thể họ còn cần bổ sung kẽm, chất sắt, vitamin D, omega-3…

Phụ nữ mang thai và cho con bú: Những đối tượng này có thể cần nhiều dưỡng chất hơn để cung cấp cho bản thân và con nhỏ. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo kỹ ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng. Uống quá nhiều vitamin, đặc biệt là vitamin A, có thể gây dị tật thai nhi.

Để bổ sung vitamin cho cơ thể, tốt nhất là nên bổ sung vitamin dưới dạng tự nhiên bằng cách ăn uống cân bằng, đủ chất, tăng cường ăn rau, trái cây và năng luyện tập là cách tốt nhất, nhất là phụ nữ đang mang bầu, người già và trẻ em. Chỉ bổ sung vitamin tổng hợp khi thật cần thiết và nên có chỉ định của bác sĩ. Không nên lạm dụng hoặc tự mua vitamin tổng hợp sử dụng một cách tuỳ tiện, nếu làm như vậy không những không đưa lại lợi ích cho cơ thể mà còn ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người sử dụng.