Thuốc giãn cơ hoặc thuốc giúp thư giãn cơ là loại thuốc dùng để điều trị tình trạng co thắt cơ hoặc co cứng cơ. Các thuốc giãn cơ theo toa có thể giúp giảm đau và giảm khó chịu. Bên cạnh đó, một số loại thuốc không cần toa có thể được sử dụng để điều trị đau nhức có liên quan.
Co thắt cơ hoặc chuột rút là co thắt đột ngột, không chủ động của một cơ hay một nhóm cơ bắp. Chúng có thể gây ra do căng cơ quá nhiều và dẫn đến đau cơ. Co thắt cơ liên quan đến các tình trạng như đau lưng dưới, đau cổ và đau cơ do xơ hóa.
Mặc khác, co cứng cơ là một dạng co thắt cơ liên tục gây ra căng cơ, có thể gây trở ngại cho việc đi bộ, nói chuyện hay vận động bình thường. Cơ bắp co cứng là do tổn thương các bộ phận của não hoặc tủy sống liên quan đến vận dộng. Các tình trạng có thể gây ra co cứng cơ bao gồm bệnh đa xơ cứng (MS), bại não và xơ cứng cột bên teo cơ (ALS).
Các thuốc giãn cơ theo toa
Các thuốc giãn cơ theo toa được chia thành hai nhóm: thuốc chống co thắt và thuốc chống co cứng. Thuốc chống co thắt được sử dụng để điều trị co thắt cơ bắp và thuốc chống co cứng được sử dụng để điều trị co cứng cơ. Một số thuốc chống co thắt như tizanidine có thể được dùng để điều trị chứng co cứng cơ. Tuy nhiên, thuốc chống co cứng không sử dụng để điều trị co thắt cơ.
Thuốc chống co thắt: giãn cơ vân tác động trung ương (SMRs)
Các thuốc chống co thắt SMRs tác động trung ương, giúp thư giãn và giảm co thắt cơ bắp. Các thuốc này hoạt động bằng cách tạo ra tác dụng an thần hoặc ngăn chặn các dây thần kinh gửi tín hiệu đau lên não.
Bạn chỉ nên sử dụng các thuốc giãn cơ 2 hoặc 3 tuần. Sự an toàn của việc sử dụng thuốc lâu dài vẫn chưa được biết đến.
Mặc dù thuốc chống co thắt có thể được dùng để điều trị co thắt cơ, nhưng chúng không có tác dụng tốt hơn so với các loại thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) hoặc acetaminophen. Ngoài ra, chúng có nhiều tác dụng phụ hơn NSAIDs hoặc acetaminophen.
Các tác dụng phụ phổ biến của thuốc chống co thắt SMRs tác động trung ương bao gồm:
- Buồn ngủ
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Căng thẳng
- Nước tiểu màu đỏ – tím hoặc màu cam
- Hạ huyết áp khi đứng
Bạn nên nói chuyện với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro của các loại thuốc này khi dùng điều trị co thắt cơ.
Danh sách thuốc SMRs tác động trung ương:
| Tên hoạt chất | Thương hiệu | Dạng | Generic có sẵn |
| Carisoprodol | Soma | Viên nén | Có |
| Carisoprodol/aspirin | Không có sẵn | Viên nén | Có |
| Carisoprodol/aspirin/codein | Không có sẵn | Viên nén | Có |
| Chlorzoxazone | Parafon Forte, Lorzone | Viên nén | Có |
| Cyclobenzaprin | Fexmid, Flexeril, Amrix | Viên nén, viên nang phóng thích chậm | Chỉ có viên nén |
| Metaxalone | Skelaxin, Metaxall | Viên nén | Có |
| Methocarbamol | Robaxin | Viên nén | Có |
| Orphenadrine | Norflex | Viên nén phóng thích chậm | Có |
| TIZANIDINE | Zanaflex | Viên nén, viên nang | Có |
Thuốc chống co cứng
Thuốc chống co cứng được sử dụng để điều trị co cứng cơ, không nên sử dụng điều trị co thắt cơ bắp. Những thuốc chống cơ cứng bao gồm:
- Baclofen: baclofen (Lioresal) được sử dụng để làm giảm co cứng gây ra bởi đa xơ cứng. Cơ chế hoạt động của thuốc chưa được hiểu rõ, nhưng thuốc có thể ngăn chặn các tín hiệu thần kinh từ tủy sống gây ra cơ co cứng. Tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ, chóng mặt, suy nhược và mệt mỏi.
- Dantrolene: dantrolene (Dantrium) được sử dụng để điều trị co thắt cơ do chấn thương tủy sống, đột quỵ, bại não hoặc MS. Nó hoạt động bằng cách tác động trực tiếp lên cơ xương giúp thư giãn cơ bị co thắt. Tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ, chóng mặt, choáng và mệt mỏi.
- Diazepam: diazepam (Valium) được sử dụng làm giảm co thắt cơ do viêm, chấn thương hoặc co cứng cơ. Thuốc hoạt động bằng cách tăng hoạt tính của chất dẫn truyền thần kinh cụ thể giúp giảm sự xuất hiện co thắt cơ. Diazepam là một thuốc an thần. Tác dụng phụ có thể bao gồm buồn ngủ, mệt mỏi và suy nhược cơ bắp.
Danh sách các thuốc chống co cứng
| Tên hoạt chất | Thương hiệu | Dạng | Generic sẵn |
| Baclofen | Lioresal, Gablofen, Lioresal | Viên nén, tiêm | Có |
| Dantrolene | Dantrium | Viên nén | Có |
| Diazepam | Valium | Hỗn dịch uống, viên nén, thuốc, tiêm | Có |
Các cảnh báo về thuốc giãn cơ
Thuốc giãn cơ như carisoprodol và diazepam có thể gây nghiện thuốc. Vì vậy, bạn hãy chắc chắn uống thuốc đúng theo quy định của bác sĩ.
Thuốc giãn cơ cũng có thể gây ra triệu chứng cai nghiện, như co giật hoặc ảo giác (cảm nhận mọi thứ không có thực). Bạn không ngưng thuốc đột ngột, đặc biệt nếu dùng thuốc trong một thời gian dài.
Ngoài ra, thuốc giãn cơ ức chế hệ thống thần kinh trung ương (CNS), làm cho bạn khó có thể tập trung hoặc giữ tỉnh táo. Trong khi uống thuốc, bạn tránh các hoạt động đòi hỏi sự tỉnh táo về tinh thần hoặc phối hợp như lái xe hoặc sử dụng máy móc hạng nặng.
Bạn không nên dùng thuốc làm giãn cơ với:
- Rượu
- Thuốc giảm đau CNS như opioid hoặc thuốc hướng thần
- Thuốc ngủ
- Các thảo dược bổ sung như men bia St. John
Hãy nói với bác sĩ về cách sử dụng thuốc giãn cơ an toàn nếu bạn:
- Trên 65 tuổi
- Có một vấn đề sức khỏe tâm thần hoặc rối loạn não
- Có vấn đề về gan
Các thuốc chống co cứng khác
Bác sĩ có thể sử dụng một số loại thuốc để điều trị co cứng ngay cả khi các loại thuốc đó không được chấp thuận cho mục đích điều trị bệnh đó. Đây là thuốc không được chỉ định trên nhãn. Các loại thuốc sau đây không thực sự làm giãn cơ, nhưng chúng có thể giúp giảm các triệu chứng của tình trạng co thắt.
Benzodiazepin
Benzodiazepin là thuốc an thần có thể giúp thư giãn cơ bắp. Thuốc hoạt động bằng cách tăng ảnh hưởng một số chất dẫn truyền thần kinh nhất định – những hóa chất chuyển tiếp các thông điệp giữa các tế bào não.
Ví dụ về các benzodiazepin bao gồm:
- Clonazepam (Klonopin)
- Lorazepam(Ativan)
- Alprazolam (Xanax)
Tác dụng phụ của các thuốc benzodiazepin có thể bao gồm buồn ngủ và các vấn đề về cân bằng và trí nhớ. Những loại thuốc này cũng có thể gây quen thuốc.
Clonidine
Clonidine (Kapvay) hoạt động bằng cách ngăn chặn các dây thần kinh gửi tín hiệu đau đến não hoặc tạo ra tác dụng an thần.
Clonidine không nên sử dụng với các thuốc giãn cơ khác. Sử dụng thuốc này với các loại thuốc tương tự làm tăng nguy cơ mắc tác dụng phụ. Ví dụ như dùng clonidin với tizanidine có thể gây ra huyết áp rất thấp.
Clonidin có sẵn ở dạng thuốc biệt dược và generic.
Gabapentin
Gabapentin (Neurontin) là loại thuốc chống co giật thường được sử dụng để làm giảm cơn co giật. Cơ chế hoạt động chống co cứng của gabapentin chưa được biết rõ. Gabapentin có sẵn dạng thuốc biệt dược và generic.
Các thuốc OTC điều trị co thắt cơ
Điều trị bằng thuốc OTC thường được dùng khi bạn vừa mới có cơ bắp co thắt gây ra bởi các tình trạng như đau lưng dưới cấp tính hoặc nhức đầu căng thẳng. Bạn nên thử phương pháp điều trị thuốc không cần toa trước khi sử dụng loại thuốc theo toa.
Lựa chọn điều trị thuốc không cần toa bao gồm thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), acetaminophen hoặc kết hợp cả hai. Bác sĩ hoặc dược sĩ có thể giúp bạn lựa chọn một trong các loại này.
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)
Các thuốc kháng viêm không steroid hoạt động bằng cách ngăn chặn cơ thể sản xuất một số chất nhất định gây viêm và đau. Thuốc có sẵn ở dạng biệt dược và generic. Tuy nhiên, thuốc kháng viêm không steroid dạng mạnh hơn phải được kê toa.
Các thuốc NSAIDs có ở dạng viên nén, viên nang hoặc hỗn dịch. Chúng cũng có ở dạng viên nhai cho trẻ em. Tác dụng phụ của các loại thuốc này có thể bao gồm đau bụng và chóng mặt.
Một số loại thuốc kháng viêm không steroid bao gồm:
- Ibuprofen (Advil, Motrin)
- Naproxen (Aleve, Naprosyn)
Acetaminophen
Acetaminophen (Tylenol) hoạt động bằng cách ngăn chặn cơ thể sản xuất ra một số chất gây đau. Acetaminophen có dạng uống viên nén và viên nang phóng thích nhanh, phóng thích chậm; viên nén tan rã dạng uống, viên nhai và các dung dịch uống. Các tác dụng phụ phổ biến của acetaminophen có thể bao gồm buồn nôn và đau bụng.
Khi nào bạn cần đến gặp bác sĩ?
Thông thường, có thể tự quản lý các triệu chứng co thắt cơ hoặc co cứng cơ, nhưng trong một số trường hợp, bạn có thể cần đến gặp bác sĩ:
- Co cứng lần đầu tiên và không biết nguyên nhân
- Nhận thấy co cứng cơ ngày càng trầm trọng hơn, xảy ra thường xuyên hơn hoặc làm các hoạt động khó khăn hơn
- Co thắt cơ nghiêm trọng và thường xuyên
- Nhận thấy sự biến dạng các bộ phận của cơ thể gây ra do co thắt cơ bắp
- Có các tác dụng phụ từ thuốc giãn cơ
- “Khớp đóng băng” do co cứng cơ làm giảm phạm vi vận động hoặc gây loét
- Cảm giác khó chịu hoặc đau tăng lên
Điều trị cả hai chứng co cứng và co thắt cơ là quan trọng. Co thắt cơ nặng, lâu dài có thể dẫn đến co cứng cơ, làm giảm phạm vi chuyển động hoặc làm khớp bị bẻ cong vĩnh viễn. Co thắt cơ không chỉ gây khó chịu, chúng có thể là một dấu hiệu của một vấn đề bệnh lý tiềm ẩn.
Co thắt hoặc co cứng cơ có thể điều trị bằng cách nghỉ ngơi, vật lý trị liệu, thuốc men hoặc tất cả những cách trên. Bạn hãy cùng bác sĩ lên kế hoạch chăm sóc để giảm đau và giúp bạn di chuyển dễ dàng hơn.
Các bài viết của Hello Health Group và Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
