Morphine

Tác dụng

Tác dụng của thuốc morphine là gì?

Thuốc morphine, còn có tên gọi là morphin hay mooc phin ở Việt Nam, được sử dụng giúp làm dịu cơn đau nặng. Thuốc này thuộc về một nhóm thuốc được gọi là thuốc giảm đau gây ngủ (thuốc phiện). Thuốc tác động lên não để thay đổi cách cơ thể bạn cảm nhận và phản ứng với cơn đau.

Bạn nên dùng thuốc morphine như thế nào?

Uống thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Bạn có thể uống thuốc này khi có hoặc không có thức ăn. Nếu bạn bị buồn nôn, nên dùng thuốc với thức ăn. Đối với thuốc dạng viên nén hoặc viên nang giải phóng chậm, bạn không nên bẻ, nghiền, nhai hoặc mút viên thuốc vì sẽ làm thuốc xâm nhập cùng lúc vào cơ thể, gây ra hiện tượng quá liều và đe dọa đến tính mạng.

Tùy thuộc vào mục đích điều trị, bạn có thể chỉ dùng thuốc trong thời gian ngắn.

Thuốc được dùng ban đầu ở liều thấp và tăng dần liều cho đến khi kiểm soát tốt được cơn đau. Khi ngừng dùng thuốc, bác sĩ sẽ giảm liều dần dần, đặc biệt nếu bạn đã dùng thuốc trong thời gian dài.

Bạn nên bảo quản morphine như thế nào?

Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm. Không bảo quản trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.

Không vứt thuốc vào nhà vệ sinh hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.

Liều dùng

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Liều dùng thuốc morphine cho người lớn là gì?

Liều dùng thông thường cho các cơn đau đối với người lớn – chưa từng sử dụng Opioid:

Đối với dạng viên nén dùng phóng thích nhanh:

Liều ban đầu: dùng 15-30mg uống mỗi 4 giờ khi cần thiết.

Đối với dạng dung dịch uống:

Liều ban đầu: dùng 10-20mg uống mỗi 4 giờ khi cần thiết.

Đối với dạng tiêm dưới da/ cơ:

Liều ban đầu: dùng 10mg mỗi 4 giờ khi cần thiết.

Phạm vi liều dùng: dùng 5-20mg mỗi 4 giờ khi cần thiết.

Liều dùng thông thường cho người lớn giảm đau và cũng như dùng trước khi gây mê:

Đối với dạng tiêm tĩnh mạch:

Liều ban đầu: dùng 4 – 10mg mỗi 4 giờ ,tiêm chậm trong 4-5 phút.

Phạm vi liều dùng: từ 5 – 15mg.

Phạm vi liều dùng hàng ngày: từ 12 – 120mg.

Liều thay thế: dùng 2 – 10mg / cân nặng cơ thể 70kg

Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh nhồi máu cơ tim cấp:

Liều ban đầu: từ 4 – 8mg.

Liều duy trì: từ 2 – 8mg mỗi 4-15 phút khi cần thiết.

Liều dùng thông thường cho người lớn phẫu thuật tim:

Dùng 0,5-3 mg / kg trong tĩnh mạch như các thuốc gây mê duy nhất hoặc với một tác nhân gây mê.

Liều dùng thông thường cho người lớn giảm đau mãn tính nghiêm trọng gắn liền với ung thư và không tránh khỏi :

Đối với tiêm truyền ở tĩnh mạch liên tục:

Trước khi bắt đầu truyền dịch (ở nồng độ từ 0,2-1 mg/mL), một liều 15mg hoặc cao hơn morphine sulfate có thể được tiêm vào tĩnh mạch để giảm đau.

Thuốc giảm đau được kiểm soát ở tĩnh mạch bệnh nhân hoặc thuốc giảm đau được kiểm soát dưới da bệnh nhân:

Tiêm 1-2 mg 30 phút sau một liều tiêm tiêu chuẩn từ 5 đến 20 mg ở tĩnh mạch. Khoảng thời gian khóa là từ 6 đến 15 phút.

Đối với tiêm ngoài màng cứng:

Liều ban đầu: dùng 5mg ở vùng thắt lưng có thể làm giảm đau thỏa đáng cho đến 24 giờ. Nếu không đạt được mức giảm đau đủ trong vòng một giờ, cẩn thận tăng liều dùng từ 1 đến 2mg trong khoảng thời gian đủ để đánh giá hiệu quả.

Liều tối đa: dùng 10mg mỗi 24 giờ.

Đối với tiêm bên trong não tủy của cột sống:

• Liều dùng thường là một phần mười của liều lượng ngoài màng cứng.
• Liều ban đầu: dùng 0,2 đến 1mg có thể làm giảm đau thỏa đáng cho đến 24 giờ. Lặp lại việc tiêm trong não tũy cột không được khuyến khích.

Liều dùng thuốc morphine cho trẻ em là gì?

Liều dùng thông thường cho các cơn đau đối với trẻ em:

Tiêm dưới da: dùng 0,1 – 0,2mg mỗi kg khi cần thiết. Không quá 15 mg mỗi liều.

Tiêm tĩnh mạch: dùng 50-100mcg (0,05 – 0,1mg) mỗi kg, được tiêm chậm. Không quá 10mg mỗi liều.

Morphine có những dạng và hàm lượng nào?

Morphine có những dạng và hàm lượng sau:

• Ngoài màng cứng, tiêm: 10mg/ml, 15mg/1,5mL, 30mg.

Tác dụng phụ

Bạn sẽ gặp tác dụng phụ nào khi dùng thuốc morphine?

Hãy gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn có tác dụng phụ nghiêm trọng như:

• Thở nông, tim đập chậm
• Cơ bắp cứng, lên cơn (co giật)
• Da lạnh, ẩm ướt
• Lú lẫn, suy nghĩ hoặc hành vi khác thường
• Yếu trầm trọng, cảm thấy như bạn sẽ ngất
• Khó nuốt
• Đi tiểu ít hơn bình thường hoặc không tiểu được
• Da nhợt nhạt, cảm thấy choáng váng hoặc khó thở, nhịp tim nhanh, khó khăn trong việc tập trung
• Dễ bầm tím, chảy máu bất thường (mũi, miệng, âm đạo hoặc trực tràng), có các điểm tím hoặc đỏ dưới da.

Các tác dụng phụ ít nghiêm trọng hơn bao gồm:

• Giảm cân
• Táo bón, tiêu chảy
• Buồn nôn, nôn, đau dạ dày, chán ăn
• Đỏ bừng (nóng, đỏ, hoặc cảm giác khó chịu)
• Nhức đầu, chóng mặt, cảm giác quay quay
• Các vấn đề về trí nhớ
• Các vấn đề về giấc ngủ (mất ngủ), gặp những giấc mơ kỳ lạ.

Không phải ai cũng biểu hiện các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.

Thận trọng/ cảnh báo

Trước khi dùng thuốc morphine bạn nên biết những gì?

Báo cho bác sĩ nếu bạn đang có hay đã từng có bất kỳ tình trạng bệnh lý nào hoặc liệt ruột (tình trạng thức ăn được tiêu hóa không di chuyển qua ruột). Bác sĩ có thể cho bạn biết không nên dùng morphine.

Báo cho bác sĩ nếu bạn đang hay đã từng bị các bệnh như:

• Tắc nghẽn dạ dày hoặc ruột
• Co giật
• Khó nuốt
• Phì đại tuyến tiền liệt (phì đại tuyến sinh dục nam)
• Vấn đề tiết niệu
• Huyết áp thấp
• Bệnh suy tuyến thượng thận (tình trạng các tuyến thượng thận không tạo ra đủ số chất tự nhiên)
• Bệnh gan, thận, tuyến tụy, tuyến giáp, hoặc bệnh túi mật.

Báo cho bác sĩ về việc sử dụng morphine nếu bạn đang cho con bú hoặc chuẩn bị làm phẫu thuật, kể cả phẫu thuật nha khoa.

Thuốc này có thể khiến bạn buồn ngủ, do đó đừng lái xe hay vận hành máy móc cho đến khi biết được thuốc này ảnh hưởng đến bạn như thế nào.

Thuốc này có thể gây chóng mặt, choáng váng, ngất xỉu khi bạn thức dậy quá nhanh từ tư thế nằm. Để tránh vấn đề này, ngồi dậy từ từ và nghỉ trong vài phút trước khi đứng dậy.

Morphine có thể gây táo bón. Nói chuyện với bác sĩ về việc thay đổi chế độ ăn uống của bạn hoặc sử dụng các loại thuốc khác để ngăn ngừa hoặc điều trị táo bón trong khi bạn đang dùng thuốc này.

Những điều cần lưu ý nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú

Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.

Tương tác thuốc

Morphine có thể tương tác với thuốc nào?

Báo với bác sĩ và dược sĩ các loại thuốc kê toa và không kê toa, các loại thuốc bổ, các thực phẩm chức năng, và các sản phẩm thảo dược bạn đang dùng hoặc dự định dùng. Hãy chắc chắn để đề cập đến các loại thuốc sau:

• Thuốc kháng histamin (tìm thấy trong thuốc trị cảm lạnh và dị ứng)
• Thuốc cai nghiện ma túy buprenorphine
• Thuốc trị ngứa butorphanol
• Thuốc lợi tiểu
• Thuốc giảm đau nalbuphine
• Thuốc giảm đau pentazocine
• Thuốc kiểm soát nhịp tim quinidine

Bạn cũng nên nói với bác sĩ nếu bạn đang dùng bất cứ loại thuốc sau hoặc nếu bạn đã ngừng uống thuốc trong vòng 2 tuần qua: thuốc chống trầm cảm monoamine oxidase (MAO), bao gồm cả isocarboxazid, phenelzine, selegilin, và tranylcypromin. Bác sĩ có thể cần phải thay đổi liều thuốc hoặc theo dõi bạn một cách cẩn thận hơn để tránh các tác dụng phụ.

Thức ăn và rượu bia có tương tác tới thuốc morphine không?

Những loại thuốc nhất định không được dùng trong bữa ăn hoặc cùng lúc với những loại thức ăn nhất định vì có thể xảy ra tương tác. Rượu và thuốc lá cũng có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.

• Rượu.

Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến thuốc morphine?

Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là:

• Bệnh suy tuyến thượng thận (vấn đề tuyến thượng thận)
• Lạm dụng rượu, hoặc có tiền sử sử dụng rượu
• Khối u não, có tiền sử bị khối u não
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
• Bệnh tâm phế (bệnh tim nghiêm trọng)
• Trầm cảm, có tiền sử mắc bệnh trầm cảm
• Phụ thuộc vào thuốc, đặc biệt là với các chất ma tuý, hay đã từng có tiền sử
• Tiền liệt (BPH, phì đại tuyến tiền liệt)
• Bệnh túi mật hoặc sỏi mật
• Chấn thương đầu, có tiền sử bị chấn thương đầu
• Bệnh tim
• Suy tuyến giáp (tuyến giáp tác động kém)
• Thể tích tuần hoàn (thể tích máu thấp)
• Tăng áp lực trong đầu
• Bệnh tật bẩm sinh ở cột sống (độ cong của cột sống với các vấn đề về hô hấp)
• Bệnh tâm thần, có tiền sử mắc bệnh tâm thần
• Các vấn đề đường tiểu
• Các vấn đề ở dạ dày hoặc ruột (ví dụ, tắc nghẽn)
• Nuốt khó khăn
• Thể trạng yếu – Sử dụng một cách thận trọng. Có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng hơn
• Suyễn, nặng
• Khó thở, nặng (ví dụ, giảm oxy)
• Liệt ruột (ruột ngừng tác động và có thể bị chặn)
• Suy hô hấp (thở rất chậm) – Cần không được sử dụng cho những bệnh nhân trong tình trạng bệnh lý này
• Hạ huyết áp (huyết áp thấp)
• Viêm tụy (viêm hoặc sưng tuyến tụy)
• Động kinh, có tiền sử động kinh
• Bệnh thận
• Bệnh gan

Khẩn cấp/ Quá liều

Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc dùng quá liều?

Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.

Các triệu chứng dùng quá liều thuốc mooc phin có thể bao gồm:

• Thở chậm, cạn, hoặc không đều
• Buồn ngủ
• Mất ý thức
• Cơ khập khiễng
• Da ẩm ướt, lạnh
• Co đồng tử
• Nhịp tim chậm
• Mờ mắt
• Buồn nôn
• Ngất.

Bạn nên làm gì nếu bạn quên liều?

Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.