Tenofovir

Tenofovir là một hoạt chất thuộc nhóm ức chế enzym phiên mã ngược nucleoside/ nucleotide, được dùng điều trị nhiễm virus gồm nhiễm HIV, viêm gan B và cả điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV. Phiên bản thuốc đầu tiên được phát triển là tenofovir disoproxil fumarate với liều lượng 300mg/ lần/ ngày. Sau đó, một dạng mới được phê duyệt là tenofovir alafenamide dùng với liều 25mg/ lần/ ngày.

Thuốc dùng đường uống với dạng bào chế thường thấy là viên nén bao phim, viên nang cứng.

Tìm hiểu chung

Tác dụng, công dụng của thuốc tenofovir là gì?

Tenofovir được sử dụng cùng với các loại thuốc khác trong điều trị HIV (tenofovir disoproxil fumarate) ở người lớn và trẻ em trên 2 tuổi và nặng trên 10kg. Thuốc này cũng được dùng để điều trị viêm gan B mạn tính ở người lớn và trẻ em.

Cơ chế hoạt động của hoạt chất này là làm cho lượng virus HIV hay HBV trong máu giảm xuống. Đây không phải là thuốc chữa khỏi HIV hoàn toàn nhưng sẽ giảm nguy cơ mắc phải hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) và các bệnh liên quan như nhiễm trùng nghiêm trọng, ung thư. Tương tự, tenofovir cũng không chữa khỏi bệnh viêm gan B hay ngăn ngừa được các biến chứng của bệnh viêm gan B mạn tính như xơ gan, ung thư gan.

Một số tác dụng khác của thuốc không được liệt kê trên nhãn thuốc đã được phê duyệt nhưng bác sĩ có thể chỉ định bạn dùng. Thuốc này chỉ dùng khi được bác sĩ chỉ định.

Liều dùng

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Liều dùng thuốc tenofovir ở người lớn là bao nhiêu?

Việc điều trị nên được bắt đầu bởi bác sĩ có kinh nghiệm trong quản lý nhiễm HIV và/ hoặc điều trị viêm gan B mạn tính.

– Đối với thuốc tenofovir disoproxil fumarate (300mg):

• Điều trị viêm gan B mạn tính: dùng 300mg/ lần/ ngày.
• Điều trị nhiễm HIV: dùng 300mg/ lần/ ngày và kết hợp với thuốc kháng retrovirus khác.
• Ở bệnh nhân suy thận: điều chỉnh khoảng cách giữa các liều dùng theo hệ số thanh thải creatinin

• CrCl từ 10 – 29ml/ phút: dùng 300mg cho mỗi 72-96 giờ.
• CrCL từ 30 – 49ml/ phút: dùng 300mg mỗi 48 giờ.

– Đối với thuốc tenofovir alafenamide (25mg):

• Điều trị viêm gan B mạn tính ở bệnh nhân bị xơ gan mất bù: dùng 25mg/ lần/ ngày.
• Người bệnh suy thận có độ thanh thải creatinin < 15ml/ phút không khuyến cáo dùng thuốc.

Liều dùng thuốc tenofovir cho trẻ em là bao nhiêu?

Liều dùng khuyến cáo có thể khác nhau giữa từng biệt dược cụ thể. Bạn nên tham khảo liều dùng trong hướng dẫn sử dụng hoặc theo chỉ định bác sĩ.

– Đối với thuốc tenofovir disoproxil fumarate: dùng cho trẻ em trên 2 tuổi và nặng > 10kg

• Điều trị viêm gan B mạn tính: dùng liều 8mg/ kg, 1 lần/ ngày. Liều tối đa 300mg/ ngày.
• Điều trị nhiễm HIV: dùng 8mg/ kg, 1 lần/ ngày. 

– Đối với thuốc tenofovir alafenamide: dùng cho trẻ em trên 12 tuổi và > 35kg

• Dùng liều tương tự như người lớn, 25mg/ lần/ ngày.

Cách dùng

Bạn nên dùng thuốc tenofovir như thế nào?

Thuốc dùng đường uống với một ít nước, nên uống cùng với bữa ăn vào một thời điểm nhất định. Hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Nếu có thắc mắc gì về cách dùng thuốc, bạn có thể hỏi lại dược sĩ hoặc bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể.

Bạn nên làm gì trong trường hợp dùng quá liều?

Nếu phát hiện dùng quá liều, người bệnh cần được theo dõi các phản ứng bất lợi có thể xảy ra, điều trị triệu chứng nếu cần thiết. Thuốc tenofovir có thể được loại bỏ bằng thẩm tách máu.

Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất. Ngoài ra, bạn cần ghi lại và mang theo danh sách những loại thuốc bạn đã dùng, bao gồm cả thuốc kê toa và thuốc không kê toa.

Bạn nên làm gì nếu quên uống thuốc tenofovir?

Nếu bạn quên uống thuốc tenofovir trong vòng 12 giờ so với thời gian thường xuyên sử dụng thì nên uống càng sớm càng tốt cùng với thức ăn rồi tiếp tục lịch uống thuốc bình thường.

Nếu đã quên uống thuốc tenofovir quá 12 giờ và gần đến thời điểm uống liều tiếp theo thì không nên uống liều đã quên mà chỉ tiếp tục lịch trình uống thuốc thông thường.

Trường hợp bị nôn trong vòng 1 giờ sau khi dùng thuốc thì cần uống một viên khác thay thế. Nếu bị nôn sau khi uống thuốc quá 1 giờ thì không cần uống liều thay thế.

Tác dụng phụ

Bạn có thể gặp phải tác dụng phụ nào khi sử dụng thuốc tenofovir?

Một số tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng thuốc này là:

• Các tác động đáng chú ý: giảm mật độ khoáng của xương, hội chứng phục hồi miễn dịch, nhuyễn xương với bệnh lý ống thận gần, suy thận cấp, hội chứng Fanconi
• Rối loạn tiêu hóa: tiêu chảy, nôn, buồn nôn, đau bụng, chướng bụng, đầy hơi
• Rối loạn chung: suy nhược, mệt mỏi, sốt
• Rối loạn chuyển hóa và dinh dưỡng: hạ phospho máu
• Rối loạn thần kinh: chóng mặt, nhức đầu
• Rối loạn tâm thần: mất ngủ, trầm cảm
• Rối loạn da và mô dưới da: phát ban, mề đay, ngứa
• Một số phản ứng nghiêm trọng có khả năng gây tử vong gồm nhiễm toan lactic, gan to quá mức kèm theo nhiễm mỡ.

Đây không phải danh mục đầy đủ các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc. Nếu bạn gặp phải bất kỳ tác dụng không mong muốn nào, hãy ngưng dùng thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ.

Thận trọng/ Cảnh báo

Bạn nên lưu ý những gì khi dùng thuốc tenofovir?

Không sử dụng thuốc cho người bị quá mẫn với bất kỳ thành phần nào của thuốc.

Tenofovir giúp ức chế virus nhưng không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ lây nhiễm virus HIV hay HBV qua đường tình dục hay máu. Do đó, mọi người vẫn cần tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm.

Thận trọng khi dùng thuốc cho các trường hợp sau:

• Người có yếu tố nguy cơ bệnh gan
• Bị nhiễm đồng thời cả HIV và virus viêm gan B (HBV)
• Suy thận, suy gan
• Người bệnh bị loãng xương có nguy cơ gãy xương cao
• Phụ nữ cho con bú

Lưu ý không sử dụng đồng thời các thuốc cùng chứa tenofovir (bao gồm tenofovir disoproxil fumarate hay tenofovir alafenamide), thuốc adefovir, didanosine.

Những điều bạn cần lưu ý khi dùng thuốc trong trường hợp đặc biệt (mang thai, cho con bú, phẫu thuật,…)

Có thể xem xét sử dụng thuốc cho phụ nữ mang thai nếu đánh giá thấy thực sự cần thiết.

Thuốc tenofovir có thể được bài tiết qua sữa mẹ, do đó không nên dùng thuốc trong thời gian cho con bú. Tuy nhiên, phụ nữ bị nhiễm HIV và HBV được khuyến cáo không nên cho con bú để tránh lây nhiễm virus sang trẻ sơ sinh. 

Thuốc có thể gây chóng mặt nên người bệnh cần thận trọng khi dùng để không ảnh hưởng đến khả năng lái xe, vận hành máy móc.

Tương tác thuốc

Thuốc tenofovir có thể tương tác với những thuốc nào?

Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc khác mà bạn đang dùng hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Để tránh tình trạng tương tác thuốc, tốt nhất là bạn viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thảo dược và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ xem. Để đảm bảo an toàn khi dùng thuốc, bạn không tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.

Một số thuốc có thể gây tương tác khi dùng chung với tenofovir là:

• Adefovir
• Atazanavir
• Didanosine
• Các thuốc làm giảm chức năng thận, như cidofovir, aminoglycoside, amphotericin B, foscarnet, ganciclovir, pentamidine, vancomycin…
• Itraconazole, ketoconazole
• Carbamazepin, phenobarbital, phenytoin, tipranavir, ritonavir, primidone
• Cladribine

Thuốc này có thể tương tác với thực phẩm, đồ uống nào?

Thuốc có thể uống cùng với thức ăn. Tuy nhiên, bữa ăn nhiều chất béo có thể sẽ làm tăng khả năng hấp thu tenofovir. Tương tự như các loại thuốc khác, bạn không nên uống thuốc cùng với thức uống có cồn như rượu, bia.

Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến thuốc này?

Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào được đề cập trong phần Thận trọng/ Cảnh báo.

Bảo quản thuốc

Bạn nên bảo quản thuốc tenofovir như thế nào?

Bảo quản nơi khô ráo, tránh ánh sáng, nhiệt độ dưới 30ºC. Để thuốc tránh xa tầm tay trẻ em.