Trẻ sơ sinh rất dễ bị khò khè, tuy nhiên, trẻ sinh mổ sẽ có nguy cơ thở khò khè cao hơn. Điều này được lý giải là do không qua đường sinh tự nhiên của mẹ, nên phổi của trẻ không được lực co thắt mạnh của cổ tử cung ép chặt để vắt sạch nước ối, nên nhiều bé còn tồn dịch phổi [1], [2]. Thế nhưng, mẹ cũng không cần quá lo, một khi đã hiểu cách làm giảm triệu chứng khò khè cho trẻ sinh mổ thì mẹ vẫn có thể giúp bé nhanh chóng cải thiện và hạn chế được những nguy cơ sức khỏe về lâu dài.
Vì sao trẻ sinh mổ hay khò khè?
Có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh phát ra tiếng khò khè, nhưng nếu xét riêng về trẻ sinh mổ, nguyên nhân có thể bao gồm những lý do sau.
Phổi còn tồn dịch
Phổi của thai nhi trong bụng mẹ thường chứa đầy dịch nhầy và chưa hình thành chức năng tiếp nhận oxy. Trong quá trình chuyển dạ tự nhiên,một phần dịch nhầy sẽ được phổi tái hấp thu, một phần khác sẽ được tống ra ngoài bởi áp lực khi bé đi qua ngã âm đạo [3].
Thế nhưng, ở trẻ sinh mổ, do không đi qua ngã âm đạo của mẹ, nên phổi của trẻ sẽ không được ép chặt để vắt sạch nước ối trong phổi. Điều này khiến phổi của bé còn tồn dịch và khiến bé dễ gặp các vấn đề hô hấp, thở khò khè [2]. Kết quả nghiên cứu cũng cho bé sinh mổ có nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cao hơn 1,3 lần so với bé sinh thường [4]. Ngoài ra, bé sinh mổ cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng thở nhanh thoáng qua – một tình trạng cần được theo dõi ở bệnh viện – với các triệu chứng như nhịp thở nhanh, mũi phập phồng, rút lõm lồng ngực [3].
Miễn dịch đường ruột kém
Do không đi qua đường sinh tự nhiên, nên bé sinh mổ cũng không có cơ hội được tiếp xúc nhiều với hệ vi sinh vật có lợi trong âm đạo của mẹ. Do đó, thay vì “kế thừa” các chủng lợi khuẩn tại âm đạo của mẹ thì ruột trẻ lại phải tiếp nhận nhiều hơn sự xâm chiếm của các loại vi khuẩn bên ngoài môi trường [5]. Kết quả nghiên cứu cho thấy hệ vi sinh đường ruột của bé sinh mổ có tỷ lệ hại khuẩn cao hơn 80% so với bé sinh thường [6]. Trong khi, hệ vi sinh đường ruột và hệ miễn dịch có mối liên hệ rất chặt chẽ. Do đó, việc không được tiếp với các chủng vi khuẩn tại âm đạo của mẹ có thể khiến hệ miễn dịch của bé sinh mổ bị ảnh hưởng.
Trẻ sinh mổ sau bao lâu hết khò khè?
Đối với trẻ sinh mổ, mẹ nên lưu ý đến nguy cơ trẻ khò khè do mắc các bệnh liên quan đến dị ứng, hen suyễn. Trường hợp trẻ thở khò khè do các bệnh lý như viêm phế quản hay nhiễm trùng hô hấp thì các triệu chứng có thể đỡ hơn trong vòng 1 tuần [2], [9], [10]. Tuy nhiên, tốt nhất, mẹ cần cố gắng cải thiện hệ tiêu hóa, thúc đẩy hệ miễn dịch để giúp trẻ phòng bệnh cũng như bắt kịp tốc độ hoàn thiện như trẻ sinh thường [7], [8].
Bí quyết giảm triệu chứng khò khè cho trẻ sinh mổ
Dù bé sinh mổ có nguy cơ cao gặp các vấn đề về hô hấp, nhưng mẹ vẫn có thể xoay chuyển tình thế, biến nguy cơ thành cơ hội xây dựng nền tảng miễn dịch vững chắc thông qua các giải pháp dưới đây:
Chăm sóc dinh dưỡng chuyên biệt giúp con củng cố hệ miễn dịch
Trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sinh mổ khò khè nên được bú mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu. Nhiều chuyên gia còn khuyến khích nên cho bé bú đến khi 2 tuổi, bởi sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng, chứa nhiều dưỡng chất không chỉ cần thiết cho sự phát triển bình thường [11] mà còn các thành phần giúp bé sinh mổ củng cố và nâng cao hệ miễn dịch, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh đường hô hấp, như:
- HMO (Human Milk Oligosaccharides): Đây là đại dưỡng chất có hàm lượng cao thứ 3 trong sữa mẹ, có tác dụng làm giảm đáng kể khả năng bám dính của mầm bệnh, giúp cải thiện hệ vi sinh đường ruột và nâng cao hệ miễn dịch cho cơ thể [12], [13]. 5 loại HMOs nổi bật nhất là 2′-FL, 3-FL, 6′-SL, LNT, 3′-SL [12], trong đó, 2’-FL HMO còn góp phần làm giảm đến 66% tỷ lệ nhiễm trùng hô hấp ở trẻ cũng như ngăn ngừa mầm bệnh khác [14], [15].
- Nucleotides: Dưỡng chất được chứng minh giúp tăng cường miễn dịch, giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy và hỗ trợ tăng sản xuất kháng thể nhiều hơn 86% sau 6 tháng tiêm vaccine (HIB) [16], [17], [18].
- Lợi khuẩn: Sữa mẹ là nguồn cung cấp lợi khuẩn dồi dào, ổn định cho bé, trong đó nổi bật là chủng lợi khuẩn Bifidobacterium. Trong đó, Bifidobacteria là nhóm lợi khuẩn quan trọng đối với hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng [19], [20].
Tuy nhiên, trong trường hợp mẹ không thể cho bé bú, mẹ có thể nhờ đến sự hỗ trợ từ các nhân viên y tế để tìm được giải pháp dinh dưỡng phù hợp cho bé. Nếu chọn giải pháp thay thế, mẹ nên ưu tiên nguồn dinh dưỡng cung cấp đầy đủ các dưỡng chất HMO, Nucleotides và lợi khuẩn Bifidobacterium nói trên để giúp bé xây dựng và củng cố hệ miễn dịch vững vàng hơn.
Vệ sinh mũi và giữ ấm cơ thể cho bé
Mẹ nên vệ sinh mũi hàng ngày cho bé bằng nước muối sinh lý. Nước muối có tác dụng làm sạch đường hô hấp, giúp loại bỏ chất nhầy và giảm bớt tình trạng khò khè [21], [22]. Đồng thời, nếu bé có dấu hiệu khò khè do viêm phổi, mẹ cũng nên cố gắng giữ ấm cơ thể để bảo vệ hệ hô hấp cho con [23].
Giữ vệ sinh môi trường xung quanh
Các bệnh hô hấp như cảm lạnh, cảm cúm, viêm phổi… thường dễ lây lan. Do đó, mẹ nên cố gắng giữ gìn vệ sinh môi trường xung quanh để ngăn ngừa mầm bệnh lây lan. Mẹ có thể thực hiện một số biện pháp như [24]:
- Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là trước khi chạm vào trẻ sơ sinh.
- Không để bé tiếp xúc với đám đông, khói bụi, thuốc lá.
- Không để người bệnh đến gần trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Người chăm sóc trẻ cũng nên tránh xa đám đông, nên đeo khẩu trang khi nghi ngờ hoặc được chẩn đoán nhiễm bệnh nào đó về hô hấp.
Tiêm phòng đầy đủ theo khuyến cáo y tế
Cả trẻ sinh thường và sinh mổ đều được khuyến khích tiêm phòng theo quy định để hạn chế các bệnh lây nhiễm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là những bệnh liên quan đến hệ hô hấp như cúm. Việc chủng ngừa bằng vaccine giúp xây dựng khả năng phòng vệ tự nhiên của trẻ, qua đó giúp trẻ được bảo vệ hiệu quả khỏi nguy cơ nhiễm trùng và mắc bệnh nặng [24], [25].
Nhìn chung, khò khè là một tình trạng khá phổ biến ở trẻ sinh mổ, thế nhưng nếu được chăm sóc đúng cách, bé sẽ sớm vượt qua và phát triển khỏe mạnh. Quan trọng nhất là các mẹ cần lưu ý các giải pháp dinh dưỡng nhằm giúp bé nâng cao đề kháng, hoàn thiện hệ thống miễn dịch, từ đó hạn chế mắc các bệnh đường hô hấp. Chúc mẹ nuôi con suôn sẻ và bé sinh mổ ngày càng vững vàng.
[embed-health-tool-vaccination-tool]
