Trẻ bị nổi mẩn đỏ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngoài dấu hiệu nổi mẩn, cha mẹ cũng cần quan sát những đặc điểm khác như mẩn đỏ có ngứa hay không, có xuất hiện mụn nước vỡ chảy dịch, đóng vảy không…
Thật khó để trả lời ngay việc trẻ bị nổi mẩn đỏ có nguy hiểm hay không vì cần phải đánh giá nhiều dấu hiệu, triệu chứng khác kèm theo. Bài viết sau đây, Hello Bacsi sẽ cung cấp tất cả những thông tin liên quan đến tình trạng trẻ bị nổi đỏ và những điều cần chú ý, để từ đó giúp các bố mẹ có thể bước đầu đánh giá được tình trạng của bé yêu.
Trẻ bị nổi mẩn đỏ là như thế nào?
Nổi mẩn đỏ là tình trạng xuất hiện các đốm sần, nổi lên trên da có màu hồng đỏ nhìn giống như muỗi đốt hoặc trẻ nổi mẩn đỏ như mề đay. Trẻ nổi mẩn đỏ ở mặt, có thể khu trú cục bộ ở 1 phần cơ thể hoặc lan rộng trên diện tích lớn. Trẻ bị nổi mẩn đỏ có thể kèm theo ngứa hoặc không, đôi khi nổi mẩn cùng mụn nước gây chảy dịch, đóng vảy.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến nổi mẩn đỏ trên da trẻ em. Cha mẹ cần biết cách đánh giá sơ bộ để nhận biết tình trạng trẻ bị nổi mẩn đỏ do đâu, từ đó có cách xử trí phù hợp.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Điểm mặt 6 nguyên nhân khiến trẻ bị nổi mẩn đỏ thường gặp
Nguyên nhân khiến trẻ bị nổi mẩn đỏ có thể do mẫn cảm, côn trùng đốt, hăm da hoặc do bệnh lý. Tùy theo nguyên nhân mà tình trạng nổi mẩn đỏ ở trẻ có thể đi kèm triệu chứng ngứa hoặc không ngứa. Cụ thể:
1. Trẻ nổi mẩn đỏ do mẫn cảm [1]
Mẩn đỏ, chàm sữa, lác sữa, mề đay viêm da cơ địa… là những biểu hiện thường gặp của mẫn cảm, một tình trạng rất thường gặp ở trẻ nhỏ. Theo Viện dị ứng và Miễn dịch lâm sàng châu Âu, mẫn cảm là tình trạng xuất hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng xảy ra lặp đi lặp lại bắt nguồn bằng việc tiếp xúc với một tác nhân kích thích ở liều lượng mà người bình thường có thể dung nạp được.
Ở trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch còn non nớt nên dễ bị kích ứng từ môi trường và dinh dưỡng. Dù có yếu tố di truyền, bất kỳ trẻ nào cũng có nguy cơ mẫn cảm; khảo sát cho thấy 73% trẻ nhỏ tại Việt Nam gặp tình trạng này. Một tác nhân phổ biến là đạm sữa bò nguyên vẹn trong sữa công thức, do phân tử lớn khiến hệ miễn dịch nhầm là chất lạ, gây phản ứng tiêu hóa (ọc ói, đầy hơi, tiêu chảy) và nổi mẩn ngoài da. Nếu nghi ngờ con mẫn cảm, mẹ có thể tìm hiểu các sản phẩm sữa có đạm thủy phân 1 phần đây là loại đạm này được cắt nhỏ nhiều lần so với đạm sữa thông thường, dễ hấp thu và tiêu hóa tốt, từ đó giúp giảm nguy cơ mẫn cảm da. Theo nhiều nghiên cứu lâm sàng cho thấy loại đạm này giúp hỗ trợ cải thiện và phòng ngừa hiệu quả các triệu chứng mẫn cảm:
- Giảm nguy cơ mẫn cảm da (41%) và có khả năng phòng ngừa lâu dài các triệu chứng mẫn cảm trên da đến tuổi 20
- Giảm mẫn cảm tiêu hóa (53%) nhờ cải thiện tần suất đại tiện, làm phân mềm hơn, không gây vón cục trong dạ dày nên giúp giảm các triệu chứng khó chịu đường tiêu hóa.
Ngoài đạm whey thuỷ phân một phần, sữa mẹ chọn cho bé nên có cả 5 HMO, giúp hỗ trợ tăng đề kháng bằng cách giảm vi khuẩn gây bệnh, thiết lập hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh và phát triển miễn dịch đường ruột và lợi khuẩn Bifidus BL giúp ổn định hệ vi sinh có lợi tại đường ruột, tăng tiết IgA gấp 3 lần, cải thiện đáp ứng miễn dịch và giảm 49% nguy cơ tiêu chảy đến khi trẻ 3 tuổi.
Ngoài ra, ba mẹ có thể đưa bé đi thăm khám bác sĩ để được thăm khám cũng như nhận được lời khuyên tốt nhất
2. Hăm da [2]
Trẻ nổi mẩn đỏ ở vùng gần bộ phận sinh dục, vùng đùi, mông có thể là do hăm tã. Mặc tã chật, da tiếp xúc lâu với nước tiểu, phân hoặc nhiễm nấm. Vùng da bị nổi mẩn có thể có màu hồng đỏ hoặc tím tùy vào màu da của trẻ, thường gây ngứa ngáy, đau, khó chịu, thậm chí là loét.
3. Trẻ nổi mẩn đỏ do côn trùng cắn [2]
Những vết đốt của côn trùng như vết ong đốt, bọ chó cắn, vết muỗi đốt, rệp giường cắn… có thể truyền nọc độc gây dị ứng và nổi mẩn đỏ ở trẻ em, đôi khi có thể dẫn đến sốc phản vệ, một tình trạng rất nguy hiểm. Cần theo dõi thêm triệu chứng sốt, nôn, co giật.
4. Trẻ nổi mẩn đỏ do ghẻ, chốc lở [3]
Bệnh ghẻ xảy ra do sự xâm nhập và đẻ trứng của loài ve Sarcoptes scabiei qua lớp da trên cùng. Loài ve này gây ra những tổn thương trên da với triệu chứng phổ biến nhất là nổi mẩn ngứa ở kẽ tay, cổ tay, khuỷu. Bệnh dễ lây qua tiếp xúc thông thường.
Ngoài ghẻ, trẻ cũng có thể nổi mẩn đỏ do chốc lở. Đây là một bệnh nhiễm trùng da, dễ lây, phổ biến ở trẻ từ 2 – 6 tuổi. Mẩn đỏ nhanh chóng phát triển thành các vết loét, mụn nước rồi đóng vảy vàng.
5. Trẻ nổi mẩn đỏ do bệnh lý [3]
Một số bệnh lý thường gặp gây ra tình trạng nổi mẩn đỏ ở trẻ có thể kể đến là:
- Tay chân miệng: Trẻ bị nổi mẩn đỏ do tay chân miệng có thể trông mệt mỏi, biếng ăn hơn bình thường, đặc biệt khi có mụn nước xuất hiện trong khoang miệng gây đau rát, khó chịu khi ăn uống.
- Ban đào (Roseola): Ban đào một bệnh lây truyền qua đường hô hấp do virus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi. Trẻ sốt cao 3–6 ngày, sau đó nổi mẩn đỏ toàn thân.
- Tinh hồng nhiệt: Một dạng bệnh do vi khuẩn Streptococcus nhóm A gây ra khiến cho trẻ bị nổi mẩn đỏ khắp người, kèm theo sốt. Ngoài ra, trẻ còn bị đau đầu, nhức mỏi cơ thể, buồn nôn, đau dạ dày hoặc nôn…
- Sởi: Khi bị sởi, trẻ sẽ có các triệu chứng như: sốt cao, viêm hô hấp, kết mạc; sau đó phát ban từ mặt lan xuống toàn thân. Ban nhạt dần, bong vảy khi hồi phục.
6. Kích ứng hóa chất [3]
Việc tiếp xúc với kem chống nắng, dầu gội, sữa tắm, xà phòng, khăn ướt… cũng có thể khiến trẻ bị nổi mẩn đỏ do kích ứng. Da trẻ còn non nớt và khá nhạy cảm nên cần dùng sản phẩm chuyên biệt cho bé.
Trẻ bị nổi mẩn đỏ kéo dài: Cha mẹ nên và không nên làm gì? [3], [5]
Khi nhận thấy trẻ bị nổi mẩn đỏ kéo dài, cha mẹ cần cố gắng xác định nguyên nhân để có cách điều trị phù hợp. Cùng với đó, trẻ cũng cần được chú ý chăm sóc, nhất là về dinh dưỡng để nhanh hồi phục các tổn thương trên da, giảm nguy cơ bùng phát các triệu chứng mẫn cảm và gây ra thêm những vấn đề khác.
1. Những điều nên làm khi trẻ bị nổi mẩn đỏ
1.1. Điều trị
Khi xác định được nguyên nhân khiến trẻ bị nổi mẩn đỏ, cha mẹ cần có phương pháp điều trị phù hợp để “xử lý” tác nhân gây bệnh (nếu được), giảm nhẹ các triệu chứng và phòng tránh biến chứng có thể xảy ra. Để giảm bớt triệu chứng ngứa, viêm trên da khi trẻ bị nổi mẩn đỏ, cha mẹ có thể sử dụng một số thuốc bôi ngoài da theo chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, tùy từng trường hợp mà cha mẹ có thể xử lý theo các hướng sau:
- Nếu trẻ bị nổi mẩn đỏ do hăm tã, hăm da, cha mẹ cần lựa chọn loại tã, bỉm khác có kích thước, thiết kế phù hợp hơn cho con. Bên cạnh đó, quần áo cho trẻ cũng cần mỏng nhẹ, thoáng khí, không gây cọ xát nhiều trên da bé.
- Với trường hợp trẻ bị nổi mẩn đỏ do dị ứng với các hóa chất trong các sản phẩm sử dụng, cha mẹ cần thay đổi sang những sản phẩm khác lành tính hơn. Đồng thời làm dịu vùng da mẩn đỏ bằng cách giữ vệ sinh sạch sẽ, cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát để tránh cọ xát đến vùng da tổn thương.
- Nếu trẻ bị côn trùng cắn/ đốt/ chích gây nổi mẩn đỏ: Cần dọn dẹp lại nhà cửa, phòng ngủ, giặt giũ hết chăn, drap, gối, nệm để loại bỏ chỗ trú ngụ của côn trùng. Nếu trẻ có dấu hiệu dị ứng do côn trùng đốt hoặc sốc phản vệ do tiếp xúc với côn trùng có độc tính cao thì hãy đưa trẻ đến bệnh viện gần nhất để được chăm sóc y tế kịp thời.
- Các trường hợp trẻ bị nhiễm khuẩn gây nổi mẩn đỏ ngoài ra kèm theo nguy cơ bị lở loét, nhiễm trùng như ban đỏ nhiễm khuẩn, tinh hồng nhiệt, bệnh chốc lở thì cha mẹ có thể cho con uống thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
- Trẻ bị nổi mẩn đỏ do nhiễm virus như tay chân miệng, sởi, thủy đậu: Cha mẹ nên chăm sóc giảm nhẹ triệu chứng ở trẻ, theo dõi tình trạng bệnh và tăng cường sức đề kháng cho trẻ bằng thực phẩm để con nhanh chóng hồi phục. Để tránh trẻ gãi trầy xước các vùng tổn thương gây nhiễm trùng thêm thì cha mẹ nên cắt ngắn móng tay cho con, giữ vệ sinh thân thể trẻ sạch sẽ.
- Một số tình trạng liên quan đến phản ứng của hệ miễn dịch khiến trẻ bị nổi mẩn đỏ như bệnh chàm, viêm da tiếp xúc, nổi mề đay dị ứng cũng không có thuốc điều trị đặc hiệu. Cha mẹ cần chăm sóc, bảo vệ làn da trẻ để tránh tiếp xúc thêm những tác nhân gây kích ứng khác, giữ độ ẩm cần thiết cho da, tắm rửa sạch sẽ cho trẻ mỗi ngày, tránh cho tích tụ vi khuẩn, nấm bệnh trên da.Ngoài ra, cha mẹ cần chú ý chăm sóc dinh dưỡng để hỗ trợ cải thiện và phòng ngừa tình trạng mẫn cảm ở trẻ.
1.2. Phòng ngừa
Để hạn chế tình trạng trẻ bị nổi mẩn đỏ như muỗi đốt khắp người, bạn nên áp dụng một số biện pháp phòng ngừa sau:
- Chọn nguồn dinh dưỡng phù hợp cho trẻ, đặc biệt là sữa – vì đây là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính cho trẻ. Nên ưu tiên sữa có đạm thủy phân một phần để giúp phòng ngừa và hỗ trợ giảm triệu chứng mẫn cảm.
- Giữ vệ sinh cơ thể cho trẻ, tắm rửa sạch sẽ mỗi ngày.
- Vệ sinh cơ thể và vệ sinh miệng của trẻ sạch sẽ sau khi cho trẻ ăn và bú.
- Không gian sinh hoạt của bé cần đảm bảo không quá nóng, ngột ngạt hoặc quá ẩm ướt.
- Cắt ngắn móng tay cho trẻ, không để cào, gãi trầy xước vùng da đang bị tổn thương.
- Cho trẻ mặc đồ rộng rãi, thoáng mát, chất liệu cotton… Vào mùa đông, cha mẹ nên chọn đồ có chất liệu cotton, len không cộm ngứa… cho bé.
- Đảm bảo trẻ nhận đủ lượng chất lỏng cần thiết. Đối với trẻ còn bú có thể tăng thêm cữ bú trong ngày, trẻ đã ăn dặm thì có thể uống thêm nước hoặc ăn các món ăn loãng, nhiều nước như súp, canh, cháo.
- Giặt drap, chăn mền, gối… thường xuyên
- Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ thông thoáng, không để côn trùng, rệp, muỗi trú ngụ trong nhà.
2. Những điều cần tránh
Ngoài những điều nên làm kể trên, cha mẹ cũng cần tránh những hiểu lầm thường có khi chăm sóc trẻ đang bị nổi mẩn đỏ như:
- Tắm hoặc lau rửa cho trẻ quá kỹ, nhiều lần trong ngày có thể gây ra phản ứng ngược làm kích ứng da.
- Tuyệt đối không được nặn hay làm vỡ mụn ở vùng da bị mẩn đỏ để tránh gây nhiễm trùng.
- Không dùng các loại kem không rõ nguồn gốc thoa lên da trẻ hoặc thoa các chất lạ, các loại thảo dược theo lời truyền miệng của người khác.
Cuối cùng, đừng quên việc xác định nguyên nhân trẻ bị nổi mẩn đỏ là rất quan trọng để có cách điều trị hiệu quả, an toàn. Cha mẹ hãy luôn theo dõi các biểu hiện triệu chứng ở cơ thể trẻ.
