Bệnh tay chân miệng ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bệnh tay chân miệng ở trẻ đã và đang trở thành nỗi lo lắng của nhiều bậc cha mẹ có con nhỏ. Để nhận biết chính xác vấn đề sức khỏe này ở trẻ và có biện pháp điều trị kịp thời, đòi hỏi các bậc phụ huynh cần phải nắm được những kiến thức cơ bản về nguyên nhân, biểu hiện cụ thể của bệnh tay chân miệng ở trẻ em.

Bất chợt nếu nhận thấy bé yêu bỗng nóng, sốt rồi xuất hiện bóng nước trong miệng, môi, cả lòng bàn tay, bàn chân, thậm chí khu vực xung quanh hậu môn thì đây có thể là dấu hiệu của bệnh tay chân miệng ở trẻ em.

Vậy bệnh chân tay miệng ở trẻ em là gì? Mức độ nguy hiểm của bệnh tay chân miệng ra sao? Mời bạn tham khảo ngay bài viết sau đây để cập nhật những bí quyết chăm sóc trẻ tốt nhất nhé!

Giải đáp: Bệnh tay chân miệng ở trẻ là gì? Nguyên nhân từ đâu?

Bệnh tay chân miệng ở trẻ là một bệnh truyền nhiễm do virus coxsackievirus A16 và enterovirus 71 gây ra. Các virus này sống trong đường tiêu hóa và lây từ người này sang người khác qua việc tiếp xúc thông thường.

Bệnh chân tay miệng ở trẻ em rất hay gặp ở đối tượng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, chưa đủ sức chống lại tác nhân gây bệnh. Trên thực tế, bệnh vẫn có thể gặp ở trẻ lớn hơn hoặc người trưởng thành. Bệnh tay chân miệng xuất hiện quanh năm nhưng đặc biệt tăng vào giai đoạn từ tháng 3 – 5 và tháng 9 – 12.

Trẻ em có nguy cơ mắc bệnh nếu tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp hoặc chất dịch từ nốt phỏng, phân, chất nôn của người bệnh tay chân miệng.

Về cơ bản, bệnh tay chân miệng ở trẻ em không mấy nguy hại và có thể tự khỏi trong vòng 2 tuần. Tuy nhiên, nếu trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị chân tay miệng không được chăm sóc tốt thì rất có khả năng gặp phải những biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, bại liệt, thậm chí là tử vong.

Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh tay chân miệng?

Như đã đề cập ở trên, trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh tay chân miệng cao nhất. Ngoài ra, bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến trẻ lớn hơn và người lớn. Ở vùng ôn đới, tay chân miệng ở trẻ em xảy ra nhiều nhất là vào mùa hè và đầu mùa thu. Riêng những quốc gia thuộc vùng có khí hậu nhiệt đới, bệnh tay chân miệng ở trẻ có thể xảy ra quanh năm. Nếu bé yêu nhà bạn thường xuyên đến những nơi công cộng như nhà trẻ, sân chơi kém vệ sinh… bé sẽ có nguy cơ cao bị mắc bệnh chân tay miệng ở trẻ em.

Ngoài ra, một số yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hơn bao gồm:

• Vệ sinh cá nhân kém tạo ra nhiều cơ hội cho virus xâm nhập vào cơ thể
• Thường xuyên tiếp xúc với nhiều người nơi công cộng sẽ gia tăng nguy cơ mắc bệnh, do tay chân miệng là bệnh truyền nhiễm dễ lây lan.

6 dấu hiệu nhận biết trẻ mắc bệnh tay chân miệng

Bạn đang thắc mắc dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là gì? Ở giai đoạn đầu khi mới phát bệnh, bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có dấu hiệu tương tự như bệnh cảm cúm. Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng sẽ cảm thấy mệt mỏi, đau cổ họng, sốt nhẹ (dao động từ 38 – 39°C). Sau khoảng một hoặc hai ngày, các triệu chứng của bệnh tay chân miệng ở trẻ em mới xuất hiện. Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị chân tay miệng sẽ bị nổi bóng nước trên da, quanh miệng, bên trong má, lòng bàn tay và bàn chân, mông hoặc xung quanh hậu môn. Nổi bóng nước là một đặc điểm rõ rệt nhất của bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ em.

Ban đầu, các nốt ban này xuất hiện như một vết sẹo nhỏ, mờ, màu đỏ và phẳng. Sau đó, chúng dần trở thành các nốt phồng rộp như những bóng nước. Bóng nước chứa đầy chất dịch và có thể vỡ ra khiến trẻ rất đau đớn. Các bóng nước này thường biến mất sau khoảng 1 – 2 tuần.

Bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sẽ khó xác định nếu con bạn chỉ bị nổi bóng nước trong miệng hoặc cổ họng. Do còn quá nhỏ nên con không thể nói cho bạn biết rằng con bị đau họng. Do đó nếu thấy trẻ bị sốt và có dấu hiệu ngừng ăn uống hoặc không muốn động đến thức ăn thì bạn hãy đưa con đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán bệnh chân tay miệng ở trẻ em kịp thời.

Ngoài các dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ như sốt, nổi ban đỏ, bỏ ăn hoặc không muốn ăn, biểu hiện của bệnh tay chân miệng ở trẻ em còn là:

• Đau nhức cơ bắp, đau đầu, cứng cổ
• Bồn chồn
• Ngủ không ngon giấc hoặc ngủ nhiều hơn; có thể hay giật mình
• Trẻ nhỏ thường hay bị chảy nước dãi liên tục vì đau họng
• Trẻ chỉ thích thức ăn dạng lỏng và thức uống lạnh.

Lưu ý: Sau khi tiếp xúc với nguồn lây bệnh, trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng sẽ không bị bệnh ngay mà phải mất khoảng từ ​​3 – 6 ngày các dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mới xuất hiện. Đây được gọi là giai đoạn ủ bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Trong một số trường hợp, bệnh tay chân miệng ở trẻ em có thể không có dấu hiệu rõ ràng hoặc các triệu chứng tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ xuất hiện rất nhẹ. Điều đó thường khiến bạn chủ quan. Nếu con có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và chăm sóc đúng cách nhằm tránh các biến chứng đáng tiếc có thể xảy ra.

>>> Bạn có thể xem thêm: 6 dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ bố mẹ đừng làm ngơ

Cách điều trị bệnh chân tay miệng ở trẻ tại nhà

Trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị chân tay miệng phải làm sao? Đối với bệnh chân tay miệng ở trẻ em, không có phương pháp đặc trị nào. Cách điều trị bệnh tại nhà hữu hiệu nhất là chăm sóc cho trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng thật tốt. Theo đó, hãy hạ sốt và cho bé uống nước thường xuyên để phòng ngừa tình trạng mất nước có thể xảy ra. Thỉnh thoảng, bạn nên cho trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị chân tay miệng súc miệng bằng các loại nước súc miệng dành riêng cho người bị tay chân miệng.

Đây là hỗn hợp của một số loại thuốc uống dưới dạng lỏng, bao gồm thuốc gây tê tại chỗ và diphenhydramine (Benadryl®). Các loại thuốc này sẽ phát huy tác dụng đối với các vết loét ở miệng nhằm giúp giảm đau, giảm phản ứng viêm và giúp trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng có thể uống nước được.

Nếu bệnh tay chân miệng ở trẻ em khiến bé bị sốt, bố mẹ vẫn có thể dùng các loại thuốc hạ sốt thích hợp cho trẻ. Một số cách mà bạn có thể làm nhằm giảm triệu chứng của bệnh tay chân miệng ở trẻ em tại nhà là:

• Cho bé ăn thức ăn lỏng, uống nhiều nước hoặc sữa đã được làm mát hoặc làm lạnh. Việc này giúp trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng tránh bị đau họng khi nuốt và tránh mất nước. Nước lạnh hoặc sữa là sự lựa chọn lý tưởng cho trẻ mắc bệnh này. Nếu bé khó nuốt, bạn hãy chia nhỏ khẩu phần của bé ra và cho bé ăn từng chút một. Ngoài ra, những thực phẩm lạnh như kem hoặc thạch cũng rất có ích cho trẻ bị bệnh này.
• Tránh cho trẻ ăn thức ăn mặn, cay hoặc chua nếu miệng bé bị tổn thương. Những loại thực phẩm dạng này có thể khiến các vết loét của trẻ thêm trầm trọng hơn.
• Tắm rửa, vệ sinh thân thể cho trẻ một cách nhẹ nhàng bằng nước sạch mỗi ngày để tránh tình trạng nhiễm khuẩn lan rộng. Đồng thời nên cho trẻ súc miệng nước muối pha loãng nếu được.
• Trẻ và người chăm sóc trẻ phải rửa tay thường xuyên và đúng cách.
• Bạn có thể bôi thuốc Xanh methylen lên các vết loét cho trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng giúp hạn chế tình trạng nhiễm trùng.
• Bạn có thể cho trẻ dùng paracetamol hoặc ibuprofen để giảm sốt hoặc đau. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về liều lượng và cách thức dùng thuốc cho trẻ.
• Tuyệt đối không dùng aspirin cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Aspirin có thể gây ra hội chứng Reye ở trẻ em, một căn bệnh hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong.

Trong tuần đầu tiên kể từ khi xuất hiện các biểu hiện của bệnh tay chân miệng ở trẻ em thì bé sẽ rất dễ lây cho người khác. Tuy nhiên, virus gây bệnh vẫn có thể lây truyền trong vài tuần sau đó. Bạn hoàn toàn có nguy cơ lây bệnh tay chân miệng từ con.

Làm thế nào để chẩn đoán chính xác trẻ mắc bệnh tay chân miệng?

Thông thường chưa có xét nghiệm nào có thể chỉ ra kết quả rõ ràng về bệnh tay chân miệng ở trẻ. Do đó, việc chẩn đoán bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ em được thực hiện dựa trên các triệu chứng điển hình và dấu hiệu tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ khi bác sĩ tiến hành khám. Trên thực tế, các xét nghiệm chẩn đoán trong phòng thí nghiệm thường cần khoảng 2 − 3 tuần mới có kết quả. Trong khoảng thời gian này, các triệu chứng của bệnh đã tự biến mất nên bác sĩ không cho bệnh nhi làm xét nghiệm.

Khi nào trẻ mắc bệnh tay chân miệng cần phải đi khám?

Nếu trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng mất nước nào như da khô, môi khô, giảm cân, suy nhược hoặc tiểu rất ít hoặc không tiểu tiện trong suốt 6 giờ, bạn cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để có biện pháp bù nước thích hợp. Ngoài ra, bạn cần đưa trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị chân tay miệng đến bệnh viện ngay nếu:

• Nếu con của bạn dưới ba tháng tuổi và nhiệt độ đo ở hậu môn là 38°C hoặc cao hơn. Bệnh tay chân miệng ở trẻ nếu gây sốt cao thì cần được theo dõi cẩn thận.
• Nếu con của bạn 3 tháng tuổi và nhiệt độ đo được là 38,5°C hoặc cao hơn.
• Nếu con bạn 6 tháng tuổi và nhiệt độ đo được lên đến 39,5°C.

Trẻ nhỏ có thể mắc bệnh tay chân miệng nhiều lần không?

Câu trả lời là có. Con bạn hoàn toàn có thể mắc bệnh lây nhiễm này dù bé chưa từng bị bệnh này. Cũng như bệnh cảm lạnh và cúm, khi mắc bệnh, cơ thể trẻ sẽ sản sinh kháng thể chống lại căn bệnh này. Nhưng bệnh truyền nhiễm này là do nhiều virus khác nhau gây ra nên bé hoàn toàn có thể bị bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ em nhiều lần.

Cách ngăn ngừa bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ

Làm thế nào để phòng bệnh tay chân miệng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ? Hiện nay, chưa có vắc xin nào phòng ngừa bệnh chân tay miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ em. Bệnh tay chân miệng ở trẻ có thể lây lan qua tiếp xúc với nước bọt, dịch nhầy từ mũi hoặc chất dịch tiết ra khi nốt phồng bị vỡ.

Vậy, có cách nào để phòng tránh tay chân miệng cho trẻ sơ sinh và trẻ em không? Một số điều bạn có thể làm nhằm hạn chế nguy cơ con mắc bệnh chân tay miệng ở trẻ là:

• Cho bé nghỉ ngơi ở nhà, không cho con tiếp xúc với các trẻ khác cho đến khi bé khỏi bệnh.
• Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch nhiều lần trong ngày (kể cả người lớn lẫn trẻ em), nhất là trước mỗi bữa ăn và sau khi đi vệ sinh, kể cả sau khi thay tã cho bé.
• Bạn và mọi người trong gia đình bạn phải rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh hoặc làm vệ sinh cho trẻ, trước khi chuẩn bị thức ăn hoặc sau khi ăn.
• Rửa, khử trùng đồ chơi và các đồ vật khác mà bé tiếp xúc. Chú ý thường xuyên phải lau sạch các bề mặt hay tiếp xúc như nắm cửa, tay vịn cầu thang, mặt bàn/ghế bằng xà phòng và các chất tẩy rửa thông thường.
• Tuyệt đối không mớm thức ăn cho trẻ, đồng thời cũng không cho bé ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi hoặc chạm vào bất kỳ vật dụng nào chưa được khử trùng.
• Giặt quần áo, drap trải giường, chăn màn bằng xà phòng và nước nóng, phơi dưới ánh nắng mặt trời.
• Thực hiện tốt việc ăn chín, uống sôi và đảm bảo các dụng cụ nấu nướng, chén bát đã được rửa sạch sẽ trước khi sử dụng.
• Dạy trẻ cách rửa tay sạch sẽ.

>>> Bạn có thể xem thêm: Trẻ bị tay chân miệng nên ăn gì để nhanh khỏi bệnh?

Một số lưu ý khác về bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng ở trẻ em có thể bị nhầm lẫn với các nguyên nhân gây ra loét miệng hay phồng rộp ở miệng. Viêm họng mụn nước, chứng viêm lợi và miệng rất dễ nhầm lẫn với tay chân miệng. Sự khác biệt thường dựa trên tiền sử của bệnh nhân về tình trạng sốt, sự xuất hiện của nốt ban và vị trí của những vết loét (miệng, hậu môn, bên trong má, lòng bàn tay, bàn chân).

Viêm họng mụn nước gây ra bởi một số loại virus khác nhau. Trong khi đó bệnh loét miệng thường ảnh hưởng đến hầu sau (phía sau cổ họng amiđan và vòm miệng) và họng trước (lợi, môi bên trong, má, lưỡi) và phát ban (nếu có), nhưng không ảnh hưởng đến lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Những biến chứng khi bị bệnh tay chân miệng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Trên thực tế, các biến chứng của bệnh tay chân miệng ở trẻ em thường không phổ biến. Nếu đảm bảo việc chăm sóc trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh bị tay chân miệng đúng theo hướng dẫn của bác sĩ thì nguy cơ gặp phải các biến chứng của bệnh này sẽ rất thấp. Lý do vì, bệnh tay chân miệng ở trẻ là một bệnh truyền nhiễm gây ra những biểu hiện nhẹ.

Một số biến chứng có thể có của bệnh tay chân miệng ở trẻ em là:

• Mất nước: Đây là biến chứng phổ biến nhất.
• Viêm màng não: Trẻ bị tay chân miệng có nguy cơ bị viêm màng não nếu virus xâm nhập vào màng hoặc dịch não tủy.
• Viêm não: Tình trạng này thường do nhiễm virus gây ra và là một tình trạng sức khoẻ nghiêm trọng và có thể gây rối loạn ngôn ngữ, mất trí nhớ, thậm chí tử vong. Tin vui cho bạn, viêm não là một biến chứng hiếm gặp.
• Mất móng tay và móng chân: Trong một số trường hợp, bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ có thể gây ra những biến chứng này. Tình trạng này thường xảy ra trong vòng một vài tuần sau khi trẻ bị bệnh. Cho đến nay, các chuyên gia y tế vẫn chưa chắc chắn được rằng việc móng tay và móng chân bị mất có phải là do bệnh gây ra. Tuy nhiên, trong một bản báo cáo, việc mất móng chân và móng tay chỉ là tạm thời và không cần điều trị.

Bệnh tay chân miệng là bệnh rất phổ biến đối với trẻ nhỏ. Bố mẹ cần chú ý quan sát kỹ những biểu hiện bất thường ở trẻ để có biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời nhé!