Viêm đường hô hấp dưới

Viêm đường hô hấp dưới là một nhóm bệnh lý khá phổ biến, chiếm khoảng 45% ca bệnh nhiễm trùng mắc phải tại cộng đồng. Chẩn đoán và điều trị phù hợp sẽ giúp giảm thiểu khả năng nhập viện do bệnh trở nặng.

Tìm hiểu chung

Bệnh viêm đường hô hấp dưới là gì?

Viêm đường hô hấp dưới hay nhiễm trùng đường hô hấp dưới là từ dùng để diễn tả chung về các tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở phần đường hô hấp dưới, tức là từ thanh quản trở xuống (gồm khí quản, phế quản, tiểu phế quản và phế nang). Các bệnh lý thường gặp là viêm phổi, viêm phế quản và bệnh lao.

Nhiễm trùng ở đường hô hấp dưới có thể ảnh hưởng đến đường thở (viêm phế quản) hoặc xảy ra ở những phế nang ở cuối đường thở (viêm phổi).

Dấu hiệu và triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng viêm đường hô hấp dưới là gì?

Ở mỗi người, các triệu chứng viêm đường hô hấp dưới sẽ khác nhau, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng nhiễm trùng.

Nhiễm trùng nhẹ có thể gây ra riệu chứng tương tự như cảm lạnh thông thường, bao gồm:

• Bị nghẹt hoặc chảy nước mũi
• Ho khan
• Sốt thấp
• Đau họng nhẹ
• Đau đầu âm ỉ

Đối với nhiễm trùng nặng hơn, các triệu chứng có thể là:

• Ho nặng, có khi xuất hiện đờm
• Sốt
• Khó thở
• Da có màu xanh
• Thở nhanh
• Đau ngực
• Thở khò khè

Khác với nhiễm trùng đường hô hấp trên (từ thanh quản trở lên), triệu chứng chính khi đường hô hấp dưới bị nhiễm trùng là ho hơn là đau họng, hắt hơi. Tuy nhiên, nhiễm virus cúm có thể gây ảnh hưởng đến cả đường hô hấp trên và dưới.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp dưới là gì?

Các nguyên nhân gây nhiễm trùng ở đường hô hấp dưới chủ yếu là:

• Virus (như virus cúm hoặc virus hợp bào hô hấp RSV).
• Vi khuẩn (như Streptococcus hoặc Staphylococcus aureus).
• Nhiễm nấm.
• Nhiễm Mycoplasma. Mycoplasma không phải là virus hay vi khuẩn mà là những sinh vật nhỏ có đặc điểm của cả virus và vi khuẩn.

Các yếu tố nguy cơ gây viêm đường hô hấp dưới

Trong một số trường hợp, các chất ở môi trường xung quanh có thể kích thích và gây viêm đường thở hoặc phổi, gây nhiễm trùng. Các yếu tố này bao gồm:

• Khói thuốc lá
• Bụi
• Hóa chất
• Hơi nước và khói lửa
• Các chất gây dị ứng
• Ô nhiễm không khí

Một số yếu tố cũng khiến bạn tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp dưới như:

• Vừa mới mắc bệnh cảm hay cúm
• Có hệ miễn dịch yếu
• Trên 65 tuổi
• Dưới 5 tuổi
• Trải qua phẫu thuật gần đây

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán viêm đường hô hấp dưới?

Để chẩn đoán các bệnh lý này, bác sĩ sẽ thăm khám sức khỏe, nghe phổi, hỏi về các triệu chứng và thời gian mắc bệnh.

Bạn cũng cần làm một số xét nghiệm để giúp xác nhận chẩn đoán, chẳng hạn như:

• Đo độ bão hòa oxy (hay đo nồng độ oxy trong máu)
• Chụp X-quang ngực để kiểm tra bệnh viêm phổi
• Xét nghiệm máu để kiểm tra bạn có nhiễm virus hay vi khuẩn hay không
• Lấy mẫu dịch nhầy để xác định vi khuẩn hay virus trong cơ thể (nếu có)

Những phương pháp nào giúp điều trị viêm đường hô hấp dưới?

Một số trường hợp, tình trạng viêm nhiễm sẽ tự khỏi mà không cần điều trị. Bạn có thể điều trị các tình trạng nhiễm virus không nghiêm trọng tại nhà bằng cách:

• Dùng các thuốc không kê toa để điều trị triệu chứng ho hoặc sốt
• Nghỉ ngơi nhiều
• Uống nhiều nước

Trong các trường hợp khác, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp điều trị bổ sung, như dùng kháng sinh cho người nhiễm vi khuẩn hoặc ống hít cho người bị khó thở.

Nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần đến bệnh viện để được truyền dịch, dùng kháng sinh hoặc điều trị các triệu chứng nặng như khó thở, tức ngực. Thời gian điều trị ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể lâu hơn các trẻ lớn và người trưởng thành khỏe mạnh.

Bác sĩ thường theo dõi chặt chẽ trẻ sơ sinh, đặc biệt nếu trẻ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng nặng, như trẻ sinh non hoặc có khuyết tật tim bẩm sinh. Trong những trường hợp này, trẻ cần phải được nhập viện để theo dõi và điều trị hiệu quả.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu nhập viện nếu người bệnh trên 65 tuổi hoặc có hệ miễn dịch yếu.

Thời gian phục hồi ở mỗi người sẽ khác nhau, tùy vào thể từng thể trạng. Theo các chuyên gia, người lớn khỏe mạnh có thể phục hồi bệnh viêm đường hô hấp dưới (như viêm phổi) trong khoảng 1 tuần. Đối với người lớn tuổi, thời gian phục hồi có thể mất vài tuần.

Tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp dưới có nguy hiểm không?

Hầu hết các bệnh lý viêm đường hô hấp dưới không gây biến chứng nếu được điều trị đúng cách và kịp thời. Tuy nhiên, nếu xảy ra biến chứng, nó sẽ rất nguy hiểm.

Các biến chứng có khả năng xảy ra bao gồm:

• Suy tim sung huyết
• Suy hô hấp
• Ngừng hô hấp
• Nhiễm trùng huyết
• Áp xe phổi

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp phòng ngừa viêm đường hô hấp dưới?

Một số biện pháp giúp bạn phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp dưới là:

• Thường xuyên rửa tay sạch
• Tránh dùng tay dơ chạm vào mặt
• Tránh xa những người đang mắc bệnh hô hấp
• Tiêm vắc-xin cho trẻ đúng định kỳ
• Tiêm phòng cúm mỗi năm
• Tránh các chất gây kích ứng, như hóa chất, khói lửa hoặc khói thuốc lá