Thuốc ngủ ngon: Nên dùng loại nào? Dùng sao cho đúng?

Mất ngủ là tình trạng giấc ngủ không được đảm bảo về thời gian hoặc chất lượng. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Nếu các phương pháp tự nhiên không mang lại hiệu quả thì liệu các loại thuốc ngủ ngon (gọi chính xác là thuốc hỗ trợ giấc ngủ) có giúp tình trạng của bạn cải thiện hơn? Bạn nên dùng như thế nào cho đúng cách?

Dưới đây bạn hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu các loại thuốc giúp ngủ ngon, những lưu ý khi dùng, tác dụng phụ của thuốc dễ ngủ và một số cách giúp cải thiện giấc ngủ mà không cần dùng thuốc nhé!

>>> Đọc thêm: Cách ngủ ngon và sâu trong vòng 10-120 giây

Mất ngủ thường xuyên gây ra vấn đề gì?

Ngủ là trạng thái nghỉ ngơi tự nhiên có chu kì của con người. Trong lúc ngủ, cơ thể tương đối sẽ ngừng vận động, các cơ bắp dần được thư giãn và giảm đi năng lực phản ứng với tác động từ môi trường bên ngoài. Một người lớn cần đảm bảo ngủ đủ từ 7 – 8 tiếng/ngày.

Các loại thuốc ngủ ngon

Có 3 nhóm thuốc có khả năng gây ngủ mà nhiều người thường gọi là thuốc giúp ngủ ngon, bao gồm:

1. Thuốc ngủ ngon không kê đơn

Các loại thuốc gây ngủ không kê đơn thường là:

Thuốc kháng histamin thường được sử dụng để điều trị các tình trạng dị ứng. Tuy nhiên, các thuốc này có tác dụng phụ là gây buồn ngủ. Hầu hết các thuốc kháng histamin gây buồn ngủ đều là thuốc kháng histamin thế hệ thứ nhất. Thuốc kháng histamin thế hệ thứ hai ít gây buồn ngủ thường được sử dụng để điều trị các triệu chứng dị ứng lâu dài.

2. Thuốc hỗ trợ giấc ngủ theo đơn

Các thuốc ngủ ngon kê theo đơn hoạt động bằng cách tác động trên các thụ thể trong não để làm ức chế hệ thống dẫn truyền thần kinh bao gồm các nhóm dưới đây.

Thuốc an thần gây ngủ benzodiazepines

Benzodiazepines là nhóm thuốc giúp ngủ ngon lâu đời hiện vẫn còn được sử dụng với các đặc tính giải lo âu, an thần, giãn cơ và có tác dụng gây ngủ. Các thuốc nhóm benzodiazepins được cho là có nguy cơ gây lệ thuộc cao hơn các thuốc an thần gây ngủ khác đặc biệt là khi sử dụng trên 4 tuần. Nhóm thuốc này chủ yếu để điều trị rối loạn lo âu. Một số thuốc trong nhóm benzodiazepins đã được phê duyệt để điều trị mất ngủ tại Mỹ bao gồm estazolam, flurazepam, quazepam, temazepam và triazolam. Tuy nhiên vì các vấn đề tác dụng phụ, tình trạng lệ thuộc hoặc ngộ độc thuốc khi không sử dụng đúng cách và đúng liều lượng nên các thuốc nhóm benzodiazepines không phải là lựa chọn đầu tay trong điều trị mất ngủ. Cần phải sử dụng thuốc dưới sự chỉ định của bác sĩ.

>>> Đọc thêm: Ngủ nude có tốt cho sức khỏe không?

Thuốc an thần gây ngủ không chứa benzodiazepine (Z-drugs)

Một số loại thuốc mới không có cấu trúc hóa học giống thuốc benzodiazepine, nhưng tác động trên cùng một khu vực trong não. Nhóm thuốc giúp ngủ ngon này có ít tác dụng phụ và ít nguy cơ bị lệ thuộc hơn so với benzodiazepines. Các loại thuốc ngủ bao gồm zaleplon, zolpidem và eszopiclone đã được thử nghiệm để sử dụng lâu dài khoảng 6 tháng. Tuy nhiên thực tế cho thấy rằng, những bệnh nhân sử dụng các thuốc Z-drugs cũng có nguy cơ lệ thuộc thuốc và một số tác dụng phụ khác như choáng váng, khô miệng, táo bón,… Không nên tự sử dụng thuốc quá 4 tuần và cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng.

Thuốc đồng vận thụ thể melatonin

Ramelteon là loại thuốc bổ thần kinh giúp ngủ ngon hoạt động tương tự hormone melatonin điều hòa giấc ngủ. Loại thuốc này có ít rủi ro gây lệ thuộc về thể chất nhưng vẫn có tác dụng phụ. Tác dụng phụ phổ biến nhất của thuốc là chóng mặt, có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm, mất ngủ trong một số trường hợp. Lưu ý, người bị tổn thương gan không nên dùng thuốc này.

3. Thuốc ngủ ngon từ thảo dược và chất tự nhiên

Các loại thuốc ngủ thảo dược và chất tự nhiên giúp bạn ngủ ngon hơn có thể được nhắc đến như:

Cây nữ lang

Cây nữ lang (Valerian) là một loại thực vật được sử dụng để cải thiện giấc ngủ ngon, giảm lo lắng và hỗ trợ thư giãn. Cây nữ lang được sử dụng làm thuốc ngủ thảo dược bào chế dưới dạng viên nén, viên nang, chiết xuất từ nữ lang và trà. Một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy việc dùng cây nữ lang có thể cải thiện hiệu quả về chất lượng giấc ngủ ở những người bị mất ngủ.

Melatonin

Khi bầu trời xung quanh bắt đầu dần tối, não sẽ sản sinh ra một loại hormone gọi là melatonin. Chất này giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức bằng cách báo hiệu cơ thể rằng đã gần đến giờ đi ngủ. Não tạo ra ít melatonin hơn khi trời sáng và nhiều hơn khi trời tối, lượng melatonin đạt đỉnh là vào khoảng giữa đêm và giảm dần khi trời sáng. Tuổi tác cũng có tác động đến việc sản xuất melatonin và một người càng lớn tuổi sẽ càng tạo ra ít melatonin hơn.

Melatonin mang lại hiệu quả cho những tình trạng như:

• Mệt mỏi do lệch múi giờ chẳng hạn như phải di chuyển giữa các quốc gia khác nhau.
• Khó ngủ vào ban đêm
• Phải làm việc theo ca

Hoa cúc la mã (Chamomile)

Trà hoa cúc được coi là thuốc ngủ thảo dược nhờ đặc tính an thần nhẹ nhàng, tuy nhiên loại trà này có thể gây ra phản ứng ở những người bị dị ứng thực vật hoặc phấn hoa. Để sử dụng loại hoa này giúp ngủ ngon, bạn chỉ cần đun sôi nước, bỏ túi trà vào bình, đậy nắp lại, ủ trong 10 phút rồi sau đó thưởng thức.

Tryptophan

Tryptophan là một axit amin cơ bản được sử dụng trong việc hình thành serotonin hóa học – chất trong não giúp cho cơ thể bạn ngủ. L-tryptophan là sản phẩm phụ phổ biến của tryptophan mà cơ thể có thể thay đổi thành serotonin. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng L-tryptophan giúp bạn ngủ nhanh hơn. Tryptophan có nhiều trong chocolate, yến mạch, chà là khô, sữa, sữa chua, thịt đỏ, trứng, cá, gia cầm…

Kava Kava

Đây là một loại chiết xuất được làm từ Piper methysticum, một loài cây có nguồn gốc ở các hòn đảo phía tây Thái Bình Dương. Kava Kava đã được chứng minh có công dụng cải thiện giấc ngủ ở những người bị mất ngủ liên quan đến căng thẳng. Tuy nhiên, Kava có thể gây tổn thương gan, vì vậy bạn chỉ nên dùng khi có sự giám sát của bác sĩ.

Trước khi có ý định sử dụng bất kỳ loại thuốc hay thảo dược giúp ngủ ngon nào, bạn cũng cần thăm khám bác sĩ để chẩn đoán nguyên nhân và tư vấn dùng thuốc hợp lý.

Lưu ý khi dùng thuốc giúp ngủ ngon

Bạn hãy quan tâm hơn đến lưu ý khi sử dụng các loại thuốc giúp ngủ ngon để thuốc phát huy công dụng hiệu quả như:

• Kiểm tra y tế: Trước khi dùng thuốc ngủ, bạn hãy gặp bác sĩ để kiểm tra kỹ lưỡng nhằm tìm ra nguyên nhân cụ thể cho chứng mất ngủ. Bởi vì mất ngủ thường là một triệu chứng quan trọng và báo hiệu rằng bạn đang có một rối loạn tâm thần tiềm ẩn chưa được phát hiện như các rối loạn trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn stress sau sang chấn,… và nhiều rối loạn tâm thần khác thường bị bỏ qua.  Hãy trao đổi với bác sĩ tất cả các loại thuốc và liều lượng thuốc mà bạn đã và đang sử dụng để bác sĩ để có lịch trình theo dõi phù hợp.
• Đọc hướng dẫn sử dụng thuốc: Hướng dẫn sử dụng thuốc sẽ giúp bạn hiểu cách thức, thời điểm dùng thuốc và tác dụng phụ tiềm ẩn. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, bạn hãy sớm tham khảo ý kiến của dược sĩ hoặc bác sĩ.
• Nên dùng thuốc vào ban đêm: Thuốc ngủ có thể khiến bạn giảm nhận thức về những gì đang làm, làm tăng nguy cơ xảy ra các tình huống nguy hiểm. Đồng thời, mỗi loại thuốc thường có một thời gian khởi phát và thời gian tác dụng khác nhau, nên hãy tuân thủ thời điểm dùng thuốc theo đúng hướng dẫn. 
• Theo dõi tác dụng phụ: Nếu cảm thấy buồn ngủ, chóng mặt vào ban ngày hoặc gặp bất kỳ tác dụng phụ nào khác, bạn không nên tự ngưng thuốc một cách đột ngột mà hãy hỏi bác sĩ về việc thay đổi liều hoặc ngừng thuốc.
• Tránh uống rượu: Bạn không nên dùng rượu chung với các thuốc gây ngủ vì rượu làm tăng tác dụng an thần của thuốc. Một lượng nhỏ rượu kết hợp với thuốc ngủ cũng có thể khiến bạn cảm thấy chóng mặt, rối loạn, ngất xỉu, thậm chí một số trường hợp còn có thể dẫn đến khó thở hoặc suy hô hấp.
• Uống thuốc đúng chỉ định của bác sĩ: Một số loại thuốc ngủ theo đơn chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn, không nên dùng liều cao hơn quy định do nguy cơ lệ thuộc và ngộ độc thuốc. Nếu liều ban đầu không mang lại hiệu quả đối với giấc ngủ, bạn không nên tự ý tăng liều thuốc mà hãy trao đổi với bác sĩ trước để có hướng dẫn phù hợp.

• Đối tượng sử dụng: Tất cả các đối tượng khi sử dụng các loại thuốc gây ngủ, đặc biệt trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, đang cho con bú, người già trên 60 tuổi, hay những người đang điều trị 1 số bệnh khác cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

>>> Bạn có thể quan tâm: Phương pháp cải thiện chứng mất ngủ kéo dài do rối loạn lo âu, trầm cảm nhiều năm

Tác dụng phụ của thuốc ngủ ngon

Tất cả các loại thuốc ngủ theo đơn đều có tác dụng phụ và triệu chứng sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc cụ thể, liều lượng và thời gian dùng thuốc. Các tác dụng phụ thường gặp như buồn ngủ nhiều kéo dài, ngầy ngật, nhức đầu, đau cơ, táo bón, khô miệng, khó tập trung, chóng mặt, mất ngủ… Một số tác dụng phụ nghiêm trọng khác có thể xảy ra như:

• Đề kháng thuốc: Khi bạn sử dụng thuốc giúp ngủ ngon trong khoảng thời gian dài sẽ dẫn đến tình trạng đề kháng thuốc. Khi đó, bạn phải dùng liều cao hơn để thuốc có tác dụng nên sẽ dẫn đến nhiều tác dụng phụ hơn và lâu dần có thể không còn hiệu quả nữa. Do đó việc sử dụng đúng thời điểm, liều lượng và thời gian cho phép rất quan trọng.
• Lệ thuộc thuốc: Một số loại thuốc gây ngủ có khả năng gây nghiện (tình trạng lệ thuộc thuốc) chẳng hạn như nhóm thuốc benzodiazepines. Do đó, khi bạn sử dụng thuốc không đúng chỉ định, lạm dụng thuốc, dùng liều cao, thời gian dài mà không có chỉ định của bác sĩ thì nguy cơ lệ thuộc thuốc rất dễ xảy ra. Khi đó, bạn sẽ gặp khó khăn trong việc ngừng sử dụng thuốc.
• Triệu chứng cai nghiện: Khi sử dụng thuốc trong một thời gian dài, như trên 4 tuần đối với nhóm thuốc Benzodiazepines, nếu dừng thuốc đột ngột, bạn sẽ dễ gặp phải các triệu chứng như lúc cai nghiện, có thể kể đến như buồn nôn, đổ mồ hôi, run rẩy,dị cảm, lo âu,… một số trường hợp nặng còn có thể gặp sảng do cai thuốc… Do đó hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng dẫn giảm liều từ từ và ngưng thuốc một cách phù hợp.
• Tương tác thuốc: Thuốc ngủ có khả năng tương tác với các loại thuốc khác, đặc biệt là với thuốc giảm đau theo đơn và thuốc an thần.
• Tái phát triệu chứng mất ngủ: Khi bạn ngừng uống thuốc gây ngủ, triệu chứng đôi khi có thể trở lại và trầm trọng hơn trước. Đặc biệt khi chỉ được điều trị triệu chứng mà các rối loạn tâm thần là nguyên nhân gây nên tình trạng mất ngủ bị bỏ qua và không được điều trị.
• Ẩn chứa vấn đề tiềm ẩn: Việc sử dụng thuốc giúp ngủ ngon gây khó khăn trong việc chẩn đoán các căn bệnh tiềm ẩn khác, trong đó có rối loạn giấc ngủ, các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu,….

Hầu hết các tác dụng phụ của thuốc ngủ có đều do lạm dụng thuốc hay dùng thuốc quá liều. Do đó, bạn nên sử dụng thuốc đúng liều lượng và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Cách giúp ngủ ngon không dùng thuốc

Nghiên cứu cho thấy bên cạnh việc sử dụng thuốc, việc thay đổi lối sống và thói quen ngủ là một trong những cách giúp bạn ngủ ngon, chống lại chứng mất ngủ mà không có nguy cơ tác dụng phụ hoặc phụ thuộc. Điều này sẽ giúp bạn thư giãn khi đi ngủ và cải thiện giấc ngủ hiệu quả hơn là sử dụng thuốc giúp ngủ ngon.

• Tập thói quen trước khi ngủ: Ít nhất 1 giờ trước khi ngủ, bạn nên tránh tiếp xúc ánh sáng xanh từ điện thoại, máy tính… Hãy tập trung vào các hoạt động yên tĩnh, nhẹ nhàng như đọc sách, bài tập yoga giúp ngủ ngon, nghe nhạc nhẹ…
• Hít thở sâu: Bài tập hít thở sâu ở cả vùng bụng, lưng dưới và lồng ngực sẽ giúp một phần của hệ thống thần kinh kiểm soát thư giãn. Bạn hãy thử nhắm mắt lại, hít thở sâu thật chậm, hít vào bằng mũi và thở ra bằng miệng một cách thư giãn.
• Thư giãn cơ: Bạn hãy nằm xuống, bắt đầu với đôi chân trước. Bạn hãy căng các cơ càng chặt càng tốt và đếm đến 10, rồi sau đó thả lỏng. Tiếp tục làm điều này cho mọi nhóm cơ trên cơ thể của bạn.
• Tập thể dục: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tập thể dục vào ban ngày sẽ giúp cải thiện giấc ngủ vào ban đêm. Nguyên nhân hết mất ngủ nhờ tập thể dục là vì khi tập thể dục, nhiệt độ cơ thể sẽ gia tăng đáng kể rồi sau đó giảm dần. Sự giảm nhiệt độ cơ thể này giúp bạn dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn. Thời gian tốt nhất để tập thể dục là buổi chiều muộn hoặc đầu buổi tối, thay vì ngay trước khi đi ngủ. Mục tiêu tập là ít nhất 30 phút vào 4 lần mỗi tuần.

Bạn chỉ nên sử dụng thuốc ngủ ngon khi thật sự cần thiết và dùng trong thời gian ngắn hạn do một số tác dụng phụ của thuốc ngủ có thể mang lại. Và đặc biệt cần phải thăm khám với các chuyên gia về sức khỏe tâm thần khi có triệu chứng mất ngủ để kịp thời phát hiện ra nguyên nhân gây mất ngủ. Để an toàn và hiệu quả, bạn cũng có thể thực hiện một số cách giúp ngủ ngon không dùng thuốc đã được cung cấp trên đây nhé!