Tin tức sức khỏe

Gạo lứt là ngũ cốc nguyên cám giàu dinh dưỡng nhờ giữ lại lớp cám và mầm. So với gạo trắng, nó cung cấp nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất hơn. Theo USDA, một chén gạo lứt hạt dài đã nấu chín chứa khoảng 248 calo, 52 g carbohydrate, 5,5 g protein và 3 g chất xơ [USDA, 2021]. Do đó, gạo lứt góp mặt trong nhiều chế độ ăn lành mạnh, tuy nhiên, vẫn có một số người cần cân nhắc khi sử dụng do đặc điểm dinh dưỡng đặc thù.

Người gầy, suy dinh dưỡng

Người gầy hoặc đang trong tình trạng suy dinh dưỡng không nên ăn gạo lứt, đặc biệt là khi cần phục hồi thể trạng hoặc tăng cân. Nguyên nhân là do gạo lứt chứa nhiều chất xơ, khiến người ăn nhanh no và no lâu hơn. Điều này không có lợi cho những người cần tăng lượng calo nạp vào vì cảm giác no sớm sẽ làm giảm tổng lượng thức ăn, khiến việc đạt mục tiêu tăng cân trở nên khó khăn.

Bên cạnh đó, gạo lứt có kết cấu cứng và khó tiêu hơn so với gạo trắng, đòi hỏi hệ tiêu hóa vốn thường yếu ở người suy dinh dưỡng phải hoạt động nhiều hơn. Việc này dễ gây đầy bụng, khó tiêu, khiến cơ thể tiêu tốn nhiều năng lượng cho quá trình tiêu hóa thay vì hấp thụ dinh dưỡng.

Trẻ nhỏ và người cao tuổi

Gạo lứt không phải là lựa chọn phù hợp cho trẻ nhỏ và người cao tuổi, dù đây là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng. Bởi vì: Ở trẻ nhỏ, do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, việc tiêu hóa các loại thực phẩm nhiều chất xơ không hòa tan như gạo lứt có thể gây quá tải cho dạ dày và ruột non. Điều này dễ dẫn đến tình trạng đầy bụng, khó tiêu hoặc táo bón, đây là những vấn đề tiêu hóa phổ biến ở lứa tuổi này nếu ăn không đúng cách.

Đối với người cao tuổi, chức năng nhai và nuốt thường kém hơn do răng và nướu yếu, nếu không nhai kỹ cơm gạo lứt sẽ tạo áp lực lên hệ tiêu hóa, đặc biệt là dạ dày. Bên cạnh đó, nhu động ruột suy giảm và lượng enzyme tiêu hóa giảm theo tuổi tác khiến việc xử lý chất xơ trong gạo lứt trở nên khó khăn hơn, dễ gây tình trạng chậm tiêu, đầy hơi hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài. Vì vậy, với hai nhóm đối tượng này, cần cân nhắc kỹ lưỡng khi đưa gạo lứt vào khẩu phần ăn.

Người có hệ tiêu hóa yếu

Những người có hệ tiêu hóa yếu không nên ăn gạo lứt. Vì loại gạo này có hàm lượng chất xơ cao và hạt cứng hơn gạo trắng, điều này tuy có lợi cho người khỏe mạnh nhưng lại gây bất lợi cho người gặp vấn đề về tiêu hóa. Những người mắc bệnh lý như viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích có thể gặp tình trạng đầy bụng, khó tiêu, thậm chí làm nặng thêm triệu chứng nếu ăn gạo lứt.

Đặc biệt, người đang bị rối loạn tiêu hóa, khó tiêu hoặc vừa trải qua phẫu thuật đường tiêu hóa nên tránh sử dụng gạo lứt do khả năng gây khó tiêu. Bên cạnh đó, vì chất xơ hút nước trong ruột, việc ăn gạo lứt mà không uống đủ nước cũng dễ dẫn đến táo bón.

Người bị suy thận giai đoạn nặng

Theo Medical News Today, gạo lứt chứa hàm lượng phospho và kali cao hơn gạo trắng, điều này có thể gây bất lợi cho người mắc bệnh thận mạn tính vì cần hạn chế hai khoáng chất này trong chế độ ăn [Medical News Today, 2018]. Các chất này tập trung nhiều ở lớp cám và mầm, phần vẫn còn nguyên vẹn trong gạo lứt nhưng đã được loại bỏ trong gạo trắng. Ở những bệnh nhân suy thận nặng, chức năng đào thải của thận bị suy giảm rõ rệt, dẫn đến nguy cơ tích tụ phospho trong máu. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ loãng xương và gây tổn hại tim mạch. Đồng thời, nếu nạp quá nhiều kali từ thực phẩm như gạo lứt, người bệnh cũng có nguy cơ bị tăng kali máu, một tình trạng nghiêm trọng có thể gây rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng.

Do đó, bệnh nhân suy thận giai đoạn nặng nên cẩn trọng trong việc lựa chọn thực phẩm, đặc biệt là các loại giàu kali và phospho. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa thận và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống phù hợp và an toàn.

Tóm lại, với 4 nhóm người nên hạn chế ăn gạo lứt để bảo vệ sức khỏe được đề cập trong bài viết nên lưu ý và cẩn thận với loại thực phẩm này để tránh những ảnh hưởng không mong muốn. Dù gạo lứt mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng, nhưng không phải ai cũng phù hợp để sử dụng thường xuyên. Lựa chọn thực phẩm nên dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người. Để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi đưa gạo lứt vào khẩu phần ăn hàng ngày.

(sưu tầm)

❓ Hỏi bác sĩ miễn phí từ xa, click hỏi ngay!

Nhiều người cho rằng, trái cây có nhiều dưỡng chất nên có thể thay thế các loại thực phẩm khác và cũng rất phù hợp để giảm cân hiệu quả. Tuy nhiên, quan niệm niệm này chưa đúng và với thắc mắc “ăn hoa quả thay cơm có được không” thì câu trả lời là “không nên”. Dù có chứa nhiều dưỡng chất nhưng trái cây vẫn không thể thay thế hoàn toàn các chất dinh dưỡng có trong nhiều loại thực phẩm khác trong chế độ ăn mỗi ngày.

Những lý do dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn vì sao không nên ăn trái cây thay cơm:

- Trái cây chứa đường và calo cao: Nhiều loại trái cây có chứa lượng đường tự nhiên và calo rất cao, thậm chí không thua kém khi so sánh với các thực phẩm chứa nhiều tinh bột. Nếu bạn ăn quá nhiều trái cây, lượng đường và calo nạp vào sẽ tăng cao vượt mức và nguy cơ tăng cân là hoàn toàn có thể xảy ra.

Nếu bạn muốn giảm cân, duy trì cân nặng ổn định và kiểm soát đường huyết hiệu quả, bạn nên hạn chế ăn những loại trái cây như chôm chôm, mít, nhãn, sầu riêng, dưa hấu,.... Một số loại quả có chỉ số đường huyết thấp mà bạn có thể lựa chọn để bổ sung vào chế độ ăn như bưởi, thanh long, dâu tây, lê,...

- Mất cân bằng dinh dưỡng: Để có thể duy trì các hoạt động sống và tái tạo tế bào, cơ thể cần rất nhiều dưỡng chất khác nhau. Dù hoa quả giàu vitamin (đặc biệt là vitamin C), nhưng lại thực phẩm này lại có rất ít hoặc không có một số nhóm chất khác như sắt, kẽm, vitamin B12,... vốn có nhiều trong ngũ cốc, thịt, cá, trứng... Ngoài ra, chúng gần như không có tinh bột, protein và chất béo. Do đó, nếu chỉ ăn trái cây, bạn có thể bị thiếu nghiêm trọng một số dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.

Nếu bạn không ăn cơm và các loại thức ăn khác mà chỉ ăn trái cây trong thời gian dài, cơ thể sẽ bị mất cân bằng dinh dưỡng và có thể gặp phải một số vấn đề về sức khỏe, chẳng hạn như tình trạng khó tiêu, giảm năng lượng và suy giảm chức năng của một số cơ quan trong cơ thể.

2. Một số sai lầm thường gặp khi ăn trái cây

Khi ăn trái cây, nhiều người thắc mắc phải một số sai lầm như sau:

- Ăn quá nhiều: Như đã nêu trên, một số loại trái cây có lượng đường tự nhiên cao. Nếu ăn quá nhiều, lượng đường trong cơ thể sẽ bị dư thừa và tăng nguy cơ tích tụ mỡ. Hơn nữa, ăn trái cây quá nhiều có thể khiến bạn tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch hay bệnh tiểu đường.

- Ăn trái cây thay rau xanh: Nhiều người cho rằng trái cây và rau xanh đều có chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, trên thực tế, rau xanh thường có chứa hàm lượng vitamin, khoáng chất cũng như muối vô cơ cao hơn hẳn so với trái cây. Bên cạnh đó, với hàm lượng đường, calo thấp và hàm lượng chất xơ cao, rau xanh là lựa chọn lý tưởng cho người mắc bệnh tiểu đường và những người đang muốn giảm cân. Chính vì thế, trái cây không thể thay thế cho vai trò của rau xanh trong thực đơn ăn uống của mỗi gia đình.

- Ăn trái cây ngay sau bữa ăn: Sau bữa ăn chính, nhiều người lựa chọn trái cây như một món ăn tráng miệng. Tuy nhiên, đây lại chính là một trong những thói quen khiến lượng đường máu tăng cao và không tốt cho người mắc bệnh tim mạch và những trường hợp bị tiểu đường.

- Ăn trái cây thay thế bữa sáng: Bữa sáng là bữa ăn quan trọng trong ngày giúp bạn đảm bảo đủ năng lượng cho những hoạt động trong ngày. Nếu chỉ ăn trái cây thì cơ thể sẽ không được cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể vì trái cây có chứa ít protein và calo.

Hơn nữa, nếu mới thức dậy, bạn cũng không nên ăn những loại quả như cà chua, chuối,... vì khi bụng đang đói, những loại quả này có thể dẫn đến những cảm giác cồn cào và tác động xấu đến hoạt động của bệnh dạ dày.

3. Ăn trái cây như thế nào là đúng cách?

Dưới đây là một số lưu ý giúp bạn ăn trái cây đúng cách, tránh gây ảnh hưởng đến sức khỏe và đảm bảo nhận được tối đa lợi ích từ loại thực phẩm này:

- Kiểm soát khẩu phần: Bạn chỉ nên ăn trái cây với lượng vừa đủ, khoảng 200 - 300g trái cây trong một ngày.

- Kết hợp với thực phẩm khác: Thay vì băn khoăn “ăn hoa quả thay cơm có được không”, bạn nên tìm hiểu các loại thực phẩm có thể kết hợp với trái cây. Các loại trái cây chỉ nên là một phần của bữa ăn cân đối, không nên dùng trái cây để thay thế hoàn toàn các thực phẩm khác.

- Chọn loại trái cây phù hợp: Phần lớn các loại trái cây đều rất thơm ngon, hấp dẫn nhưng bạn nên ưu tiên những loại trái cây như táo, lê hay bưởi,... vì những loại trái cây này có cchỉ số đường huyết thấp.

- Bạn nên mua các loại trái cây từ các điểm bán hàng uy tín, đảm bảo sản phẩm còn tươi mới để đảm bảo chất lượng và giúp bạn có thể nhận được những giá trị dinh dưỡng tốt nhất. Không nên ăn những loại quả đã được bơm nhiều thuốc trừ sâu, bị dập nát, thối,... để hạn chế gặp phải những rủi ro không đáng có. Trước khi ăn, bạn nên rửa sạch, ngâm nước muối và gọt vỏ. Bên cạnh đó, bạn cũng nên bảo quản trái cây trong tủ lạnh để đảm bảo trái cây luôn tươi ngon.

Trái cây có chứa nhiều dưỡng chất và không thể thiếu trong thực đơn của bạn. Tuy nhiên, bạn không nên có suy nghĩ “ăn hoa quả thay cơm có được không” mà nên tìm hiểu để có thể tiêu thụ trái cây đúng cách, biết kết hợp với các nhóm thực phẩm khác để tạo nên một bữa ăn cân bằng dưỡng chất, tốt cho sức khỏe.

st

❓ Hỏi bác sĩ miễn phí từ xa, click hỏi ngay!