Sốt xuất huyết ở trẻ em: Nhận biết sớm triệu chứng giúp phòng ngừa rủi ro

Tình trạng sốt xuất huyết ở trẻ em cần được phát hiện và chữa trị sớm để con mau hồi phục và giảm nguy cơ gặp phải biến chứng nguy hiểm. Vậy ba mẹ đã hiểu rõ về căn bệnh này để giúp con yêu bảo vệ sức khỏe chưa?

Khi hiểu rõ về bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, ba mẹ sẽ không còn lo lắng mà có thể giúp con phòng bệnh, hồi phục sức khỏe nhanh nếu đã mắc bệnh và ngừa các biến chứng nguy hiểm. Được vậy, bé có thể đảm bảo sức khỏe, sớm hồi sức và còn cải thiện sức đề kháng của bản thân nữa đấy. Cùng tìm hiểu về bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em trong bài viết sảu của Hello Bacsi bố mẹ nhé! 

Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em là gì? 

Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết chính là virus Dengue, một virus lây truyền qua vật chủ trung gian là muỗi vằn. Loài muỗi này thường hoạt động vào ban ngày và lây truyền virus gây sốt xuất huyết qua vết đốt. 

Virus Dengue có đến 4 chủng khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Bé bị nhiễm chủng virus nào sẽ có khả năng tạo miễn dịch với chủng đó nhưng sẽ không miễn dịch với những chủng còn lại. Điều này có nghĩa là dù đã từng bị sốt xuất huyết, trẻ vẫn có thể bị nhiễm bệnh lại nếu bị một chủng khác của virus Dengue xâm nhập.

[embed-health-tool-child-growth-chart]

Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ em

Bệnh sốt xuất huyết chia làm ba giai đoạn và mỗi giai đoạn sẽ có các triệu chứng khác nhau: 

1. Triệu chứng giai đoạn sốt

Ở giai đoạn đầu của bệnh, bé có thể bị sốt cao, đột ngột và liên tục. Trẻ nhỏ có thể sẽ quấy khóc còn trẻ lớn hơn có thể có biểu hiện đau đầu, chán ăn, buồn nôn, da xung huyết (da xuất hiện các chấm xuất huyết), đau cơ khớp, nhức quanh mắt, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.

2. Triệu chứng giai đoạn nguy hiểm

Sau giai đoạn sốt sẽ là giai đoạn nguy hiểm của bệnh. Giai đoạn này thường sẽ vào khoảng ngày thứ 3 – 7 sau khi mắc bệnh. Ở giai đoạn này, triệu chứng sốt có thể đã thuyên giảm và trẻ sẽ gặp tình trạng thoát huyết tương. Tình trạng thoát huyết tương nặng sẽ dẫn đến sốc với các biểu hiện rõ ràng như:

• Bứt rứt, vật vã, lờ đờ
• Lạnh đầu chi
• Lạnh da
• Mạch nhanh nhưng yếu
• Tiểu ít
• Tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp. 

Trẻ cũng có thể bị xuất huyết dưới da hoặc xuất hiện các mảng bầm tím với các nốt xuất huyết rải rác hoặc tập trung ở mặt trước hai chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn. Ngoài ra, bé cũng có thể có biểu hiện xuất huyết ở niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu chân răng, tiểu ra máu…

3. Triệu chứng giai đoạn phục hồi

Sau giai đoạn nguy hiểm khoảng 48 – 72 giờ, bé sẽ bước vào giai đoạn phục hồi. Lúc này, trẻ sẽ hết sốt, sức khỏe dần cải thiện, bắt đầu thèm ăn, huyết áp ổn định hơn và tiểu tiện nhiều hơn. Nếu có xét nghiệm máu, kết quả sẽ cho thấy số lượng bạch cầu của bé tăng nhanh và số lượng tiểu cầu cũng sẽ dần trở về mức bình thường.

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em có thể gây ra những biến chứng nào?

Một số biến chứng nguy hiểm, cần thăm khám sớm của bệnh sốt xuất huyết như sau:

1. Tụt huyết áp

Trẻ bị mắc sốt xuất huyết nặng gặp tình trạng tăng tính thấm mao mạch, cô đặc máu và thoát huyết tương, có nguy cơ bị tụt huyết áp khiến cơ thể mệt mỏi nhiều, gặp khó khăn trong việc đi đứng, tay chân lạnh, nôn ói nhiều. Một số trẻ cũng có thể cảm thấy đau nhức đầu nghiêm trọng. Đây là một trong những biến chứng có thể gặp của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em. Nếu không được thăm khám kịp thời, biến chứng này có thể dẫn đến thiếu máu nuôi các cơ quan, rối loạn đông máu, thậm chí tử vong.

2. Sốc do mất máu

Trẻ bị sốt xuất huyết có thể bị giảm tiểu cầu nặng, rối loạn đông máu gây xuất hiện các triệu chứng như chảy máu cam, chảy máu qua vết thương hở, chảy máu chân răng… Đây là những dấu hiệu cảnh báo bởi nếu tình trạng nặng nề hơn có thể gây biến chứng sốc do mất máu ở trẻ và cần được theo dõi sát sao. Nếu không điều trị kịp thời, biến chứng sốc do mất máu có thể dẫn đến tình trạng kiệt quệ, sốt cao kéo dài, vã mồ hôi và tăng nguy cơ tử vong.

3. Suy tim, suy thận

Tình trạng sốt xuất huyết nặng có thể khiến tim bé không đủ sức bơm máu, trong khi đó dịch huyết tương vẫn thất thoát liên tục khiến màng tim bị tràn dịch và gây ứ đọng. Điều này khiến tim và hệ thống tuần hoàn suy yếu, rối loạn chức năng, xuất huyết cơ tim, tim bị phù nề và dẫn tới suy tim. Bên cạnh đó, bé sốt xuất huyết nếu không được điều trị tốt cũng có nguy cơ bị suy thận cấp vì cơ quan này gần như phải làm việc hết công suất để bài tiết huyết tương vào nước tiểu khi bé bị sốt xuất huyết.

4. Suy đa tạng

Suy đa tạng là tình trạng có ít nhất hai hệ thống cơ quan trong cơ thể bé bị rối loạn chức năng và không thể duy trì sự cân bằng nội môi nếu như không được can thiệp điều trị. Trẻ bị sốt xuất huyết có thể gặp biến chứng suy gan tối cấp, tụt huyết áp, suy thận, suy tim… Lúc này, bé cần được cấp cứu ngay và tiến hành lọc máu liên tục để không nguy hiểm tới tính mạng.

5. Xuất huyết não

Bé có thể gặp biến chứng xuất huyết não nếu bị rối loạn nguyên tố đông máu với các biểu hiện như chảy máu cam dữ dội, xuất huyết đường tiêu hóa, xuất huyết nội tạng… Biến chứng này có nguy cơ tử vong rất cao nhưng thường hiếm gặp ở trẻ nhỏ.

6. Tràn dịch màng phổi

Ở giai đoạn khởi phát bệnh sốt xuất huyết, bé có thể ăn kém, nôn, tiêu chảy dẫn tới mất nước nhiều nên thường được bù nước và điện giải bằng cách truyền dịch. Thế nhưng ở những giai đoạn sau, nếu bé vẫn được truyền dịch nhưng lại không tăng cường việc thải dịch ra ngoài thì rất dễ dẫn tới biến chứng tràn dịch màng phổi, viêm phổi hay phù phổi cấp. Đây là biến chứng cần cấp cứu gấp để tránh gây nguy hiểm tới tính mạng.

7. Hôn mê

Bé có thể hôn mê nếu bị xuất huyết trong cơ thể, dịch huyết tương ứ đọng ở màng não qua các thành mạch dẫn đến sưng phù và các hội chứng thần kinh. Đây là một trong những biến chứng sốt xuất huyết ở trẻ em nặng nhất.

8. Biến chứng về mắt

Trẻ nhỏ bị sốt xuất huyết có thể gặp tình trạng xuất huyết võng mạc khiến các mạch máu của võng mạc bị tổn thương và dẫn đến biến chứng về mắt. Thậm chí, biến chứng này có thể gây mù lòa nếu máu thấm lên thành những lớp mỏng che trước võng mạc của bé. Ngoài ra, trẻ sốt xuất huyết còn có nguy cơ xuất huyết trong dịch kính. Dịch kính là một chất lỏng trong nhãn cầu của người và thường có màu trong suốt. Nếu trẻ sốt xuất huyết bị vỡ mạch máu trong mắt thì máu có thể tràn vào buồng dịch và che khuất các vật ở trước mắt, khiến trẻ mất thị lực.

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ được chẩn đoán và điều trị như thế nào?

Nếu bé có các triệu chứng cảnh báo bệnh sốt xuất huyết, bạn cần đưa bé đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị.

1. Chẩn đoán bệnh sốt xuất huyết

Để chẩn đoán sốt xuất huyết ở trẻ em, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và có thể chỉ định bệnh nhi thực hiện thêm một số xét nghiệm như sau:

• Xét nghiệm kháng nguyên Dengue NS1: Xét nghiệm này nhằm phát hiện kháng nguyên của virus Dengue. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính thì nghĩa là bệnh nhi đang nhiễm sốt xuất huyết và ngược lại. Thế nhưng, nếu bệnh nhân mắc bệnh trên 3 ngày thì kết quả xét nghiệm có thể sẽ là âm tính do nồng độ kháng nguyên virus trong máu từ cuối ngày thứ 3 trở đi đã giảm dần. 
• Xét nghiệm kháng thể IgM: Xét nghiệm này thường giúp phát hiện kháng thể chống lại virus trong giai đoạn cấp tính. Kháng thể IgM thường xuất hiện trong cơ thể người bệnh từ 4 – 5 ngày sau khi sốt. Mỗi người sẽ có mức kháng thể khác nhau. 
• Xét nghiệm kháng thể IgG: Thông thường, kháng thể IgG sẽ xuất hiện trong khoảng 10 – 14 ngày và tồn tại nhiều năm sau ở các trường hợp sốt xuất huyết nguyên phát. Đối với trường hợp sốt xuất huyết thứ phát, IgG có sẵn trong máu và tăng lên sau 1 – 2 ngày.

2. Điều trị bệnh sốt xuất huyết

Việc điều trị sốt xuất huyết thường tập trung vào cải thiện triệu chứng bệnh, nâng cao miễn dịch cho người bệnh và theo dõi diễn biến bệnh.

Điều trị tại cơ sở y tế

Khi bé bị sốt xuất huyết, bạn không nên tự ý điều trị tại nhà mà cần đưa trẻ đi thăm khám và điều trị đúng cách dưới sự theo dõi của bác sĩ và nhân viên y tế. Phương pháp điều trị sốt xuất huyết ở trẻ chủ yếu tập trung vào giảm nhẹ triệu chứng như hạ sốt, bù nước, truyền dịch… Tùy vào triệu chứng trẻ gặp phải, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị riêng. Đối với một số trường hợp sốt xuất huyết thể nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định điều trị ngoại trú và hướng dẫn cha mẹ các theo dõi bệnh tình của trẻ. 

Điều trị tại nhà 

Nếu bé chỉ mắc tình trạng sốt xuất huyết nhẹ và được bác sĩ chỉ định điều trị ngoại trú, bạn có thể chăm sóc bé theo các cách sau:

• Thường xuyên kiểm tra nhiệt độ cơ thể cho trẻ. Bạn có thể cho bé uống thuốc hạ sốt có paracetamol nếu bé sốt trên 38,5°C. Nếu trẻ sốt cao không giảm, bạn hãy kết hợp cho trẻ uống paracetamol và lau người bằng nước ấm, mặc quần áo thoáng mát. Nếu đã áp dụng tất cả các cách hạ sốt theo hướng dẫn của bác sĩ nhưng bé vẫn tiếp tục sốt cao, bạn cần đưa bé đến bệnh viện ngay.
• Bù nước và chất điện giải cho bé bằng nước sôi để nguội, nước điện giải, cháo loãng hay nước trái cây.
• Cho bé ăn những thực phẩm mềm, dễ tiêu, giàu dinh dưỡng như cháo, canh, súp, sữa, nước trái cây…
• Cho trẻ nghỉ ngơi nhiều, tránh vận động mạnh hoặc làm việc quá sức.
• Thường xuyên lau người cho trẻ bằng nước ấm và mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi.
• Theo dõi sức khỏe của bé và báo ngay cho bác sĩ khi nhận thấy dấu hiệu bất thường.

Những điều tuyệt đối không làm khi trẻ bị sốt xuất huyết: 

• Không cho trẻ uống các loại nước có gas, nước ngọt, nước có màu đỏ hay nâu.
• Tránh cho bé ăn đồ cay, quá nóng, quá lạnh cũng như thức ăn có màu đỏ hoặc màu nâu.
• Không dùng nhóm thuốc hạ sốt ibuprofen hoặc aspirin để hạ sốt cho trẻ vì thuốc này khiến tình trạng chảy máu thêm trầm trọng, có thể gây xuất huyết dạ dày dữ dội, nguy hiểm đến tính mạng.
• Không tự ý cho bé dùng kháng sinh vì sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra nên kháng sinh không có hiệu quả mà còn ảnh hưởng gan và thận.
• Đưa trẻ đi khám ở bệnh viện hay phòng khám lớn, uy tín, có đủ khả năng và giấy phép chữa trị cho trẻ em.

Cách phòng tránh bệnh sốt xuất huyết cho trẻ em

Cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe cho bé chính là áp dụng các phương pháp diệt muỗi và tránh muỗi đốt, từ đó phòng bệnh sốt xuất huyết cho bé. Các cách phòng ngừa sốt xuất huyết đơn giản mà ba mẹ có thể thực hiện ngay tại nhà là:

• Ngủ màn kể cả ban ngày
• Cho trẻ mặc quần áo sáng màu, dài tay và dùng kem chống muỗi
• Tránh để trẻ chơi ở những nơi tối tăm, ẩm ướt
• Diệt lăng quăng để lăng quăng không thể phát triển thành muỗi
• Đậy kín các dụng cụ chứa nước để muỗi không thể vào đẻ trứng
• Dọn các vật dụng đọng nước quanh nhà như vỏ hộp, chai lọ, lu, thúng, ổ gà, gáo dừa…
• Giữ nhà cửa sạch sẽ, ngăn nắp, thoáng mát và tránh treo nhiều quần áo để không tạo chỗ ẩn nấp cho muỗi… 

Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em và các thắc mắc thường gặp 

Ba mẹ có thể tham khảo các câu hỏi thường thấy sau để hiểu rõ hơn về bệnh sốt xuất huyết.

1. Bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em mấy ngày thì khỏi? 

Để biết sốt xuất huyết ở trẻ mấy ngày thì khỏi, bạn cần biết các giai đoạn phát triển của bệnh như sau:

Giai đoạn khởi phát kéo dài từ ngày 1 – 3

Giai đoạn trẻ đột ngột sốt cao 39 – 40°C kèm theo tình trạng mệt mỏi, buồn nôn, nôn, chán ăn, cơ thể đau nhức.

Giai đoạn đỉnh điểm từ ngày 4 – 5

Sau khi sốt cao, bé thường sẽ hạ thân nhiệt dần nhưng vẫn mệt mỏi, đau nhức và có thể nổi phát ban, thậm chí chảy máu mũi hoặc chân răng. Trong một số trường hợp, bé có thể xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như suy giảm tiểu cầu, suy hô hấp hoặc các biến chứng khác.

Giai đoạn hồi phục từ ngày 6 – 10

Nếu bệnh không có biến chứng, trẻ sẽ hết sốt, dần dần hết mệt mỏi, ăn uống ngon miệng hơn và hồi phục sức khỏe. 

Nhìn chung, các giai đoạn của bệnh sốt xuất huyết thường kéo dài 10 ngày. Tuy nhiên, nếu muốn biết sau khoảng mấy ngày trẻ có thể khỏi sốt xuất huyết, bạn cần cân nhắc thêm một số yếu tố như:

• Mức độ nghiêm trọng của bệnh: Nếu bệnh còn ở mức độ nhẹ, trẻ có thể khỏi bệnh trong vòng 1 tuần. Tuy nhiên, nếu bệnh nặng với các triệu chứng xuất huyết hoặc sốc thì thời gian hồi phục sẽ lâu hơn và cần điều trị chuyên sâu tại bệnh viện. 
• Thời điểm phát hiện bệnh và điều trị: Nếu phát hiện dấu hiệu sốt xuất huyết sớm và đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời, bạn có thể giúp con giảm thiểu biến chứng và hồi phục nhanh hơn.
• Chế độ dinh dưỡng và chăm sóc: Trẻ được bổ sung đủ nước, ăn thực phẩm dễ tiêu và bổ sung các vitamin sẽ có đủ sức đề kháng, từ đó có thể hồi phục nhanh hơn.
• Thể trạng của trẻ: Trẻ có sức khỏe yếu hoặc có bệnh nền thì thời gian phục hồi sẽ lâu hơn so với trẻ có sức khỏe tốt.

2. Các dấu hiệu cho thấy trẻ đã khỏi bệnh sốt xuất huyết

Nếu không gặp biến chứng của bệnh sốt xuất huyết, trẻ thường sẽ khỏi bệnh sau 7 – 10 ngày. Bạn có thể quan sát một số dấu hiệu hồi phục sau ở con như sau:

• Trẻ không còn sốt cao hoặc nhiệt độ cơ thể đã trở mức nhiệt bình thường trong 1 – 2 ngày liên tiếp.
• Trẻ dần cảm thấy khỏe mạnh trở lại, có thể hoạt động mà không còn mệt mỏi hay đau nhức.
• Trẻ ăn uống ngon miệng và tiêu hóa tốt, không còn buồn nôn hay chán ăn.
• Da bé không còn phát ban.
• Bé không còn chảy máu mũi, chảy máu chân răng hoặc xuất hiện vết bầm tím trên da.
• Trẻ có thể tiểu tiện bình thường, không còn tình trạng tiểu ít hay khó tiểu.

3. Những việc tuyệt đối không nên làm khi trẻ bị sốt xuất huyết là gì?

Khi chăm sóc trẻ sốt xuất huyết tại nhà, bạn cần chú ý những điều cần tránh sau:

• Không được tự ý cho trẻ sử dụng thuốc aspirin hay ibuprofen vì các loại thuốc này có thể gây xuất huyết dạ dày
• Không cạo gió, cắt lể cho bé
• Không cho trẻ ăn thực phẩm có màu đen hay đỏ để có thể có thể dựa vào màu phân của bé nhằm xác định các triệu chứng xuất huyết tiêu hóa
• Không tự ý truyền dịch cho trẻ tại nhà 
• Không chủ quan bỏ qua các dấu hiệu biến chứng nghiêm trọng như chảy máu mũi, chảy máu nướu, đau bụng dữ dội hoặc thay đổi ý thức
• Bổ sung nước đầy đủ cho bé để tránh các vấn đề nghiêm trọng như sốc hoặc suy thận.
• Ngay cả khi bệnh của bé đã cải thiện, bạn vẫn phải tuân thủ các hướng dẫn và lịch tái khám để đảm bảo bệnh không chuyển biến xấu. 
• Không để trẻ hoạt động quá sức. Thay vào đó, hãy khuyến khích bé nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc để hồi phục tốt hơn và tránh biến chứng. 
• Không để trẻ bị lạnh hoặc mặc quá nhiều lớp áo. Bạn cần duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định cho bé.
• Không áp dụng các mẹo dân gian để chữa bệnh sốt xuất huyết chưa được chuyên gia y tế chấp thuận vì điều này có thể làm tình trạng nặng thêm.

4. Cách phân biệt sốt xuất huyết và sốt phát ban? 

	Sốt xuất huyết	Sốt phát ban
Nốt ban	Nốt ban sốt xuất huyết xuất hiện từ 2 đến 5 ngày kể từ khi sốt. Ban sẽ mọc toàn thân, không theo trình tự nhất định nào, có thể gây ngứa ngáy và khó chịu.	Nốt ban do sốt phát ban thường là những nốt nổi đỏ, sáng, ít sần sùi và sẽ nổi đồng loạt khắp cơ thể. Sau khi lặn, ban thường không để lại sẹo hoặc vết thâm.
Sốt	Trẻ bị sốt xuất huyết thường sốt cao đột ngột, đau đầu nghiêm trọng và đau sau hốc mắt.	Trẻ bị sốt phát ban thường chỉ sốt nhẹ từ 3 – 5 ngày nhưng một số trường hợp có thể sốt cao.
Biến chứng nguy hiểm	Sốt xuất huyết có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm như sốc sốt xuất huyết và hội chứng sốc Dengue có thể dẫn đến tử vong.	Hầu hết các trường hợp sốt phát ban thường không nguy hiểm và có thể tự khỏi mà không cần điều trị đặc hiệu.

5. Sốt xuất huyết và sốt siêu vi khác nhau như thế nào? 

	Sốt xuất huyết	Sốt siêu vi khác
Nốt ban	Nốt ban sốt xuất huyết thường mọc toàn thân, không theo trình tự nhất định và có thể gây ngứa ngáy, khó chịu. Khi căng vùng da có chấm đỏ, nếu chấm đỏ vẫn hiện diện sau khi căng da, đó là ban sốt xuất huyết.	Nốt ban sốt siêu vi là các đốm đỏ, có thể xuất hiện đột ngột hoặc xuất hiện dần dần trong vòng vài ngày. Ban có thể xuất hiện ở một vùng nhỏ trên cơ thể hoặc ở nhiều khu vực khác nhau. Khi chạm vào có thể đau hoặc khó chịu. Khi căng vùng da có chấm đỏ, nếu chấm đỏ biến mất sau khi căng da, đó là ban của sốt phát ban hoặc ban do các loại siêu vi khác.
Sốt	Sốt cao đột ngột, có thể lên đến 39 – 40°C.	Sốt từ nhẹ đến cao, tùy thuộc vào từng loại virus.
Triệu chứng	Đau đầu dữ dội, đặc biệt là đau sau hốc mắt cùng đau nhức cơ và khớp, gây cảm giác đau toàn thân.	Sổ mũi, nghẹt mũi, đau họng, ho cùng cảm giác mệt mỏi, uể oải và đôi khi là đau cơ nhẹ.

Hello Bacsi hi vọng rằng với những thông tin được tổng hợp trong bài, các bố mẹ đã hiểu thêm về bệnh sốt xuất huyết ở trẻ em, từ đó có biện pháp phòng ngừa hoặc chăm sóc trẻ đúng cách nếu chẳng may con mắc bệnh.