Hạ đường huyết khi mang thai và những mối nguy cho mẹ và bé

Khi mang thai, sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể có thể dẫn đến nhiều biến đổi ở mẹ bầu, bao gồm cả lượng đường huyết. Thông thường, phụ nữ mang thai dễ bị tăng đường huyết, dẫn đến các biến chứng như tiểu đường thai kỳ. Tuy nhiên, trường hợp ngược lại, hạ đường huyết khi mang thai cũng thường xảy ra, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của mẹ và bé.

Vậy, dấu hiệu và nguyên nhân hạ đường huyết khi mang thai là gì, gây biến chứng gì cho mẹ và bé, cách khắc phục ra sao? Mời bạn tham khảo những thông tin mà Hello Bacsi tổng hợp được trong bài viết dưới đây để có được câu trả lời.

Hạ đường huyết khi mang thai là gì?

Hạ đường huyết khi mang thai là tình trạng mẹ bầu bị giảm lượng đường trong máu xuống mức thấp hơn mức đường huyết bình thường trong thai kỳ. Lượng đường dao động nhẹ trong thai kỳ là bình thường, nhưng nếu lượng đường giảm liên tục thì được gọi là hạ đường huyết và cần phải thực hiện một số biện pháp khắc phục. Thông thường:

• Đường huyết của mẹ bầu <3,5mmol/L (tương đương <63mg/dl): Bà bầu bị hạ đường huyết.
• Đường huyết của mẹ bầu <2,0mmol/L (tương đương <36mg/dl): Bà bầu bị hạ đường huyết nghiêm trọng.

Mặc dù tình trạng tụt đường huyết có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng nếu bà bầu bị hạ đường huyết thì có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cả mẹ bầu lẫn thai nhi. 

Các cơn hạ đường huyết cấp tính hiếm khi xảy ra ở những phụ nữ mang thai không mắc bệnh tiểu đường. Thống kê cho thấy, bệnh nhân tiểu đường phụ thuộc insulin, dù có thai hay không, đều có nguy cơ cao bị các cơn hạ đường huyết nghiêm trọng.

Ở những mẹ bầu mắc bệnh tiểu đường, tỷ lệ bị hạ đường huyết rất cao từ 19-44%. Mặc dù vậy, mẹ bầu không bị tiểu đường cũng có nguy cơ cao bị hạ đường huyết khi mang thai.

Dấu hiệu mẹ bầu bị hạ đường huyết

Hạ đường huyết khi mang thai thường khiến mẹ bầu kiệt sức và không có đủ năng lượng cho sự phát triển và trao đổi chất của thai nhi. Các dấu hiệu hạ đường huyết ở bà bầu thường bao gồm:

Nếu không được hỗ trợ kịp thời ngay khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo, bà bầu có thể phát triển các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Những dấu hiệu mẹ bầu bị hạ đường huyết nghiêm trọng bao gồm:

• Nói lắp
• Có vẻ bối rối
• Co giật
• Bất tỉnh

Nguyên nhân hạ đường huyết khi mang thai

Phụ nữ mang thai, nhất là những mẹ bầu mắc bệnh đái tháo đường hoặc bị đái tháo đường thai kỳ, cần hiểu rõ những nguyên nhân gây hạ đường huyết để có thể hạn chế nguy cơ gặp phải tình trạng này.

Hiện tượng hạ đường huyết khi mang thai thường xảy ra do quá trình điều trị bệnh tiểu đường không khoa học hoặc do cơ thể mẹ bầu không được cung cấp đủ năng lượng. Những nguyên nhân gây hạ đường huyết ở phụ nữ mang thai phổ biến là:

• Sử dụng thuốc insulin quá liều
• Nhịn ăn, không ăn đúng bữa, bỏ lỡ một bữa ăn/bữa ăn nhẹ
• Ăn uống không đủ chất hoặc ăn kiêng không đúng cách
• Không ăn đủ carbohydrate để tiêm insulin
• Tập thể dục quá sức, không có kế hoạch khoa học
• Uống quá nhiều rượu bia hoặc uống rượu bia mà không ăn
• Có các vấn đề về sức khỏe như viêm gan cấp tính, suy nội tạng, thiếu hụt enzym, khối u tụy… có thể dẫn đến hạ đường huyết.

Tuy nhiên, đôi khi, hạ đường huyết thai kỳ xảy ra nhưng không có nguyên nhân rõ ràng nào.

Các yếu tố nguy cơ gây hạ đường huyết khi mang thai

Hạ đường huyết có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong thai kỳ. Có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mẹ bầu bị hạ đường huyết khi mang thai:

• Bệnh tiểu đường: Đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 hoặc tiểu đường thai kỳ đều khiến mẹ bầu có nguy cơ cao bị tụt đường huyết.
• Ốm nghén: Mẹ bầu thường bị ốm nghén trong tam cá nguyệt đầu tiên. Nếu bị nôn mửa liên tục, bà bầu có thể bị hạ đường huyết do không đủ lượng carbohydrate trong cơ thể. Ở những phụ nữ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, nguy cơ hạ đường huyết trong 3 tháng đầu tăng gấp 3 lần.
• Từng bị hạ đường huyết trước khi mang thai: Trong những trường hợp này, mẹ bầu phải cẩn thận vì các đợt hạ đường huyết cấp tính có thể tái phát.
• Mẹ bầu bị bệnh: Khi bị bệnh, bà bầu cảm thấy chán ăn hơn, khiến cơ thể phải sử dụng lượng đường hiện có, dễ dẫn đến các đợt hạ đường huyết.
• Suy dinh dưỡng: Dinh dưỡng và hàm lượng calo trong thực phẩm có tầm quan trọng hàng đầu trong thai kỳ. Sự thiếu hụt của yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ hạ đường huyết khi mang thai.

Biến chứng khi bà bầu bị tụt đường huyết

Bà bầu bị hạ đường huyết có nguy hiểm không? Có một mối quan hệ rất chặt chẽ giữa nồng độ glucose của mẹ và thai nhi trong cả giai đoạn đầu và cuối quá trình mang thai. Do đó, việc mẹ bị hạ đường huyết trong thai kỳ không chỉ ảnh hưởng đến bản thân mẹ mà còn ảnh hưởng đến cả thai nhi.

• Những đợt hạ đường huyết khi mang thai có thể gây hậu quả nghiêm trọng, trong đó, giảm glucose thần kinh dường như đặc biệt nguy hiểm đối với người mẹ, nhất là khi mẹ đang làm việc quan trọng như lái xe.
• Hạ đường huyết do insulin gây ra trong 3 tháng cuối ở những mẹ bầu bị tiểu đường có thể làm tăng cử động của thai nhi và giảm sự thay đổi nhịp tim của thai nhi. Không những thế, hạ đường huyết khi mang thai còn có liên quan đến các vấn đề như: u insulin tuyến tụy, sốt rét ác tính, hội chứng HELLP, bệnh gan tối cấp nghiêm trọng và thiếu hụt ACTH và/hoặc hormone tăng trưởng.
• Hạ đường huyết tương đối, một tình trạng thường xảy ra ở mẹ bầu có huyết áp bình thường nhưng thai nhi chậm phát triển trong tử cung, có thể dẫn đến hạ đường huyết và hạ insulin trong máu của thai nhi, đồng thời khiến thai nhi phát triển kém.
• Trẻ sơ sinh được sinh ra từ người mẹ bị hạ đường huyết có nguy cơ bị các đợt hạ đường huyết từ khi mới sinh. Em bé cũng có thể có những bất thường về tinh thần hoặc thể chất.
• Lượng đường trong máu thấp thậm chí có thể gây tử vong cho cả mẹ và bé nếu không được điều trị nhanh chóng.

Cách xử lý hạ đường huyết khi mang thai

Nhiều người thắc mắc bà bầu bị hạ đường huyết phải làm sao? Nếu bị hạ đường huyết khi mang thai, hãy thực hiện những cách khắc phục sau đây:

• Đầu tiên, khi xuất hiện các dấu hiệu bị hạ đường huyết, bà bầu cần ngồi xuống và nghỉ ngơi. Trong lúc này, hãy kiểm tra lượng đường trong máu bằng máy thử đường nhanh vì những triệu chứng tăng đường huyết cũng có thể bị nhầm lẫn với tụt đường huyết khi mang thai.
• Mẹ bầu cần ăn hoặc uống ngay một ít thực phẩm có chứa carbohydrate và có hàm lượng calo cao, nhanh nhất là đồ ngọt, chẳng hạn như một ly nước đường (không phải đường ăn kiêng), một viên kẹo ngọt, một miếng bánh ngọt. 
• Bà bầu bị hạ đường huyết cũng có thể uống một ly nhỏ nước ép trái cây nguyên chất, mặc dù cách này không đem lại hiệu quả nhanh.
• Không dùng socola hoặc các thực phẩm béo khác, vì đường sẽ được hấp thụ chậm hơn do hàm lượng chất béo.
• Phụ nữ mang thai bị hạ đường huyết cần kêu gọi sự trợ giúp của người thân hoặc nhân viên y tế ngay khi có thể. 
• Nếu mẹ bầu bất tỉnh hoặc không thể ăn uống gì, hoặc tình hình sau khi sơ cứu không khả quan hơn, những người xung quanh cần đưa thai phụ đến bệnh viện ngay lập tức.
• Nếu thường xuyên bị hạ đường huyết khi mang thai, mẹ bầu nên khám thai và theo dõi định kỳ với bác sĩ, đồng thời tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Lưu ý khi mẹ bầu bị hạ đường huyết

Nếu bị hạ đường huyết khi mang thai, mẹ bầu cần lưu ý những điều sau:

• Tuân thủ một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ chất
• Tập thể dục vừa sức, an toàn và hiệu quả
• Điều chỉnh chế độ ngủ nghỉ hợp lý
• Hạn chế căng thẳng, bực tức
• Theo dõi đường huyết thường xuyên
• Nếu bị đái tháo đường hoặc tiểu đường thai kỳ hoặc có tiền sử hạ đường huyết khi mang thai, mẹ bầu phải luôn mang theo thức ăn có đường, chẳng hạn như nho khô, kẹo dẻo, hộp nước trái cây, viên nén dextrose…

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ về tình trạng hạ đường huyết khi mang thai, từ đó có cách khắc phục phù hợp.