Bệnh zona thần kinh do virus varicella-zoster tái hoạt động gây ra. Bệnh gây bóng nước và phát ban thành mảng trên da kèm cảm giác đau đớn, bỏng rát, khó chịu. Bệnh nhân cần được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực để nhanh khỏe và phòng ngừa được các biến chứng nghiêm trọng của bệnh.

Vậy bệnh zona thần kinh là gì và có lây nhiễm hay không? Mời bạn cùng tìm hiểu thêm trong bài viết này nhé!

Tìm hiểu chung

Đôi nét về bệnh zona thần kinh

Khi bị nhiễm virus varicella-zoster, đầu tiên bạn sẽ bị bệnh thủy đậu. Sau khi lành bệnh thủy đậu, mặc dù đa số virus trong cơ thể đã bị tiêu diệt nhưng một số khác vẫn còn tồn tại và trú ẩn trong hạch thần kinh cảm giác (virus thường chỉ trú ở một hạch thần kinh cảm giác trong cơ thể).

Virus trú ẩn và không gây hại gì đến cơ thể trong một thời gian dài. Cho đến khi bạn già yếu, stress nặng hoặc bị suy giảm miễn dịch thì virus sẽ tái hoạt động. Lúc đó, virus sinh sôi và di chuyển dọc theo dây thần kinh cảm giác ra ngoài da gây nên các triệu chứng của bệnh zona thần kinh.

Bệnh zona thần kinh có lây không?

Bệnh zona thần kinh có thể lây nhiễm từ người sang người nếu người bình thường tiếp xúc với mụn nước trên cơ thể người bị zona. Lúc này, virus varicella zoster có thể lây truyền qua những đối tượng khỏe mạnh. Vì vậy, bạn cần đặc biệt thận trọng khi tiếp xúc với bệnh nhân zona thần kinh.

Triệu chứng thường gặp

Triệu chứng thường gặp của bệnh zona thần kinh là gì?

Các triệu chứng của bệnh zona thần kinh thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể hoặc tập trung ở những vị trí đặc biệt chứ không phát triển trên toàn bộ cơ thể. Bệnh thường ảnh hưởng đến vùng cổ, vai, cánh tay hoặc vùng đầu. Trong một số trường hợp hiếm gặp, bệnh cũng có thể lan rộng sang nhiều khu vực hoặc gặp ở cả hai bên cơ thể.

Ban đầu, bạn sẽ cảm thấy bỏng rát, đau châm chích hoặc tê ở một vùng da trên cơ thể, đặc biệt là vào ban đêm.Thêm vào đó, bạn còn có thể bị nhức đầu, sợ ánh sáng và khó chịu kéo dài. Đây là thời kỳ virus bắt đầu di chuyển dọc dây thần kinh.

Giai đoạn khởi phát: Khoảng 1 ngày sau, vùng da bị ảnh hưởng sẽ xuất hiện các mảng đỏ, hơi sưng, đường kính vài cm. Tình trạng này xuất hiện dọc theo đường phân bố thần kinh và nối dần với nhau để tạo thành một dải đỏ trên da. Giai đoạn này kéo dài 1-2 ngày nhưng cũng có khi lên đến 3 tuần.

Giai đoạn toàn phát: Vài ngày sau khi khởi phát, trên da bạn sẽ bắt đầu xuất hiện mụn nước, chúng tập trung thành đám giống chùm nho. Ban đầu, dịch trọng mụn nước trong suốt, sau đó đục dần và vỡ ra để tạo thành các vết loét. Khi lành, các mụn này sẽ đóng vẩy và để lại sẹo. Giai đoạn toàn phát thường kéo dài từ 7-10 ngày.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Đối với trẻ em, bệnh zona thần kinh có triệu chứng nhẹ và ít để lại biến chứng hơn so với người lớn, đặc biệt là người từ 60 tuổi trở lên.

Khi bạn gặp các triệu chứng trên hoặc nghi ngờ mình bị bệnh zona thần kinh thì hãy đến gặp bác sĩ. Việc chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giúp giảm nhẹ bệnh và ngăn ngừa được biến chứng.

Chẩn đoán, điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Chẩn đoán bệnh zona thần kinh

Bệnh zona thần kinh thường được chẩn đoán dựa trên tiền sử đau ở một bên cơ thể cùng với tình trạng phát ban và mụn nước trên da. Bác sĩ có thể lấy mô hoặc nuôi cấy dịch trong mụn nước để kiểm tra sự kiện diện của virus.

Điều trị bệnh zona thần kinh

Mục tiêu điều trị bệnh zona thần kinh là giảm nhẹ triệu chứng đau, mảng mụn nước và ngăn ngừa biến chứng. Các lựa chọn điều trị chính bao gồm thuốc kháng virus, coritcosteroid và thuốc giảm đau ngoại biên.

Thuốc kháng virus là lựa chọn hàng đầu

Acyclovir, famciclovir và valacyclovir là các thuốc ngăn chặn sự sinh sôi của virus. Dùng thuốc sẽ giảm đau, giảm các triệu chứng trên da, rút ngắn thời gian bệnh, phòng ngừa biến chứng bao gồm cả biến chứng đau thần kinh sau zona.

Thuốc kháng virus có hiệu quả và ít tác dụng phụ nên thường được sử dụng cho tất cả bệnh nhân zona. Thuốc sẽ được kê cho bệnh nhân lớn hơn 50 tuổi, có các cơn đau mức trung bình, nặng và zona thần kinh xuất hiện trên đầu, mặt, cổ. Thử nghiệm lâm sàng cho thấy dùng thuốc trong vòng 72 giờ từ lúc xuất hiện mảng ban đỏ sẽ mang lại hiệu quả cao nhất. Dùng thuốc sau thời gian đó sẽ ít có tác dụng hơn. Bệnh nhân suy giảm miễn dịch có thể được cân nhắc dùng thuốc chống virus truyền tĩnh mạch.

Corticosteroid

Khi được sử dụng cùng với thuốc kháng virus, corticosteroid góp phần làm giảm nhẹ triệu chứng. Nhòm thuốc này có nhiều tác dụng phụ nên chỉ được dùng cho bệnh nhân đang có triệu chứng trầm trọng và không bị chống chỉ định với corticosteroid.

Thuốc giảm đau ngoại biên

Được dùng kèm với các thuốc trên có tác dụng làm giảm các cơn đau dữ dội của bệnh nhân zona. Nếu bạn đã được dùng tất cả thuốc trên mà cơn đau vẫn dữ dội đến mức không chịu nổi, bạn có thể được dùng thêm:

• Thuốc tác dụng tại chỗ: Miếng dán lidocaine có thể giúp bệnh nhân mất ngủ thấy dễ chịu hơn. Thuốc bôi capsaisin bôi trực tiếp lên mảng ban đỏ có hiệu quả giảm đau tốt. Song nó có tác dụng phụ bỏng rát trên da và cần phải sử dụng liên tục mới có hiệu quả.
• Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm 3 vòng là thuốc điều trị đau rất tốt. Hai loại tốt nhất là nortriptyline, amitriplyline. Bệnh nhân bị nhiều tác dụng phụ có thể dùng thuốc chống trầm cảm ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin và norephinephrine như duloxetine hoặc venlafaxine.
• Thuốc an thần: Nhiều loại thuốc an thần có tác dụng với bệnh nhân bị đau thần kinh sau zona. Các thuốc an thần thế hệ mới như pregabalin và gabapentin có ít tác dụng phụ hơn và không cần theo dõi chức năng gan chặt chẽ như các thuốc thế hệ cũ (carbamazepine và axit valproic). Pregabalin và gabapentin đã được chứng minh có tác dụng loại bỏ cơn đau cấp và cơn đau thần kinh sau zona. Các thuốc an thần có cách tác động lên cơ thể khác nhau nên nếu một thuốc không hiệu quả thì có thể đổi thuốc khác cùng họ.
• Opioid: Tác dụng của opioid còn đang gây tranh cãi dù nhóm thuốc này giảm đau rất tốt. Dùng opioid kéo dài có thể gây nghiện, rối loạn tâm thần. Thuốc chỉ được dùng đối với người cao tuổi bị đau nghiêm trọng sau zona và có các bệnh tim mạch, gan, thận.

Hỗ trợ tại nhà

Các phương pháp hỗ trợ tại nhà

Các phương pháp này sẽ giúp bạn giảm đau và ngứa ngáy.

• Đắp khăn mát: Bạn dùng khăn vải thấm nước mát đắp lên mảng mụn nước trong khoảng 20 phút. Làm như vậy có thể giúp giảm đau và giữ cho da được sạch sẽ.
• Bạn nên mặc quần áo bằng vải cotton hoặc vải lanh và chọn quần áo rộng rãi khi ra ngoài. Nếu ở nhà, bạn nên để trần vùng da tổn thương.