Thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp: cách chọn món và lưu ý khi nấu ăn

Biết cách xây dựng thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp sẽ giúp bạn kiểm soát được cả hai tình trạng này, ngăn ngừa nhiều biến chứng nghiêm trọng hơn của tiểu đường. Những bữa ăn dinh dưỡng và đa dạng cũng nâng cao chất lượng cuộc sống, giúp bệnh nhân tiểu đường ăn ngon, sống khỏe. 

Tại sao cần chú trọng chế độ ăn uống của người bệnh tiểu đường tăng huyết áp?

Đường huyết tăng cao lâu ngày sẽ làm tăng một quá trình gọi là stress oxy hóa trong cơ thể, sản sinh ra nhiều gốc tự do làm tổn thương mạch máu và hệ thần kinh. Bằng chứng là nó gây nên hàng loạt biến chứng trên tim mạch, não thần kinh, thận, da và mắt. Những bệnh nhân tiểu đường cũng có nguy cơ bị tăng huyết áp cao gấp đôi người bình thường, kéo theo nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Một người mắc đồng thời cả hai bệnh này có rủi ro bị bệnh tim cao gấp 4 lần người không mắc. 

Vì vâỵ, bác sĩ luôn chú trọng và khuyến cáo bệnh nhân tiểu đường cần kiểm soát huyết áp chặt chẽ. Trong đó, thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp đóng một vai trò rất quan trọng. 

Bạn có thể xem thêm: Đái tháo đường và tăng huyết áp: Mối liên hệ không tưởng

Thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp theo DASH 

Thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp được khuyến cáo theo chế độ DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), tức là chế độ ăn giúp quản lý và ngăn chặn tình trạng tăng huyết áp. Đây đồng thời cũng là một chế độ ăn thân thiện với người tiểu đường, chủ yếu dựa trên các loại thực phẩm có hàm lượng natri tương đối thấp, ít chất béo xấu. Thực đơn cho người tiểu đường và cao huyết áp hằng ngày theo DASH được chia theo các nhóm thực phẩm như sau:

1. Ngũ cốc nguyên hạt 

Ngũ cốc nguyên hạt cung cấp tinh bột, thân thiện cho chế độ dinh dưỡng của người tiểu đường cao huyết áp. Khác với các loại ngũ cốc tinh chế, ngũ cốc nguyên hạt bao gồm toàn bộ phần hạt chưa bị loại bỏ đi lớp cám và mầm nên rất giàu dinh dưỡng bao gồm chất xơ, kali, magie, folate, sắt và selen. 

Theo Mayo Clinic, ăn nhiều thực phẩm ngũ cốc nguyên hạt còn giúp giảm nguy cơ tăng huyết áp và nguy cơ kháng insulin ở bệnh nhân tiểu đường. 

Khẩu phần ngũ cốc nguyên hạt khuyến cáo mỗi ngày là 6-8 phần, mỗi phần tương đương với: 

• 1 lát bánh mì. 
• ½ chén gạo, mì ống 
• 30g ngũ cốc khô. 

2. Rau và trái cây 

Trái cây và các loại rau là nguồn cung cấp chất chống oxy hoá, vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp cơ thể ngăn ngừa nhiều bệnh tật. Trong đó, chất xơ không chỉ là một phần của chế độ ăn uống khỏe mạnh cho tim nhờ vào khả năng làm giảm cholesterol máu mà với bệnh nhân tiểu đường, nó còn giúp kiểm soát đường huyết. 

Theo nhiều khuyến nghị, thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp nên dùng các loại rau không chứa tinh bột như: bông cải xanh, măng tây, súp lơ trắng, rau xà lách,… Chúng giúp ngăn chặn tình trạng đường huyết tăng đột biến sau ăn. 

Khẩu phần nhóm thực phẩm rau củ quả theo DASH là 4-5 phần mỗi ngày, mỗi phần tương đương với: 

• 1 chén rau sống
• ½ chén rau đã nấu chín
• 1 miếng trái cây vừa
• ¼ chén trái cây sấy khô
• ½ cốc trái cây đông lạnh hoặc đóng hộp. 

3. Sữa dành cho người tiểu đường cao huyết áp: Sữa ít béo, không đường 

Sữa là một nguồn thực phẩm cung cấp canxi rất tốt cho cơ thể. Đặc biệt, các loại sữa ít béo hay sữa chua cho hiệu quả giảm huyết áp tâm thu. Trường hợp không dung nạp đường sữa hoặc có chế độ ăn thuần chay, bạn có thể lựa chọn những sản phẩm thay thế sữa, chẳng hạn như các loại sữa hạt, sữa đậu nành. 

Thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp theo DASH là 2-3 cốc sữa tươi ít béo, không đường trong ngày. 

Bạn cũng có thể tham khảo: 10 loại sữa cho người tiểu đường được tìm kiếm hiện nay

4. Các loại protein nạc và protein thực vật 

Thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, cá, các loại đậu, hạt, quả hạch là những sự lựa chọn phù hợp với thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp. Đây là những loại thực phẩm giàu đạm, ít tinh bột. Riêng các loại đậu, hạt hay quả hạch cũng được xem là những loại protein thực vật lành mạnh mà người bệnh tiểu đường có thể tăng cường bổ sung. 

Khẩu phần theo DASH cho nhóm protein nạc là 6 hoặc ít hơn mỗi ngày, mỗi khẩu phần tương đương với:

• 1 lạng thịt, gia cầm hoặc cá nấu chín
• 1 quả trứng
• • 1/3 chén hạt
• • 2 muỗng canh bơ đậu phộng
• • 2 muỗng canh hạt
• • ½ chén đậu nấu chín.

5. Bơ và chất béo

Thực tế ngược lại với những gì nhiều người lầm tưởng, chất béo vẫn là một phần rất quan trọng trong chế độ ăn uống cân đối của người bệnh tiểu đường. Bạn nên lấy chất béo lành mạnh từ một trong các loại thực phẩm sau: 

• Trái bơ
• Dầu canola
• Các loại hạt như hạnh nhân, hạt điều, quả hồ đào và đậu phộng
• Dầu ô liu (loại có hàm lượng natri thấp/giảm)
• Bơ đậu phộng và dầu đậu phộng
• Dầu cây rum. 

Đơn giản bạn có thể thay thế mỡ động vật và bơ trong khi nấu ăn bằng dầu ô liu hoặc dầu hạt cải để đảm bảo bổ sung chất béo “tốt” cho cơ thể. 

Một số lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người tiểu đường và cao huyết áp

• Ưu tiên ăn nhiều rau và trái cây, nhất là loại tươi, hạn chế dùng các loại đông lạnh, đóng hộp
• Ăn cá ít nhất hai lần một tuần (tươi, đông lạnh hoặc đóng hộp không thêm muối)
• Ưu tiên ăn những món không chứa muối (có ghi trên nhãn) 
• Hạn chế nêm muối và các loại gia vị có chứa natri/ muối như nước mắm, xì dầu, hạt nêm,… khi nấu ăn
• Hạn chế ăn ngoài, thay vào đó tự chế biến thức ăn tại nhà bạn, để dễ dàng kiểm soát thực đơn hơn. 
• Dùng các loại thảo mộc để tạo mùi vị, dần dần khẩu vị của bạn sẽ thay đổi để thích ứng và từ đó ăn ít muối hơn. 

Hi vọng những thông tin trên đây của Hello Bacsi sẽ giúp bạn có thêm nhiều kiến thức bổ ích để xây dựng thực đơn cho người tiểu đường cao huyết áp, vừa ngon miệng, vừa đảm bảo an toàn cho sức khoẻ nhé!