Tự tin là gì? Thế nào là thiếu tự tin và tự tin thái quá?

Tự tin có nghĩa là cảm thấy chắc chắn về bản thân và khả năng của mình, không phải theo cách kiêu ngạo mà theo cách thực tế và không phải là cảm giác vượt trội hơn người khác.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp góc nhìn giúp bạn hiểu rõ hơn tự tin là gì, thiếu tự tin là gì và tự tin thái quá là gì?

Tự tin là gì?

Tự tin là trạng thái tích cực mà một người có về cách nhìn nhận bản thân và khả năng của mình. Nó là sự tin tưởng vào khả năng giải quyết vấn đề, đối mặt với thách thức và thể hiện bản thân một cách tự nhiên. 

Tự tin không chỉ là sự tự mãn, mà còn là sự chấp nhận bản thân và yêu thương bản thân với những ưu điểm và khuyết điểm. Nó là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng mối quan hệ tốt và thành công trong cuộc sống.

Tự tin có thể được xây dựng qua việc nhận ra, phát triển các tài năng và kỹ năng của bản thân, đối mặt với sự sợ hãi và vượt qua thách thức. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được sự hài lòng và thành công cá nhân.

Dấu hiệu nhận biết một người tự tin là gì?

Biểu hiện của một người tự tin không chỉ bao gồm tư thế, cử chỉ và cách giao tiếp, mà còn bao gồm sự chăm sóc bản thân, đối mặt với sai sót và thất bại, khả năng thể hiện giới hạn cá nhân, kiên nhẫn, kiên trì, dám đứng lên cho mình và người khác. 

Cụ thể, một người tự tin có thể biểu hiện bản thân qua các cách sau:

Tư thế và cử chỉ

Người tự tin có tư thế lưng thẳng, đầu thẳng, họ không gập lưng hay co rút. 

Họ có xu hướng đứng vững và đôi khi có thể nhấn mạnh tư thế bằng cách đưa vai ra phía trước và ngực hướng lên.

Mắt và ánh nhìn

Người tự tin thường có ánh mắt nhìn trực diện, hướng thẳng đối tượng đang giao tiếp, ánh lên sự tự tin, tích cực và kiên định. Họ nhìn thẳng vào mắt người khác một cách tự nhiên và không né tránh hay sợ hãi.

Giọng điệu và ngôn ngữ cơ thể

Người tự tin thường nói chuyện với giọng điệu rõ ràng, từ tốn, dứt khoát và mạch lạc. Họ không do dự hay lưỡng lự trong việc diễn đạt ý kiến và ý tưởng của mình. Cơ thể thoải mái, cởi mở, hai tay, cổ, vai, toàn thân thả lỏng, thư giãn và linh hoạt.

Giao tiếp tự tin

Người tự tin có khả năng giao tiếp một cách hiệu quả, dễ tạo thiện cảm và sự an toàn, tin tưởng, chắc chắn đến người nghe và nhìn. Họ diễn đạt ý kiến và ý tưởng của mình một cách rõ ràng, cụ thể, khoáng đạt. Người tự tin thường có tinh thần vui vẻ, tích cực và lạc quan. Họ biết cách hài lòng với bản thân và có thể truyền cảm hứng cho người khác.

Họ lắng nghe người khác một cách chân thành và tỏ ra quan tâm đến quan điểm của người khác. Họ có xu hướng hay cười, biểu cảm tươi tắn và các cơ trên gương mặt giãn ra nhẹ nhàng.

Tự tin trong quyết định

Người tự tin có khả năng đưa ra quyết định một cách sâu sắc và nhanh chóng. Họ tin vào khả năng của mình để phân tích thông tin và đưa ra quyết định đúng đắn, kịp thời. Họ hiểu chủ đích của cuộc nói chuyện và ý định muốn đưa ra thông tin gì đến người nghe nên họ sẽ luôn làm chủ tâm thái, cảm xúc chính mình mà không bị dao động bởi sự phán xét, chỉ trích từ bên ngoài tác động vào mình.

Tự tin trong khả năng bản thân

Nếu hỏi tự tin là gì? Thì dễ nhận biết nhất là khi một người có thể hiểu rõ khả năng và giá trị cá nhân của mình. Họ hướng đến việc thực hiện điều mình mong muốn và tìm hướng giải quyết vấn đề, tìm ra giải pháp tốt nhất, phù hợp nhất. Họ sẵn sàng đối mặt với thử thách, chướng ngại vật và những rào cản nội tâm. Sẵn lòng đối mặt với thách thức mới để tìm kiếm cơ hội phát triển bản thân, luôn cho phép bản thân tò mò, học hỏi, sáng tạo, nâng cao sự hiểu biết mới. Người càng hiểu về giá trị tự thân, thấy rõ ưu – khuyết điểm của bản thân thì họ càng tự tin về chính mình. 

Tự tin thái quá là gì?

Biểu hiện thường có của người tự tin thái quá

Sự tự tin thái quá có thể tạo ra sự khó chịu và phản ứng tiêu cực từ người khác. Khi một người quá tự tin có thể được nhận biết bởi những biểu hiện sau đây:

Tự mãn và kiêu ngạo

Người tự tin thái quá thường có cảm giác tự mãn và coi thường người khác. Họ có thể tỏ ra kiêu ngạo và cho rằng mình là người xuất sắc hơn người khác trong mọi khía cạnh.

Không lắng nghe ý kiến của người khác

Người tự tin thái quá có xu hướng không lắng nghe ý kiến và quan điểm của người khác. Họ cho rằng mình luôn đúng và không cần nghe ý kiến đối lập.

Thái độ coi thường và xem thường

Tự tin là gì? Là không bao giờ thể hiện thái độ coi thường và xem thường người khác, nhưng đây lại chính là biểu hiện dễ nhận thấy khi một người đang ở trạng thái quá tự tin. Họ có thể cho rằng mình ở vị thế cao hơn và không đặt mình vào vị trí của người khác. Người càng hiểu biết sâu rộng thì càng phải trở nên khiêm nhường. Vì càng học nhiều, chúng ta càng nhận ra “điều bạn biết về thế giới này chỉ là một hạt cát giữa sa mạc rộng lớn mà thôi!”.

Thiếu sự linh hoạt và sẵn lòng thay đổi

Người tự tin thái quá có thể rơi vào tư duy cứng nhắc và không sẵn lòng thay đổi. Họ cho rằng phương pháp và quan điểm của mình là duy nhất và không chấp nhận sự đa dạng hay quan điểm khác.  Từ đó, dẫn đến có thể hình thành tính cách bảo thủ, độc tài.

Luôn muốn bản thân là trung tâm và khoe khoang

Người tự tin thái quá có thể tỏ ra quá tỏa sáng và khoe khoang về thành tích, tài năng và thành công của mình. Họ có xu hướng tìm cách thu hút sự chú ý và tạo ấn tượng mạnh. Mong muốn được người khác khen tặng, công nhận là điều bình thường, đáng được khuyến khích nhưng cần phải có sự quan sát cảm xúc, thái độ hành xử của chính mình, tương quan môi trường để nhằm tạo sự hài hòa, thân thiện và khiêm hạ với tất cả những người xung quanh. Kể cả họ là người giỏi hơn ta hay thấp kém hơn ta thì chính thái độ khiêm hạ lại càng khiến bạn được sự tôn trọng, kính mến.

Cách để bản thân không bị tự tin thái quá là gì?

Không dễ để mọi người thừa nhận rằng họ quá tự tin. Dưới đây là một số lời khuyên sẽ giúp bạn không bị tự tin thái quá:

Hãy trung thực với chính mình

Hãy bắt đầu bằng cách thành thật với chính mình và không quan tâm đến những gì người khác nghĩ hoặc cảm nhận về bạn. 

Bạn cần phải nắm lấy tất cả các khía cạnh của bản thân. Trong quá trình đó, hãy xác định giới hạn của bạn và đừng ngại nói không khi cần thiết.

Tôn trọng thế giới quan của người khác

Thế giới quan của mỗi người đến từ những trải nghiệm, bài học cuộc sống khác nhau. Bởi vậy, việc so sánh tư duy, giá trị hoặc tìm kiếm sự giống nhau về suy nghĩ là không dễ. Tuy nhiên, việc chấp nhận, tôn trọng thế giới quan của người khác sẽ khiến bạn bình an để đón nhận sự khác biệt của người khác và nhìn thấy điểm chung của nhau, tập trung vào điều tốt đẹp của mọi người và cả chính mình thay vì tập trung vào mặt chưa tích cực. Điều quan trọng hơn, khi bạn tôn trọng thế giới quan của người khác, bạn sẽ chấp nhận sự độc đáo của chính mình mà không đi so sánh với người khác.

Hãy cởi mở với những lời góp ý xây dựng

Nhiều người trong chúng ta có xu hướng không muốn nhận những nhận xét, đóng góp xây dựng nhằm cải thiện tốt hơn ở tương lai. Đón nhận những thông tin như một phản hồi để giúp chúng ta tốt hơn , thấy rõ điểm mạnh và điểm yếu để hoàn thiện hơn mỗi ngày.

Bạn nên tự suy ngẫm và nỗ lực thực hiện những thay đổi đó. Giữ một tâm trí cởi mở và lắng nghe những gì người khác nói sẽ giúp bạn ngày càng hoàn thiện hơn.

Luôn liên tục học hỏi và trau dồi, phát triển bản thân mỗi ngày 

Học tập là một quá trình vô tận đối với một người tự tin và cần sự kỷ luật, kiên trì và nỗ lực không ngừng.

Bạn chấp nhận mắc sai lầm và thừa nhận thất bại của mình, qua đó rút ra bài học cho chính mình. Tự hỏi rằng tự tin là gì? Thì đó là khi bạn biết cách biến thất bại thành cơ hội học hỏi và nỗ lực cải thiện chúng. Bạn không ngại chấp nhận rằng mình sai và bạn sẵn sàng nhìn nhận mặt khác tích cực của sự việc. Thông qua những trải nghiệm đó, bạn hãy xem có bài học nào khiến bạn dám phá vỡ những rào cản niềm tin giới hạn của bản thân không. Điều này sẽ giúp bạn xây dựng thêm sự tự tin ở bản thân.  

Hãy suy nghĩ chậm lại và lắng nghe nhiều hơn

Một người quá tự tin luôn mong muốn chứng minh quan điểm của mình, đó là lý do tại sao họ đi đến kết luận và đưa ra quyết định vội vàng. Những kết luận quá vội thường sẽ không chính xác, dẫn đến hiểu lầm hoặc mâu thuẫn, gây ảnh hưởng mối quan hệ.

Một người tự tin sẽ không coi mọi thứ mình nghĩ là điều hiển nhiên đúng và sẽ phân tích tình huống trước khi đưa ra kết luận. 

Thiếu tự tin là gì?

Thiếu tự tin là khi một người thiếu lòng tin vào khả năng của mình và có sự nghi ngờ về giá trị cá nhân. Điều này có thể dẫn đến cảm giác bất an, sợ hãi trong các tình huống khác nhau. 

Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của sự thiếu tự tin:

Tự ti và tự cảm

Người thiếu tự tin thường có cảm giác tự ti và không tự tin về ngoại hình, khả năng hoặc giá trị bản thân. Họ có thể so sánh mình với người khác và cảm thấy mình luôn kém cỏi. Thường xuyên giao tiếp tiêu cực, tự phán xét, chỉ trích bản thân, thường thấy mình không phù hợp hay không xứng đáng.

Sợ giao tiếp và tránh xã hội

Sự thiếu tự tin có thể làm cho người ta sợ giao tiếp và tránh các tình huống xã hội. Họ có thể lo lắng về việc bị phê phán hoặc bị từ chối và do đó tránh tiếp xúc với người khác. Có xu hướng làm việc, sinh hoạt một mình và tự cô lập.

Tự giới hạn và sợ thất bại

Người thiếu tự tin thường tự giới hạn bản thân và không dám thử những thách thức mới. Họ có sự sợ hãi về thất bại và không tin tưởng vào khả năng của mình để vượt qua khó khăn.

Có xu hướng tự chỉ trích và thụ động

Người thiếu tự tin thường tự chỉ trích mình và không nhận ra giá trị cá nhân. Họ có xu hướng không tư lợi và không tìm kiếm cơ hội để phát triển và thành công.

Thường nói nhỏ và hay do dự 

Người thiếu tự tin thường có giọng nói nhỏ hơn, không tự tin khi phát biểu ý kiến và có thể do dự trong việc đưa ra quyết định. Họ có thể sợ rằng những gì họ nói sẽ bị phê phán hoặc không được người khác chấp nhận.

Tránh nhìn vào mắt

Người thiếu tự tin thường tránh ánh mắt của người khác và không tự tin khi trò chuyện trực tiếp. Họ có thể nhìn xuống hoặc nhìn điều gì khác để tránh chạm mắt với người khác.

Tư thế và cử chỉ nhút nhát

Người thiếu tự tin thường có tư thế khom người và cử chỉ nhút nhát. Họ có thể tỏ ra e dè, lắc lư khi nói chuyện. Trong giọng nói ngập ngừng, ấp úng, câu từ không trôi chảy, không thể sắp xếp ý tứ câu nói, chủ ngữ – vị ngữ. Hành vi ngôn từ và phi ngôn từ cũng vụng về, không trôi chảy, phóng khoáng. Người đối diện dễ cảm thấy thiếu an toàn và tin tưởng.

Bí quyết giúp bạn trở nên tự tin hơn

Xây dựng sự tự tin là một quá trình diễn ra từ từ, bao gồm việc phát triển tư duy tích cực, nâng cao lòng tự trọng và học hỏi những kỹ năng mới. 

Dưới đây là một số mẹo tham khảo giúp bạn trở nên tự tin hơn:

Xác định điểm mạnh của bạn

Nhận biết và đánh giá cao các kỹ năng, tài năng và thành tích của bạn. 

Hãy tập trung vào những gì bạn làm tốt và nhắc nhở bản thân về những thành công trong quá khứ nhé.

Đặt mục tiêu thực tế

Chia mục tiêu lớn hơn thành các nhiệm vụ nhỏ hơn, có thể đạt được. 

Bằng cách hoàn thành những nhiệm vụ này, bạn sẽ có được cảm giác hoàn thành thử thách, điều này giúp tăng cường sự tự tin của bạn.

Bước ra khỏi vùng an toàn 

Thử thách bản thân để trải nghiệm những điều mới và chấp nhận rủi ro một cách có tính toán. 

Vượt ra ngoài vùng thoải mái của bạn sẽ giúp bạn phát triển và trở nên tự tin hơn trong việc xử lý các tình huống khác nhau của cuộc sống.

Hãy chăm sóc bản thân

Chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn. Khi bạn cảm thấy khỏe mạnh về thể chất, điều đó sẽ tác động tích cực đến sự tự tin của bạn.

Ngủ đủ giấc, ăn thực phẩm bổ dưỡng, tập thể dục thường xuyên và tham gia các hoạt động mang lại cho bạn niềm vui và sự thư giãn. 

Áp dụng tư duy tích cực

Thay thế sự nghi ngờ bản thân bằng những lời khẳng định và chuyển những suy nghĩ tiêu cực thành tích cực. 

Tập trung vào điểm mạnh, coi thất bại là cơ hội học tập và tin tưởng vào khả năng vượt qua trở ngại của bạn.

Cải thiện ngôn ngữ cơ thể

Đứng thẳng, giao tiếp bằng mắt và duy trì tư thế tốt. 

Ngôn ngữ cơ thể tích cực có thể khiến bạn cảm thấy tự tin hơn và cũng ảnh hưởng tích cực đến cách người khác nhìn nhận về bạn.

Học hỏi từ những người khác

Hãy dành thời gian ở bên cạnh những người tích cực, luôn ủng hộ và truyền cảm hứng cho bạn. 

Đồng thời, hãy tích cực quan sát những cá nhân tự tin và học hỏi từ hành vi, phong cách giao tiếp và sự tự tin của họ.

Học các kỹ năng mới

Xác định những lĩnh vực bạn muốn cải thiện và thực hiện các bước để phát triển những kỹ năng đó. 

Cho dù đó là các khóa học trực tuyến hay tự học, việc tiếp thu kiến thức và khả năng mới cũng có thể nâng cao sự tự tin của bạn.

Tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp nếu cần

Nếu bạn đang đấu tranh với các vấn đề sâu xa về sự tự tin hoặc lòng tự trọng, hãy cân nhắc tìm kiếm sự hỗ trợ từ nhà trị liệu hoặc cố vấn. 

Họ có thể tư vấn và đưa ra các phương pháp điều trị phù hợp với nhu cầu cụ thể của bạn đấy.

Hãy nhớ rằng, xây dựng sự tự tin là một hành trình cần có thời gian và công sức. Hãy kiên nhẫn với chính mình và ăn mừng mỗi bước tiến về phía trước.

Bất kỳ chuyên gia nào cũng cần có sự “luyện tập”

Trong bất kỳ lĩnh vực nào, để đạt được sự tự tin, trở thành bậc Thầy của một môn, một lĩnh vực nào đó thì chính bản thân người đó phải có sự chuẩn bị, học tập, cam kết, kỷ luật và luôn luôn thực hành việc “luyện tập – luyện tập – luyện tập”. Chỉ có sự luyện tập đều đặn mới giúp bạn trở thành bậc Thầy, chuyên gia và tạo thành hành vi thói quen vô thức trong lĩnh vực chuyên môn đó. Tự tin được hình thành từ sự rèn luyện và kỷ luật.

Nói tóm lại tự tin là gì? Sự khác biệt chính giữa tự tin và tự tin thái quá là sự tự tin đến từ sự hiểu rõ bản thân cùng cảm giác chắc chắn mà không phải đến từ việc đánh giá quá cao các kỹ năng và khả năng hơn bình thường. Hãy thể hiện sự hiểu biết của mình và tích cực học hỏi, trau dồi thêm. Nếu có điều gì đó làm lung lay sự tự tin của bạn, hãy nhắc nhở bản thân về điểm mạnh của mình và những điều bạn đã đạt được nhé!