Hội chứng rung lắc ở trẻ là thuật ngữ liên quan đến các tổn thương nghiêm trọng gây ra bởi việc rung lắc trẻ quá mạnh. Trẻ dưới 2 tuổi là đối tượng mắc phải hội chứng này nhiều nhất, đặc biệt là các bé trong giai đoạn sơ sinh.
Hội chứng rung lắc ở trẻ là thuật ngữ liên quan đến các tổn thương nghiêm trọng gây ra bởi việc rung lắc trẻ quá mạnh. Trẻ dưới 2 tuổi là đối tượng mắc phải hội chứng này nhiều nhất, đặc biệt là các bé trong giai đoạn sơ sinh.
Những hiểu biết về hội chứng rung lắc sẽ giúp cha mẹ có biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giảm nguy cơ trẻ mắc phải hội chứng nguy hiểm này. Trong bài viết này, Hello Bacsi sẽ cùng bạn tìm hiểu tất tần tật mọi điều liên quan đến hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Hội chứng rung lắc ở trẻ (Shaken baby syndrome – SBS) là một loại chấn thương sọ não nghiêm trọng do rung lắc mạnh trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi. Hội chứng này còn được gọi là chấn thương đầu kiểu ngược đãi (Abusive Head Trauma), hội chứng rung động do va chạm, chấn thương sọ não gây ra do sang chấn hoặc hội chứng trẻ sơ sinh bị chấn động do chấn thương cổ (Whiplash shaken infant syndrome).
Hội chứng này xảy ra khi cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ rung lắc, đánh trẻ bằng vật cứng nhằm giải tỏa tức giận, mệt mỏi, khó chịu trong trường hợp trẻ không chịu ngừng khóc hoặc không làm theo yêu cầu được đưa ra.
Hội chứng rung lắc có thể phá hủy các tế bào não của trẻ và khiến não của trẻ không nhận đủ oxy. Những chấn thương này có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong.
Cần hiểu rằng, đầu của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất to và nặng so với phần còn lại của cơ thể. Trong khi đó, cơ cổ của bé vẫn còn yếu do chưa phát triển hoàn thiện, chưa đủ mạnh để giữ được sức nặng của đầu. Việc rung lắc dữ dội khiến bộ não mỏng manh đập qua lại vào hai bên trong hộp sọ, gây bầm tím, sưng tấy, chảy máu trong não hoặc sau mắt.
Hội chứng rung lắc phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi, nhưng có thể ảnh hưởng trẻ đến 5 tuổi. Hầu hết các trường hợp hội chứng rung lắc xảy ra ở những trẻ được 6-8 tuần tuổi – khi trẻ có xu hướng khóc nhiều nhất.
Các biểu hiện hội chứng rung lắc ở trẻ có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ bị rung lắc dữ dội. Sau khoảng 4-6 giờ là thời điểm mà các dấu hiệu trẻ bị hội chứng rung lắc đạt đỉnh điểm.
Các dấu hiệu trẻ bị hội chứng rung lắc bao gồm:
Đôi khi, một số tổn thương thực thể ở bên ngoài cơ thể trẻ có thể là dấu hiệu trẻ sơ sinh ảnh hưởng não từ việc rung lắc bé, chẳng hạn như
Các biểu hiện hội chứng rung lắc nghiêm trọng ở trẻ bao gồm:
Các chấn thương có thể không được nhìn thấy ngay lập tức bao gồm:
Trong những trường hợp nhẹ của hội chứng rung lắc ở trẻ, bé có thể biểu hiện bình thường sau khi bị sang chấn mạnh. Tuy nhiên, theo thời gian, một số vấn đề về sức khỏe, khả năng chú ý và hành vi có thể xảy ra.
Trẻ sơ sinh có cơ cổ yếu và không thể chịu được sức nặng của đầu. Điều này khiến đầu chuyển động nhiều khi bị lắc. Nếu ai đó lắc mạnh trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, bộ não của bé sẽ va đập qua lại bên trong hộp sọ.
Sự rung lắc dữ dội làm rách mạch máu, dây thần kinh và mô não của trẻ, khiến não sưng tấy, bầm tím và chảy máu. Tình trạng sưng não còn tạo áp lực trong hộp sọ. Áp lực này khiến máu khó mang oxy và chất dinh dưỡng đến não, gây tổn hại thêm cho não.
Thông thường, hội chứng rung lắc xảy ra khi cha mẹ hoặc người chăm sóc cảm thấy tức giận, thất vọng, khó chịu khi trẻ không ngừng khóc hoặc không nghe lời, nên đã rung lắc trẻ dữ dội hoặc dùng vật cứng đánh vào phần đầu của trẻ, hoặc cố tình ném, thả trẻ để trút giận. Thực tế, có thể người chăm sóc không có ý hại em bé nhưng đây vẫn được xem là một hình thức ngược đãi trẻ em.
Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây hội chứng rung lắc ở trẻ như:
Ngoài ra, nam giới thường dễ gây ra hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ hơn nữ giới.
So với chấn thương sọ não do tai nạn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hội chứng rung lắc ở trẻ em có tiên lượng xấu hơn nhiều. Hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường gây tổn thương não suốt đời và đôi khi gây tử vong.
Phần lớn trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sống sót sau khi bị rung lắc nghiêm trọng sẽ mắc một số dạng khuyết tật về thần kinh hoặc tâm thần. Tổn thương võng mạc của mắt có thể gây mù lòa. Những trẻ được cấp cứu thành công sau khi mắc hội chứng rung lắc có thể cần được chăm sóc y tế suốt đời nếu mắc phải các vấn đề như:
Nếu các biến chứng này vẫn ở mức độ nhẹ, bạn có thể không phát hiện ra. Tuy nhiên, khi trẻ bắt đầu đi học và gặp phải các vấn đề về học tập, khả năng tập trung hoặc hành vi thì cha mẹ sẽ nhận ra những biểu hiện bất thường ở trẻ.
Bạn có thể quan tâm:
Việc chẩn đoán trẻ mắc hội chứng rung lắc có thể gặp một số khó khăn do nhiều lý do, chẳng hạn như nhiều dấu hiệu trẻ bị hội chứng rung lắc (nôn mửa, khó chịu, hôn mê…) có thể bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe khác (nhiễm virus).
Do đó, bác sĩ sẽ quan sát các biểu hiện của trẻ và tìm kiếm các dấu hiệu liên quan, bao gồm:
Điều này sẽ giúp bác sĩ tìm ra được 3 tình trạng phổ thường gặp ở trẻ bị hội chứng rung lắc. Đó là:
Bác sĩ cũng sẽ yêu cầu trẻ làm một số xét nghiệm trực quan để chẩn đoán tình trạng và xác định mức độ nghiêm trọng của hội chứng. Những xét nghiệm này có thể bao gồm:
Khi thấy trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào của hội chứng rung lắc, hãy đưa bé đến bệnh viện ngay lập tức. Đối với những trường hợp nhẹ, việc điều trị bằng thuốc và theo dõi tại bệnh viện là cần thiết.
Trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, việc điều trị có thể bao gồm các biện pháp cứu sống, như:
Một số trẻ có thể cần dùng thuốc để giảm sưng não và ngăn ngừa co giật. Sau khi cấp cứu, bệnh nhi cũng có thể cần được điều trị bằng:
Trẻ lớn hơn cần được giáo dục đặc biệt và được giúp đỡ liên tục để xây dựng ngôn ngữ và các kỹ năng sống hàng ngày.
Để phòng ngừa hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cha, mẹ, người chăm sóc trẻ cần hiểu rằng việc trẻ quấy khóc là điều bình thường. Những người xung quanh trẻ cần biết về mối nguy hiểm khi rung lắc trẻ dữ dội, từ đó cần học cách kiểm soát căng thẳng và cơn giận.
Dưới đây là một số biện pháp giúp bạn hạn chế tối đa nguy cơ trẻ mắc hội chứng rung lắc:
Hi vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ về hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc rung lắc trẻ quá mạnh có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, bạn không nên trút giận lên trẻ mà nên ân cần chăm sóc bé.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!