Điểm mặt 13 bệnh lây truyền từ ba mẹ sang con và các thắc mắc thường gặp

Việc một số căn bệnh lây truyền nhiễm từ ba mẹ sang con là một vấn đề quan trọng trong y tế và sức khỏe cộng đồng. Nếu bạn mắc một trong các bệnh truyền nhiễm, từ bệnh lý nhẹ đến những bệnh nghiêm trọng, bé cưng nhà bạn hoàn toàn có nguy cơ lây nhiễm. 

Trong bài viết này, Hello Bacsi mời các bố mẹ cùng tìm hiểu 13 bệnh thường gặp có khả năng lây truyền từ ba mẹ sang con, cùng với những thắc mắc phổ biến xoay quanh. Việc hiểu rõ về các bệnh này và cách phòng tránh sẽ giúp bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình và đảm bảo sự phát triển toàn diện cho trẻ nhỏ.

Điểm mặt 13 bệnh lây truyền từ ba mẹ sang con

1. Mụn rộp (herpes)

Mụn rộp sinh dục là một bệnh nhiễm trùng do vi-rút herpes simplex (HSV) gây ra. Bệnh có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở, đặc biệt nếu người mẹ có tổn thương herpes đang xuất hiện. Trẻ sơ sinh bị nhiễm herpes có thể gặp các vấn đề nghiêm trọng như viêm màng não, viêm phổi và tổn thương hệ thần kinh. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nặng nề cho trẻ.

2. Bệnh sùi mào gà (mụn cóc cơ quan sinh dục) 

Bệnh sùi mào gà do vi-rút papilloma người (HPV) gây nên và có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Trẻ sơ sinh nhiễm HPV đôi khi phát triển các mụn cóc ở đường hô hấp trên hoặc ở vùng sinh dục. Việc điều trị thường khá khó khăn và đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm như tắc nghẽn đường hô hấp.

3. Bệnh nấm ở cơ quan sinh dục

Thực tế, nấm men candida luôn tồn tại sẵn trong cơ thể chúng ta. Theo các chuyên gia sức khỏe, có một số yếu tố có thể làm tăng khả năng phát triển của chúng ngoài tầm kiểm soát chẳng hạn như việc mẹ bầu làm việc trong môi trường có thời tiết nắng nóng, vệ sinh kém, mặc quần áo quá chật.

Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm nấm candida từ mẹ trong quá trình sinh nở. Mặc dù không nghiêm trọng, nhưng tình trạng này có thể gây ra sự khó chịu và làm trẻ quấy khóc. Tình trạng nhiễm nấm candida thường xuất hiện ở lưỡi và mặt trong má của trẻ, tạo thành từng mảng trắng. Những mảng nấm này có thể lan rộng ra các vùng khác trong miệng và đôi khi đến cả vùng họng.

4. Bệnh do chlamydia: bệnh dễ lây truyền từ mẹ sang con

Chlamydia là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn chlamydia trachomatis gây ra. Nếu không được điều trị, bệnh có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở, dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh.

Việc điều trị chlamydia ở trẻ sơ sinh chủ yếu sử dụng thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng. Các loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng bao gồm erythromycin hoặc azithromycin. Việc điều trị phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

5. Bệnh trùng roi (trichomonas)

Trùng roi (trichomonas) là một bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục do ký sinh trùng trichomonas vaginalis gây ra. Bệnh có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh và gây ra viêm da và niêm mạc ở trẻ sơ sinh. Quá trình điều trị thường sẽ bao gồm sử dụng thuốc kháng ký sinh trùng để loại bỏ nhiễm trùng và ngăn ngừa các biến chứng về da và niêm mạc. 

6. Viêm gan B, viêm gan C: Các bệnh lây truyền từ ba mẹ sang con

Virus gây bệnh viêm gan B lây lan qua việc tiếp xúc với máu, tinh dịch hay dịch tiết cơ thể của người bị nhiễm. Nguy cơ mắc bệnh của bạn càng tăng nếu có thêm các yếu tố sau:

• Sống với người mắc bệnh này
• Công việc phải tiếp xúc nhiều với máu người bệnh…

Do đó, có thể thấy rằng, nếu bố mẹ làm việc liên quan đến các yếu tố trên như bệnh viện, cô nhi viện, viện dưỡng lão… nguy cơ lây nhiễm bệnh viêm gan sẽ tăng lên.

Viêm gan B là một bệnh nhiễm vi-rút có thể lây truyền từ mẹ sang con trong suốt thai kỳ, khi sinh và trong giai đoạn cho con bú. Trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị nhiễm vi-rút viêm gan B do hệ thống miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầy đủ để sản xuất kháng thể chống lại bệnh. 

Theo thống kê, khoảng 85-90% trẻ sơ sinh bị nhiễm vi-rút viêm gan B từ mẹ sẽ trở thành người mang vi-rút mạn tính nếu không được tiêm chủng phòng bệnh ngay sau khi sinh. Trong số đó, hơn 25% trẻ sẽ đối mặt với nguy cơ cao tử vong do xơ gan hoặc ung thư gan sau này, đặc biệt là ở bé trai.

Viêm gan B ở trẻ sơ sinh thường không có triệu chứng rõ ràng, làm cho bệnh trở nên khó phát hiện. Trẻ có thể biểu hiện một số triệu chứng nhẹ như quấy khóc, nôn ói hoặc chậm tăng cân so với trẻ bình thường. Một số trẻ có thể có triệu chứng vàng da và nước tiểu sẫm màu. Gan và lách của trẻ cũng có thể to ra, dễ tổn thương và chảy máu. Trong những trường hợp nghiêm trọng, viêm gan B có thể gây tử vong.

Còn đối với viêm gan C, bệnh có thể lây truyền từ mẹ sang con, nhưng tỷ lệ lây truyền tương đối thấp, rơi vào khoảng 5%. Song song với đó, nguy cơ lây truyền tăng lên nếu người mẹ đồng thời nhiễm HIV. 

7. HIV

HIV là vi-rút gây suy giảm miễn dịch ở người và có thể lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, sinh con hoặc qua sữa mẹ. Trẻ sơ sinh nhiễm HIV cần được điều trị ngay sau khi sinh để ngăn ngừa sự phát triển của bệnh và bảo vệ hệ miễn dịch. Việc điều trị kịp thời có thể cải thiện chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của trẻ nhiễm HIV.

8. Lậu

Bệnh lậu là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn neisseria gonorrhoeae gây ra và thuộc nhóm bệnh lây truyền qua đường tình dục, ảnh hưởng đến cả nam và nữ. 

Bệnh lậu có thể gây nhiễm trùng ở niệu đạo, trực tràng, cổ tử cung, họng và mắt cũng như lây truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị nhiễm lậu nếu mẹ nhiễm vi khuẩn neisseria gonorrhoeae không được điều trị trước khi sinh. Tình trạng lây truyền này chủ yếu ảnh hưởng đến mắt của trẻ, nhưng cũng có thể lây sang các bộ phận khác như họng.

Quá trình điều trị bệnh lậu ở trẻ sơ sinh thường bao gồm việc sử dụng kháng sinh như ceftriaxone hoặc cefotaxime để loại bỏ vi khuẩn. Thuốc kháng sinh có thể được sử dụng dưới dạng thuốc nhỏ mắt hoặc tiêm, tùy thuộc vào tình trạng nhiễm trùng của trẻ. Việc điều trị phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

9. Giang mai 

Giang mai là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn treponema pallidum gây ra. Bệnh có thể lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai hoặc sinh nở, dẫn đến một loạt các biến chứng nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh. Trẻ bị nhiễm giang mai bẩm sinh có thể gặp các vấn đề như viêm da, viêm xương, tổn thương hệ thần kinh và các dị tật bẩm sinh khác.

Việc điều trị giang mai ở trẻ sơ sinh chủ yếu là sử dụng thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng. Tuy nhiên tốt nhất, phụ nữ mang thai nên thực hiện các biện pháp kiểm tra định kỳ và điều trị ngay khi phát hiện nhiễm trùng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và trẻ.

10. Nhiễm toxoplasma 

Toxoplasma gondii là một trong những loại ký sinh trùng phổ biến nhất trên thế giới. Ký sinh trùng này có thể lây truyền qua đường ăn uống (ăn thịt sống, rau sống, sữa dê chưa qua tiệt trùng…), tiếp xúc với phân mèo hoặc từ mẹ sang con. Bệnh gây ảnh hưởng đường tiêu hóa (bao gồm miệng, thực quản, dạ dày, ruột và hậu môn), tim, dây thần kinh và da. Phụ nữ mang thai bị nhiễm toxoplasma có thể lây truyền cho con trong quá trình mang thai, gây ra nhiễm toxoplasma bẩm sinh. 

Nhiễm toxoplasma bẩm sinh có thể gây ra các vấn đề về não, mắt và các cơ quan khác ở trẻ sơ sinh. Việc phòng tránh nhiễm toxoplasma bao gồm ăn chín uống sôi, tránh tiếp xúc với phân mèo và điều trị kịp thời khi có triệu chứng.

11. Sởi/Rubella (sởi Đức) trong thai kỳ 

Theo dịch tễ học, vi-rút gây bệnh rubella (sởi Đức) có mặt ở khắp nơi, lây lan trong không khí khi người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi. Người khỏe mạnh nếu vô tình tiếp xúc với các giọt nước bọt ấy sẽ tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể. Do đó, mẹ bầu làm việc trong môi trường tiếp xúc với nhiều người có nguy cơ lây nhiễm bệnh này cao hơn.

Bệnh có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng nếu phụ nữ mang thai bị nhiễm, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ. Mẹ bầu nhiễm rubella có thể truyền qua nhau thai và lây nhiễm cho thai nhi, dẫn đến sảy thai, thai chết lưu hoặc gây ra các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng cho thai nhi, được gọi là hội chứng rubella bẩm sinh (CRS).

12. Vi-rút Zika

Vi-rút Zika là một loại vi-rút thuộc họ flaviviridae, lây truyền chủ yếu qua muỗi aedes. Bệnh do vi-rút Zika gây ra thường có triệu chứng nhẹ như sốt, phát ban, đau khớp và viêm kết mạc. Tuy nhiên, vi-rút Zika đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai vì nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho thai nhi do lây từ mẹ sang con trong thời gian bầu bí.

Khi người mẹ bị nhiễm vi-rút Zika sẽ khiến em bé có nguy cơ mắc phải các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng như tật đầu nhỏ (microcephaly), suy giảm thính lực, thị lực và các vấn đề về phát triển trí tuệ. 

Hiện tại, chưa có vắc-xin phòng ngừa vi-rút Zika. Do đó, biện pháp phòng ngừa chủ yếu là tránh bị muỗi đốt và kiểm soát môi trường sống của muỗi. Một số cách phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

• Sử dụng màn chống muỗi khi ngủ, kể cả ngủ ban ngày. 
• Mặc quần áo dài tay, che kín cơ thể.
• Sử dụng kem chống muỗi chứa DEET hoặc Picaridin.
• Loại bỏ các vật dụng có thể chứa nước đọng, môi trường sinh sản của muỗi.

13. Ban đỏ nhiễm khuẩn (Slapped cheek syndrome)

Ban đỏ nhiễm khuẩn, còn được gọi là Slapped Cheek Syndrome, là một bệnh nhiễm vi-rút do parvovirus B19 gây ra. Bệnh này thường gặp ở trẻ em và gây ra các vết ban đỏ đặc trưng trên má, khiến trẻ trông như vừa bị ai đó tát mạnh vào má. Bệnh cũng có thể gây ra phát ban trên cơ thể, cánh tay và chân.

Ban đỏ nhiễm khuẩn có thể lây truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ mang thai. Khi người mẹ bị nhiễm parvovirus B19, vi-rút có thể truyền qua nhau thai và lây nhiễm cho thai nhi. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thiếu máu nặng và suy tim ở thai nhi. Do vậy, phụ nữ mang thai nên tránh tiếp xúc với người bị nhiễm parvovirus B19 để giảm nguy cơ lây nhiễm, đồng thời rửa tay thường xuyên và giữ vệ sinh cá nhân tốt.

[embed-health-tool-child-growth-chart]

Giải đáp các thắc mắc thường gặp xoay quanh những căn bệnh lây truyền từ ba mẹ sang con

1. Ba mẹ bị viêm họng có lây cho con không? 

Bệnh viêm họng thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra và có khả năng lây lan từ cha mẹ sang con, từ người chăm sóc lây cho trẻ. Điều này có thể xảy ra thông qua các giọt bắn từ họng, dịch mũi hoặc nước bọt khi nói chuyện, ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp. Để giảm thiểu khả năng lây lan, cha mẹ nên:

• Đeo khẩu trang khi tiếp xúc gần với con.
• Tránh dùng chung vật dụng và thức ăn với con.
• Rửa tay bằng xà phòng và sát khuẩn bằng cồn trước khi chạm vào con.
• Súc miệng với nước súc họng hoặc nước muối sinh lý.
• Vệ sinh các vật dụng trong nhà sạch sẽ và thường xuyên.

2. Bố mẹ bị cảm lạnh hoặc cảm cúm có lây cho con không? 

Bệnh cảm lạnh và cảm cúm đều có thể lây lan từ mẹ sang con, nhưng khả năng lây lan phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

• Cảm lạnh: Bệnh thường do virus gây ra và lây lan qua đường hô hấp. Bố mẹ bị cảm lạnh hoàn toàn có thể lây cho con thông qua việc hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, việc cho con bú sữa mẹ khi mẹ bị bệnh vẫn được khuyến khích, vì sữa mẹ chứa nhiều kháng thể giúp bảo vệ trẻ.
• Cảm cúm: Cũng do virus gây ra và lây lan qua đường hô hấp. Virus cúm có thể lây lan qua các giọt bắn từ họng, mũi hoặc miệng. Bố mẹ bị cảm cúm có thể lây cho con, đặc biệt khi cha mẹ và con tiếp xúc thường xuyên. Tuy nhiên, việc cho con bú sữa mẹ vẫn được khuyến khích, vì trẻ nhận được nhiều kháng thể từ sữa mẹ.

3. Bố mẹ bị viêm xoang có lây cho con không? 

Bệnh viêm xoang có thể lây lan qua đường hô hấp khi có các tác nhân gây bệnh như virus hoặc vi khuẩn. Tuy nhiên, khả năng lây nhiễm từ bố mẹ sang trẻ không cao như các bệnh truyền nhiễm khác. Do đó, bố mẹ bị viêm xoang có thể lây cho con, nhưng nguy cơ này không quá cao.

4. Mẹ bị HPV có lây cho con không? 

Virus HPV, vi-rút gây u nhú ở người, lây truyền qua da khi quan hệ tình dục hoặc các hình thức tiếp xúc da kề da khác. Mặc dù hầu hết trường hợp virus không gây ra vấn đề nghiêm trọng, nhưng một số chủng có thể gây ra ung thư nguy hiểm. Ngoài ra, virus cũng có thể lây qua trẻ nhỏ trong lúc sinh, khiến trẻ bị nhiễm trùng bộ phận sinh dục hoặc hệ hô hấp.

Nguy cơ lây nhiễm HPV từ mẹ sang con sẽ tùy vào giai đoạn:

• Trong quá trình mang thai: Nguy cơ lây nhiễm HPV từ mẹ sang con trong quá trình mang thai là rất thấp.
• Trong quá trình sinh nở: Trẻ sơ sinh có thể bị nhiễm HPV từ mẹ trong quá trình sinh thường, đặc biệt là khi mẹ có các tổn thương do HPV ở vùng âm đạo hoặc cổ tử cung. Tuy nhiên, nguy cơ này cũng không quá cao.
• Sau khi sinh: Trẻ cũng có thể bị lây nhiễm HPV từ mẹ qua tiếp xúc da kề da hoặc qua sữa mẹ, nhưng trường hợp này rất hiếm gặp.

Nếu mẹ bị HPV, cần thông báo cho bác sĩ để được giám sát chặt chẽ để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho bé. 

5. Mẹ bị viêm gan B có lây cho con không? 

Viêm gan B (HBV) có thể lây lan từ mẹ sang con. Virus viêm gan B có thể lây truyền qua cho trẻ nhỏ trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc khi cho con bú. Trẻ sơ sinh mắc viêm gan B mạn tính có nguy cơ cao mắc các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan hoặc ung thư gan nếu không được kiểm soát.

Vậy vấn đề đặt ra là cha mẹ cần phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh viêm gan B cho trẻ như thế nào?

6. Bố mẹ bị HP, con có bị không?

Vi khuẩn HP lây lan chủ yếu qua đường ăn uống, đặc biệt là khi có tiếp xúc với nước bọt hoặc thức ăn nhiễm khuẩn. Trẻ em có nguy cơ lây nhiễm từ bố mẹ cao hơn, đặc biệt khi dùng chung bát đũa hoặc có thói quen mớm cơm. Để phòng tránh, hãy vệ sinh cá nhân và ăn uống sạch sẽ, không dùng chung đồ dùng cá nhân và điều trị dứt điểm nếu bố mẹ bị nhiễm HP.

7. Bị sùi mào gà có lây cho con không?

Sùi mào gà là bệnh do virus HPV gây ra và có thể lây nhiễm qua đường tình dục, từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở hoặc qua tiếp xúc da kề da. Trẻ sơ sinh có thể bị sùi mào gà ở đường hô hấp trên (gây khó thở), bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Để phòng tránh lây nhiễm cho con, mẹ bị sùi mào gà nên điều trị dứt điểm trước khi mang thai hoặc sinh con, khám phụ khoa định kỳ và quan hệ tình dục an toàn. 

8. Mẹ bị HIV có lây sang con không?

HIV có thể lây từ mẹ sang con trong quá trình mang thai, sinh nở hoặc cho con bú. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, nguy cơ lây nhiễm có thể giảm xuống rất thấp, thậm chí là khoảng dưới 2%. Việc tuân thủ điều trị ARV, khám thai định kỳ và sinh mổ theo chỉ định có thể giúp giảm thiểu nguy cơ này.

9. Mẹ bị thủy đậu có lây nhiễm cho con không?  

Thủy đậu có thể lây từ mẹ sang con qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc với nốt mụn nước. Nếu mẹ mắc thủy đậu trong 3 tháng đầu thai kỳ, con có thể bị hội chứng thủy đậu bẩm sinh. Mẹ mắc bệnh gần ngày sinh khiến trẻ sơ sinh bị thủy đậu nặng. Để phòng tránh, mẹ nên tiêm phòng ngừa bệnh thủy đậu, giữ vệ sinh, hạn chế tiếp xúc với người bệnh và điều trị kịp thời nếu mắc bệnh.

10. Mẹ bị ho gà có lây cho con không?

Bệnh ho gà có tính lây nhiễm cao qua đường hô hấp. Mẹ bị ho gà có thể lây cho con qua đường máu khi mang thai (rất thấp), khi sinh thường hoặc sau sinh qua tiếp xúc thông thường. Trẻ sơ sinh nhiễm bệnh dễ bị biến chứng nặng, trẻ lớn hơn có thể ho kéo dài, khó thở. Để phòng tránh, mẹ nên tiêm vaccine phòng bệnh ho gà, giữ vệ sinh, hạn chế tiếp xúc người bệnh và điều trị kịp thời nếu mắc bệnh.

11. Mẹ bị sởi có lây cho con không? 

Cả sởi và sởi Đức (Rubella) đều có thể lây từ mẹ sang con. Bệnh sởi lây qua đường hô hấp, nguy hiểm nhất là khi mẹ mắc bệnh trong 3 tháng đầu thai kỳ (gây sởi bẩm sinh) hoặc gần ngày sinh (khiến trẻ mắc bệnh nặng). Sởi Đức cũng lây qua đường hô hấp và đặc biệt nguy hiểm trong 3 tháng đầu thai kỳ, có thể gây hội chứng Rubella bẩm sinh với các dị tật nghiêm trọng. 

Để phòng tránh, mẹ nên tiêm phòng đầy đủ cả sởi và Rubella trước khi mang thai, khám thai định kỳ và giữ vệ sinh để giảm nguy cơ lây nhiễm.

12. Mẹ bị viêm phổi có lây cho con không?

Viêm phổi có thể lây lan từ mẹ sang con, đặc biệt là khi mẹ ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần với con. Virus hoặc vi khuẩn gây viêm phổi có thể lây truyền qua các giọt bắn từ họng, mũi hoặc miệng. Trẻ em, người già và những người có hệ miễn dịch yếu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

13. Bố mẹ bị dị ứng có lây cho con không? 

Dị ứng không lây lan từ mẹ sang con. Tuy nhiên, người có nguồn gốc gia đình mắc dị ứng có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này. Điều này có nghĩa là nếu bố mẹ bị dị ứng, con có nguy cơ mắc dị ứng cao hơn, nhưng không phải lúc nào cũng lây lan trực tiếp từ bố mẹ.

14. Bố mẹ bị sốt xuất huyết có lây cho con không? 

Sốt xuất huyết không lây lan từ bố mẹ sang con thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc với dịch cơ thể, máu. Bệnh này chủ yếu lây truyền qua vết đốt của muỗi aedes mang virus dengue. Tuy nhiên, bố mẹ bị sốt xuất huyết nên thận trọng hơn trong sinh hoạt, không để muỗi đốt nhằm hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho trẻ thông qua vết muỗi đốt. 

Hello Bacsi hi vọng rằng thông qua những thông tin được chia sẻ trong bài, các bố mẹ đã hiểu rõ hơn về các căn bệnh lây truyền từ ba mẹ sang con, từ đó có biện pháp phòng ngừa cho trẻ hiệu quả.