Viêm phổi là một trong những căn bệnh gây tử vong hàng đầu ở trẻ em. Mặc dù viêm phổi rất nguy hiểm nhưng ngày nay đã có thể phòng ngừa và điều trị được. Điều quan trọng là cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ bị viêm phổi để đưa con đi khám và điều trị kịp thời.

Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính của phổi. Đối với người khỏe mạnh, các túi nhỏ trong phổi (phế nang) thường chứa đầy không khí. Thế nhưng, đối với bệnh nhân viêm phổi thì các túi khí này sẽ chứa đầy mủ và các chất dịch nhầy khác. Bài viết sau của Hello Bacsi sẽ đề cập cụ thể đến những triệu chứng viêm phổi ở trẻ em và chia sẻ những thông tin hữu ích giúp bạn chăm sóc con hiệu quả.

Nguyên nhân gây ra bệnh viêm phổi ở trẻ em

Trên thực tế, bệnh viêm phổi thường xảy ra tương đối phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi. Vì vậy, cha mẹ nuôi con nhỏ không nên chủ quan mà cần chú ý đến các dấu hiệu trẻ bị viêm phổi để có hướng xử lý kịp thời. Về nguyên nhân gây bệnh, viêm phổi thường do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Trẻ có thể bị lây bệnh nếu tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm vi trùng gây bệnh. Các loại vi khuẩn, virus phổ biến có thể gây viêm phổi bao gồm:

• Phế cầu khuẩn
• Viêm phổi ở trẻ do nhiễm Mycoplasma pneumonia
• Liên cầu nhóm B
• Vi khuẩn tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus)
• Vi khuẩn Hib (Haemophilus influenzae type B)
• Virus hợp bào hô hấp (Respiratory syncytial virus – RSV) gây ra viêm phổi cho hầu hết trường hợp trẻ nhiễm bệnh
• Virus parainfluenza
• Virus cúm
• Adenovirus
• Một số trường hợp trẻ có thể bị viêm phổi do nấm hoặc liên quan đến tình trạng ô nhiễm không khí, hít khói thuốc lá thụ động nên ba mẹ cũng cần lưu ý.

Các triệu chứng và dấu hiệu trẻ bị viêm phổi

Như các mẹ đã biết, ho và sốt là triệu chứng thường gặp ở trẻ nhỏ, có thể liên quan đến viêm phổi hoặc không. Hơn nữa, dấu hiệu trẻ bị viêm phổi cũng rất dễ nhầm lẫn với nhiều căn bệnh hô hấp khác. Do vậy, cách tốt nhất là mẹ nên đưa bé đi khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và điều trị đúng bệnh. Sau đây làm một số triệu chứng phổ biến ở trẻ bị viêm phổi bạn cần chú ý:

• Sốt
• Ho, có thể ho có đờm
• Thở khò khè, khó thở, thở nhanh. Nếu đếm nhịp thở khi trẻ nằm yên, trẻ được xem là thở nhanh nếu:
  • Trẻ sơ sinh có nhịp thở trên 60 lần/phút.
  • Trẻ dưới 2 tháng : trên 60 lần/phút
  • Trẻ từ 2-12 tháng: trên 50 lần/phút
  • Trẻ từ 1-5 tuổi: trên 40 lần/ phút
  • Trẻ trên 6 tuổi: trên 30 lần/ phút.
• Trẻ dùng nhiều sức để hít thở. Biểu hiện để nhận biết là cánh mũi của trẻ phập phồng, mở rộng nhiều khi thở, vị trí giữa hai bên xương sườn lõm vào khi trẻ hít thở
• Đau ở ngực, đặc biệt là trẻ thường cảm thấy đau ngực khi ho hoặc hít thở sâu
• Mệt mỏi, ớn lạnh, đau bụng, nôn mửa
• Trẻ ít hoạt động
• Môi và móng tay có thể tái nhợt, xanh xao do lượng oxy trong máu giảm
• Viêm phổi có thể gây bú kém ở trẻ sơ sinh, chán ăn đối với trẻ biết đi hoặc lớn hơn.

Các triệu chứng ban đầu và dấu hiệu trẻ bị viêm phổi do virus thường giống với các triệu chứng viêm phổi do vi khuẩn. Điểm khác biệt là trẻ bị viêm phổi do virus thì các triệu chứng thường diễn ra từ từ theo thời gian và có xu hướng nhẹ. Ngược lại, nếu trẻ bị viêm phổi do vi khuẩn thì trẻ thường ốm nhanh hơn, bắt đầu với cơn sốt đột ngột, ho và đôi khi là thở nhanh.

Bạn nên làm gì khi phát hiện các dấu hiệu trẻ bị viêm phổi?

Như đã đề cập, các dấu hiệu trẻ bị viêm phổi có thể thường nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do đó, bạn nên cho trẻ nhập viện để được bác sĩ chẩn đoán chính xác bằng một số phương pháp xét nghiệm phổ biến như chụp X-quang phổi hoặc xét nghiệm máu. Tùy thuộc vào tác nhân gây viêm phổi là do vi khuẩn hay virus mà bác sĩ sẽ chỉ định hướng điều trị phù hợp.

Các phương pháp điều trị viêm phổi ở trẻ

Nếu trẻ bị viêm phổi do virus thì không cần dùng đến kháng sinh mà cần tập trung vào việc nghỉ ngơi và hạ sốt. Ngược lại, nếu trẻ bị viêm phổi do vi khuẩn thì bác sĩ thường chỉ định cho trẻ uống kháng sinh để điều trị. Tùy thuộc vào loại vi khuẩn được chẩn đoán gây bệnh cho trẻ, bác sĩ sẽ kê đơn loại thuốc kháng sinh phù hợp.

Trong trường hợp trẻ bị viêm phổi nặng, chẳng hạn như sốt cao kéo dài, khó thở nghiêm trọng hoặc các biến chứng khác thì buộc phải ở lại bệnh viện để được điều trị bằng một số phương pháp như:

• Dùng kháng sinh tiêm tĩnh mạch hoặc đường uống đối với trẻ bị viêm phổi do vi khuẩn
• Truyền dịch qua tĩnh mạch nếu trẻ quá yếu, không đủ khả năng ăn uống
• Trẻ khó thở cần được hỗ trợ bằng liệu pháp oxy
• Đối với trẻ bị viêm phổi nghiêm trọng sẽ được chăm sóc đặc biệt ở phòng ICU.

Lưu ý gì khi chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà?

Nếu con bạn bị viêm phổi do vi khuẩn và đã được bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh thì hãy cho trẻ uống thuốc đúng liều lượng và lịch trình được hướng dẫn. Đồng thời, cha mẹ cần lưu ý những điều sau đây khi chăm sóc trẻ tại nhà:

• Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ và uống nhiều nước
• Đối với trẻ sơ sinh bị viêm phổi, bạn nên tăng số cữ bú. Đối với trẻ được nuôi bằng sữa mẹ, việc duy trì cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu có thể giúp tăng sức đề kháng cho trẻ.
• Không nên đưa trẻ đến nơi đông người, nơi ô nhiễm không khí và tránh cho trẻ hít khói thuốc lá thụ động
• Vệ sinh nhà cửa và đồ chơi của trẻ thường xuyên để đảm bảo sạch sẽ, hạn chế mầm bệnh phát tán
• Bạn nên thường xuyên rửa tay khi chăm sóc trẻ tại nhà để tránh làm bệnh lây lan cho các thành viên khác trong gia đình, đặc biệt là trẻ em và người lớn tuổi
• Luôn theo dõi trẻ sát sao tại nhà, nếu có các triệu chứng nặng như khó thở, thở co lõm ngực, sốt cao,… cần sớm cho trẻ nhập viện để được xử lý kịp thời
• Khi phát hiện có những dấu hiệu trẻ bị viêm phổi, bạn không nên tùy tiện cho trẻ dưới 6 tuổi uống thuốc trị ho hoặc dùng chung thuốc với trẻ khác. Thay vào đó là cần đưa bé đi khám, hỏi ý kiến bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp.

Nhìn chung, các dấu hiệu trẻ bị viêm phổi có thể diễn tiến nhẹ hoặc nặng. Các triệu chứng này có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác nên bạn cần sớm cho trẻ đi khám. Bên cạnh đó, hiện nay đã có một số loại vaccine giúp trẻ em phòng tránh viêm phổi do virus cúm, phế cầu khuẩn, ho gà… Vì vậy, bạn nên cho trẻ đi tiêm phòng theo lịch chủng ngừa được khuyến cáo nhé!