Đông trùng hạ thảo là vị thuốc đông y nổi tiếng về cả tác dụng và giá trị của nó trên thị trường. Tác dụng của đông trùng hạ thảo đã được chứng minh ở cả lý thuyết và thực tiễn. Đặc biệt, ở những quốc gia có nền y học cổ truyền phát triển mạnh như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc…, đông trùng hạ thảo được sử dụng rộng rãi để chữa bệnh và hỗ trợ điều trị cho nhiều căn bệnh khác nhau cũng như dùng để bồi bổ, nâng cao sức khoẻ cho con người.

Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo là loại dược liệu được công nhận trong nhiều tài liệu y học trên thế giới. Đây là một dạng cộng sinh giữa một loài nấm túi có tên Đông trùng hạ thảo – tên khoa học là Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. với sâu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Hepialus. Thường gặp nhất là sâu non của loài Hepialus armoricanus. Ngoài ra còn 40 loài khác thuộc chi Hepialus cũng có thể bị Cordyceps sinensis ký sinh.

Đã có rất nhiều tài liệu y học giải thích nấm đông trùng hạ thảo là gì? Thông thường, ấu trùng sâu non sẽ lớn lên và trở thành bướm. Tuy nhiên, một số ấu trùng bị nhiễm nấm Cordyceps sinensis sẽ không thể lớn lên được nữa. Ấu trùng bị nhiễm nấm do ăn phải bào tử nấm hoặc bị nấm ký sinh ở các lỗ thở. Khi đó, nấm ký sinh sẽ hút chất dinh dưỡng từ bên trong cơ thể ấu trùng và lớn lên theo dạng sợi. Theo thời gian, sợi nấm phát triển mạnh sẽ xâm chiếm các mô vật chủ để “toàn quyền” sử dụng dưỡng chất trong xác trùng.

Vào mùa đông nấm ký sinh trên sâu non và làm chết sâu non vì ăn hết chất dinh dưỡng của chúng. Đến một thời điểm nào đó (thường là vào mùa hè), nấm thoát ra khỏi xác sâu và vươn lên, phát triển thành đông trùng hạ thảo.

Ở thiên nhiên, loại dược liệu quý này thường được tìm thấy trên vùng núi cao hơn mặt nước biển 3500- 5000m như ở Tây Tạng, Bhutan và Trung Quốc. Hiện nay, nó đã được nuôi trồng trên quy mô công nghiệp ở nhiều quốc gia khác nhau trên thế giới. Tuy nhiên, hiệu quả dược tính cũng như giá thành sản phẩm có sự chênh lệch rất lớn giữa đông trùng hạ thảo tự nhiên và loại nuôi trồng nhân tạo.

8 tác dụng của đông trùng hạ thảo

Tác dụng của đông trùng hạ thảo thường có khả năng phát huy ở cả những người hoàn toàn khỏe mạnh hoặc người đang mắc một bệnh lý nào đó. Hiểu một cách nôm na, người bình thường dùng loại dược liệu này sẽ ngày càng khỏe hơn. Người ốm dùng đến sẽ nhanh hồi phục thể lực.

Vậy cụ thể đông trùng hạ thảo có tác dụng gì? Hãy tìm hiểu 8 công dụng không khác gì “tiên dược” đã được giới khoa học chứng minh:

1. Đông trùng hạ thảo có tác dụng nâng cao sức khỏe thể chất

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm tác động của nấm đông trùng hạ thảo trong các hoạt động thể chất. Kết quả thử nghiệm cho thấy loại thảo dược này có khả năng cải thiện sự chuyển hóa năng lượng trong các tế bào sống. Hơn nữa, nó còn cải thiện khả năng chịu đựng khi bạn tập thể dục ở cường độ cao.

2. Công dụng của đông trùng hạ thảo: Giảm các triệu chứng mệt mỏi

Các nhà khoa học tiến hành nghiên cứu để theo dõi công dụng của đông trùng hạ thảo đối với chứng mệt mỏi thể chất ở chuột qua hoạt động bơi lội.

Kết quả nghiên cứu cho thấy:

• Kéo dài thời gian bơi của chuột
• Giảm nồng độ axit lactic huyết thanh, nitơ urê, creatine kinase, aspartate aminotransferase, alanine aminotransferase và malondialdehyd
• Tăng hàm lượng glycogen ở gan và cơ
• Tăng nồng độ superoxide effutase huyết thanh, glutathione per-oxyase và catalase.

Một nghiên cứu khác được thực hiện ở người để tìm hiểu về công dụng của đông trùng hạ thảo. Kết quả cho thấy, sau khi dùng dược liệu này trong 6 tuần liên tục, chỉ số VO2max ở tình nguyện viên tăng đáng kể. VO2max là tốc độ tiêu thụ oxy tối đa trong quá trình tập luyện được tính bằng ml/kg/phút. Đây cũng là đơn vị được sử dụng để đo công suất hiếu khí cá nhân của một người.

3. Tác dụng của đông trùng hạ thảo với phụ nữ: Chống lão hóa

Sau tuổi 30, cơ thể phụ nữ bắt đầu có các dấu hiệu của lão hoá thể hiện sớm trên da, tóc,…Quá trình lão hoá càng trở nên nhanh chóng ở phụ nữ sinh đẻ nhiều hoặc làm những công việc vất vả. Theo y học cổ truyền, tác dụng của đông trùng hạ thảo với phụ nữ là khả năng chống lão hóa mạnh mẽ.

Lý luận này cũng được các nhà khoa học hiện đại chứng minh và công nhận. Một nghiên cứu được thực hiện trên chuột cho thấy những con chuột được nuôi dưỡng bằng loại dược liệu này sống lâu hơn nhiều tháng so với những con chuột dùng giả dược.

Ngoài ra, một số nghiên cứu khác (cũng tiến hành trên chuột) chứng minh đông trùng hạ thảo có thể cải thiện chức năng não và hoạt động của các enzyme chống oxy hóa. Hơn nữa, nó cũng cải thiện chức năng tình dục của những con chuột bị thiến.

Khi tiến hành thử nghiệm ở ruồi giấm, sản phẩm có thành phần đông trùng hạ thảo cũng kéo dài tuổi thọ của loài vật này.

Ngày nay, con người tận dụng tác dụng của nấm đông trùng hạ thảo để bổ sung hoặc bào chế ra các sản phẩm bồi bổ khí huyết, kéo dài tuổi thanh xuân cho phụ nữ.

4. Đông trùng hạ thảo có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch

Chất chống oxy hóa là các phân tử bảo vệ tế bào khỏi các tác động có hại bằng cách trung hòa gốc tự do thúc đẩy lão hóa. Thành phần của đông trùng hạ thảo chứa nhiều phân tử có khả năng này. Hơn nữa, các nhà khoa học cũng đã hệ thống được các đặc tính dược lý chống oxy hóa của loại dược liệu này.

Theo đó, chức năng miễn dịch của cơ thể cũng tăng đáng kể khi đông trùng hạ thảo loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể.

5. Tác dụng của đông trùng hạ thảo cải thiện chức năng não và tăng cường sức khỏe tình dục

Theo truyền thống, người cao tuổi hoặc người mới ốm dậy thường tận dụng công dụng của đông trùng hạ thảo để giảm mệt mỏi. Trong một số trường hợp, những người này còn dùng với mục đích tăng cường sức khỏe và ham muốn tình dục.

Nghiên cứu ban đầu cho thấy việc dùng các sản phẩm có đông trùng hạ thảo trong 40 ngày liên tục có thể cải thiện ham muốn tình dục ở những người có ham muốn thấp.

Ở vấn đề chức năng não, khi tiến hành kiểm tra tác động của dược liệu trên chuột, các nhà nghiên cứu nhận thấy dược liệu này có tác động trực tiếp đến khả năng tiếp thu và ghi nhớ của chuột. Cụ thể, nó giúp giảm số lượng hành vi bị lỗi (so với tiêu chuẩn của nghiên cứu) ở những con chuột sống lâu năm.

Với những con chuột bị thiến, đông trùng hạ thảo cũng đẩy nhanh tốc độ cương dương vật và kéo dài thời gian xuất tinh.

Với những bằng chứng này, công dụng của đông trùng hạ thảo giống như thuốc cường dương, tăng cường sinh lực tự nhiên của nam giới. Bên cạnh đó đông trùng hạ thảo cũng có tác dụng điều hoà nội tiết tố, cải thiện triệu chứng lạnh tử cung, vô sinh…ở nữ giới.

6. Chống ung thư và chống lại các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư

Gần đây, nhiều nghiên cứu khoa học đã tiến hành để kiểm tra khả năng chống ung thư và tác động đến các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư của đông trùng hạ thảo.

Theo đó, chiết xuất từ đông trùng hạ thảo có khả năng chống ung thư bằng nhiều cơ chế khác nhau như điều chỉnh hệ miễn dịch hoặc tạo ra chất khiến tế bào ung thư tự chết đi.

Các thử nghiệm trên chuột đã chỉ ra rằng chiết xuất từ loại dược liệu này có tác dụng chống ung thư hạch bạch huyết, ung thư phổi. Trong khi đó, nghiên cứu ở người chứng minh rằng tùy vào liều dùng, nó có thể ức chế tế bào ung thư vú, ung thư gan hoặc bệnh bạch cầu.

7. Uống đông trùng hạ thảo có tác dụng gì với bệnh tiểu đường?

Bệnh tiểu đường là tình trạng cơ thể không sản xuất đủ hoặc tế bào đề kháng với insulin. Trong khi đó, insulin là hormone giúp đưa glucose vào trong các tế bào để chuyển hóa thành năng lượng.

Khi cơ thể bạn không có đủ lượng insulin, glucose sẽ không được tế bào sử dụng mà tồn đọng lại trong máu. Theo thời gian, lượng đường huyết dư thừa này sẽ dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vì thế, người mắc bệnh tiểu đường cần theo dõi sát lượng đường trong máu để kịp thời điều chỉnh thói quen ăn, uống cũng như tuân thủ việc dùng thuốc..

Vậy uống đông trùng hạ thảo có tác dụng gì cho người bệnh tiểu đường? Khi tiến hành nghiên cứu về tác dụng của đông trùng hạ thảo đối với bệnh lý này, các nhà khoa học nhận thấy thành phần của loại dược liệu này có khả năng kiểm soát đường huyết rất tốt. Cụ thể, nó giúp người bệnh giảm cân, ổn định chỉ số mỡ máu và không tăng chỉ số đường huyết. Những yếu tố này cho thấy đông trùng hạ thảo là loại thực phẩm hữu ích cho người bệnh tiểu đường. Các nghiên cứu đã chỉ ra có 90% bệnh nhân mắc đái tháo đường có dấu hiệu chuyển biến khi được sử dụng đông trùng hạ thảo theo liệu trình.

8. Tác dụng của đông trùng hạ thảo là gì? Hỗ trợ điều trị bệnh thận mãn tính

Bên cạnh khả năng kiểm soát các triệu chứng của bệnh tiểu đường, đông trùng hạ thảo còn có thể giúp ngăn ngừa bệnh thận mãn tính – một biến chứng phổ biến của tiểu đường.

Một đánh giá của 22 nghiên cứu thực hiện trên 1.746 người mắc bệnh thận mãn tính cho thấy, người bệnh được bổ sung đông trùng hạ thảo trong chế độ ăn uống có dấu hiệu cải thiện chức năng thận.

Các nhà nghiên cứu còn phát hiện chế phẩm từ loại dược liệu quý này có khả năng giảm creatinin huyết thanh, giảm protein niệu và giảm các biến chứng liên quan đến bệnh thận như tăng huyết sắc tố và albumin huyết thanh.

Tác dụng của đông trùng hạ thảo còn thể hiện trên một số vấn đề khác ở thận, cụ thể như:

• Tổn thương thận do một số loại thuốc khác sinh (nhiễm độc thận aminoglycoside). Người bệnh thường xuyên dùng thuốc kháng sinh sẽ làm tổn hại đến thận. Lúc này, chiết xuất từ đông trùng hạ thảo có thể làm giảm tổn thương thận do kháng sinh gây ra.
• Tăng hiệu quả điều trị sau khi cấy ghép thận. Người bệnh vừa trải qua ca cấy ghép thận được dùng chiết xuất hoặc sản phẩm bào chế từ đông trùng hạ thảo liều thấp có thể nguy cơ nhiễm trùng. Hơn nữa, loại dược liệu này còn làm giảm nguy cơ bị suy yếu chức năng thận ở những người vừa cấy ghép thận. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn là một vị thuốc ức chế miễn dịch có tác dụng chống sự loại bỏ tổ chức cấy ghép khá tốt.

Nhìn chung, đông trùng hạ thảo là dược liệu quý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe người dùng. Tuy nhiên, loại dược liệu này vẫn có những tác dụng không mong muốn nếu dùng không đúng chỉ dẫn như các tác dụng phụ nhẹ, bao gồm đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc khô miệng. Các triệu chứng thường hết sau khi ngừng điều trị. Nếu bạn bị dị ứng với nấm mốc hoặc men, bạn sẽ có thể bị dị ứng với đông trùng hạ thảo và nên tránh xa chúng.

Để phát huy đúng tác dụng của đông trùng hạ thảo, bạn phải sử dụng vị thuốc này theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y. Đây là nguyên tắc quan trọng để đảm bảo mức độ an toàn hoặc không bị tương tác nếu đang dùng các loại thuốc điều trị bệnh khác.