Những nguyên nhân làm tăng đường huyết

Nguyên nhân tăng cao đường huyết là một vấn đề sức khỏe quan trọng, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của nhiều người. Tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, do đó việc tìm hiểu nguyên nhân và biện pháp xử lý rất quan trọng trong việc quản lý sức khỏe. Trong bài viết sau đây Vitaligoat Việt Nam sẽ tổng hợp những nguyên nhân tăng đường huyết phổ biến cùng cách xử trí.

Cơ chế tăng đường huyết ở người trưởng thành

Đường huyết, hay lượng glucose trong máu, là nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Cơ thể điều tiết mức đường huyết thông qua sự phối hợp của các hormone, đặc biệt là insulin. Insulin, được sản xuất bởi tuyến tụy, đóng vai trò như chiếc chìa khóa để glucose xâm nhập vào tế bào và cung cấp năng lượng.

Khi ăn uống, thức ăn được phân giải thành glucose và hấp thụ vào máu. Lúc này, tuyến tụy sẽ nhận diện sự tăng đường huyết và bài tiết insulin để giúp glucose vào tế bào. Khi glucose được sử dụng hết, đường huyết sẽ trở lại mức bình thường.

Tuy nhiên, ở một số người, cơ chế này gặp trục trặc, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết. Điều này có thể do tuyến tụy sản xuất không đủ insulin, tế bào kháng insulin (không phản ứng với insulin), hoặc cả hai yếu tố. Khi glucose không thể đi vào tế bào, nó tích tụ trong máu, gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Nguồn gốc dẫn đến tăng đường huyết

Tình trạng tăng đường huyết xảy ra khi lượng glucose trong máu cao hơn mức bình thường. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Bệnh tiểu đường

Đây là nguyên nhân chính gây tăng đường huyết. Tiểu đường type 1 xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Tiểu đường type 2 là khi cơ thể kháng insulin hoặc tuyến tụy không đủ insulin cần thiết. Tiểu đường thai kỳ có thể xuất hiện trong thời gian mang thai do kháng insulin.

Yếu tố di truyền

Di truyền không chỉ đơn thuần liên quan đến từng gen cụ thể mà còn là sự tương tác giữa nhiều gen khác nhau. Những gen này có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn sản xuất insulin và xử lý glucose. Nếu gia đình bạn có tiền sử mắc tiểu đường, bạn có nguy cơ cao hơn về tình trạng này.

Lối sống không lành mạnh

Lối sống thiếu sót là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tăng đường huyết, nhất là với người bệnh tiểu đường type 2. Các thói quen bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng không hợp lý: Ăn thực phẩm chứa nhiều đường, tinh bột, cũng như chất béo bão hòa có thể nhanh chóng làm tăng đường huyết.
• Ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất khiến cơ thể không tiêu thụ hết glucose, dẫn đến mức đường huyết cao.
• Thừa cân, béo phì: Người béo phì có ngưỡng cao hơn mắc tiểu đường type 2 do kháng insulin.
• Căng thẳng: Stress làm tăng hormone cortisol, ảnh hưởng đến kiểm soát đường huyết.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc tăng khả năng mắc tiểu đường type 2.

Các loại thuốc

Có một số loại thuốc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến mức đường huyết, như corticosteroid, thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm, và thuốc ngừa thai. Corticosteroid có thể làm tăng sản xuất glucose trong gan và giảm khả năng nhạy cảm với insulin, gây tăng đường huyết, đặc biệt khi dùng liều cao.

Các bệnh lý khác

Các bệnh lý mãn tính khác như viêm tụy, ung thư tụy, hay bệnh nội tiết cũng có thể gây tăng đường huyết.

Tuổi tác

Người lớn trên 45 tuổi có nguy cơ cao bị tăng đường huyết hơn nhóm trẻ hơn.

Xác định triệu chứng tăng đường huyết

Giai đoạn đầu, tình trạng này thường không có triệu chứng rõ rệt. Khi mức đường huyết tăng cao, bạn có thể gặp:

• Khát nước nhiều
• Đi tiểu thường xuyên
• Cảm giác đói nhiều
• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Mệt mỏi
• Mờ mắt
• Lành thương chậm
• Ngứa ngáy thích cụ
• Tê bì chân tay
• Đau đầu, chóng mặt

Nếu bạn trải qua bất kỳ triệu chứng nào, hãy kiểm tra đường huyết ngay.

Cách xử trí tăng đường huyết

Cách xử trí sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân:

Kiểm tra đường huyết thường xuyên

Sử dụng máy đo đường huyết hàng ngày, kiểm tra ít nhất 2-4 lần/ngày.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Giảm thực phẩmn hiều đường, chất béo bão hòa và tinh bột chế biến.

Nên ưu tiên rau củ, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt.

Tăng cường vận động

Tập thể dục đều đặn tối thiểu 150 phút mỗi tuần.

Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ

Tuân thủ phác đồ điều trị, không tự ý thay đổi liều lượng.

Uống đủ nước

Cố gắng uống khoảng 2-3 lít nước mỗi ngày.

Nếu tăng đường huyết nghiêm trọng, hãy đến cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Nhanh chóng gặp bác sĩ nếu có dấu hiệu:

• Đau bụng dữ dội.
• Buồn nôn, nôn.
• Hô hấp nhanh.
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
• Cảm thấy lú lẫn.
• Mất ý thức.

Cách phòng ngừa tăng đường huyết

Phòng ngừa là cách tốt nhất để tránh các biến chứng tiềm tàng:

• Duy trì cân nặng hợp lý với BMI từ 18,5-24,9.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế đồ ngọt và đồ chế biến sẵn.
• Tập thể dục định kỳ: Ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Kiểm tra đường huyết định kỳ để phát hiện sớm dấu hiệu tiểu đường.
• Ngưng hút thuốc lá.
• Quản lý căng thẳng: Tìm cách giảm stress.
• Tham khảo nguồn thuốc phù hợp với bác sĩ.

Những câu hỏi liên quan đến nguyên nhân tăng đường huyết

1. Tại sao tôi bị tăng đường huyết mà không ăn đồ ngọt? Đường huyết không chỉ tăng từ thực phẩm ngọt. Nhiều thực phẩm khác như ngũ cốc tinh chế cũng có thể gây ra tình trạng này.
2. Có phải chỉ người bị tiểu đường mới tăng đường huyết? Không, bất kỳ ai cũng có thể bị tăng đường huyết do nhiều lý do khác nhau.
3. Các thực phẩm nào nên tránh để hạn chế tiểu đường? Hạn chế thực phẩm chiên xào, đồ ăn nhiều đường và muối.

Kết luận

Tăng đường huyết là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Việc nắm rõ cơ chế, nguyên nhân, triệu chứng giúp bạn nhận biết kịp thời. Chú ý chế độ ăn uống, vận động thể chất và kiểm tra sức khỏe định kỳ là biện pháp tốt nhất để phòng ngừa tình trạng này.

(Nguồn: Nguyên nhân làm tăng đường huyết và cách xử trí - Vitaligoat.vn)