Lỗ hổng của giáo dục giới tính tuổi dậy thì đã khiến Việt Nam trở thành nước có tỷ lệ nạo phá thai ở độ tuổi vị thành niên cao nhất Đông Nam Á. Làm sao để bạn có thể vẽ đường cho con chạy đúng trong khi tuổi dậy thì thường yêu đương hồn nhiên và phá thai dại dột?

Với vị trí “quán quân” trong Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới về tỷ lệ nạo phá thai ở độ tuổi vị thành niên, đã đến lúc các bậc cha mẹ quan tâm đến giáo dục giới tính cho con. Tuổi dậy thì và quan hệ tình dục là một sự kết hợp đầy rủi ro. Nhiều em nạo phá thai chỉ trong độ tuổi 13 – 14, không ít cô bé nạo phá thai đến 3 – 4 lần!

Rất ít phụ huynh muốn đối diện với khả năng con của mình có thể làm chuyện ấy lần đầu tiên ở tuổi dậy thì. Thực tế, nhiều em đã bắt đầu tò mò search tìm kiếm “phim sex tuổi dậy thì” để khám phá bí ẩn về “chuyện ấy” mà người lớn không bao giờ nói rõ.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều trẻ tuổi dậy thì bồng bột đã đối mặt với rủi ro có thai ngoài ý muốn và mắc các bệnh lây qua đường quan hệ tình dục (STIs). Khi vấn đề quan hệ tình dục ở tuổi vị thành niên ngày càng trở nên đáng lo ngại hơn, phụ huynh nên tìm cách để giáo dục giới tính tuổi dậy thì. Bạn có thể trò chuyện với con để giáo dục về các giới hạn, cách tránh thai và hành xử có trách nhiệm. (*)

Giáo dục giới tính tuổi dậy thì về giới hạn

Khi tiếp cận với chủ đề tuổi mới lớn và quan hệ tình dục, bạn nên giáo dục con về các giới hạn trong các mối quan hệ với người khác phái. Trẻ dậy thì có thể bắt đầu xuất hiện cảm xúc “say nắng” với người khác phái, nhưng vẫn chưa phải là thời điểm phù hợp để quan hệ tình dục.

Bạn có thể giải thích rằng việc quan hệ tình dục trước hôn nhân sẽ gây ra nhiều tác hại như:

• Có em bé ngoài ý muốn
• Bỏ lỡ cơ hội học hành sau này
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần

Bạn cũng có thể khơi gợi cho con nghĩ về những giá trị và ước mơ của bản thân. Sau đó, bạn cho con biết việc quan hệ tình dục ở tuổi dậy thì có ảnh hưởng tiêu cực như thế nào:

• Trẻ mới lớn phải vất vả với vai trò làm “cha mẹ” từ rất sớm.
• Ước mơ của con sẽ khó thành hiện thực khi bỏ lỡ giai đoạn học hành.
• Tình trạng nạo phá thai có thể tiềm ẩn rủi ro sức khỏe, thậm chí tử vong.

Cách chắc chắn nhất để ngăn ngừa có thai ngoài ý muốn và các bệnh lây qua tình dục chính là tránh xa mọi hình thức làm chuyện ấy như quan hệ bằng miệng, quan hệ qua âm đạo và quan hệ qua đường hậu môn.

Giáo dục giới tính về cách tránh thai

Kiến thức về các phương pháp tránh thai chính là kỹ năng thiết yếu của tất cả mọi người. Cho dù con bạn sẽ bồng bột làm chuyện ấy ở tuổi mới lớn hay chờ đợi đến lúc “đúng người, đúng thời điểm”, bạn cũng cần trang bị cho con những hiểu biết cơ bản của sức khỏe giới tính.

1. Cách tránh thai với bao cao su

Bạn cần nhấn mạnh vai trò quan trọng của bao cao su không chỉ giúp tránh thai mà còn giúp ngừa bệnh STIs. Nếu có con trai mới lớn, bạn nên dặn con rằng phải luôn sử dụng bao cao su ngay cả khi bạn gái dùng thuốc tránh thai.

Bạn có thể hướng dẫn con cách sử dụng bao cao su sao cho đạt hiệu quả an toàn cao. Những trường hợp bao cao su không có tác dụng bảo vệ thường là do rách bao cao su, tuột bao cao su và thậm chí là bao cao su có thể bị chui vào âm đạo của bạn gái khi quan hệ!

Nhắc đến bao cao su, bạn cũng nên giúp con hiểu rõ hơn về dương vật tuổi dậy thì. Đây là giai đoạn đánh dấu các chàng trai mới lớn bắt đầu có ham muốn tình dục nên cũng cần học cách kiểm soát bản thân khi “cậu bé” cương cứng.

2. Cách tránh thai theo bác sĩ

Các biện pháp tránh thai khác nhau theo bác sĩ có thể giúp ngăn ngừa mang thai ở tuổi vị dậy thì bao gồm:

• Vòng tránh thai
• Cấy que tránh thai
• Miếng dán tránh thai
• Thuốc tiêm tránh thai
• Thuốc tránh thai kết hợp

Con bạn sẽ cần gặp bác sĩ để được chỉ định các biện pháp tránh thai này. Trước khi sắp xếp cuộc hẹn, bạn hãy tìm hiểu xem con có muốn gặp bác sĩ nữ không. Nếu gặp bác sĩ nam, con bạn có thể sẽ cảm thấy không thoải mái.

3. Thuốc tránh thai khẩn cấp

Bạn cần giải thích cho con rằng tốt nhất là nên áp dụng biện pháp tránh thai trước khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, con có thể cân nhắc biện pháp tránh thai khẩn cấp như thuốc levonorgestrel (Plan B One-Step, Next Choice One Dose, Take Action) hoặc ulipristal (ella). Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp này có thể giúp tránh thai nếu con bạn không lên kế hoạch trước hoặc tránh thai không thành công với bao cao su.

• Plan B One-Step: Con bạn có thể mua thuốc tránh thai Plan B One-Step có sẵn tại các hiệu thuốc mà không cần toa bác sĩ.

• Next Choice One Dose & Take Action: Hai loại thuốc tránh thai này không cần kê đơn cho những người từ 17 tuổi trở lên. Các cô gái nhỏ hơn 17 tuổi thì phải có toa thuốc của bác sĩ.

• Ella: Loại thuốc này chỉ được kê toa theo đơn thuốc từ bác sĩ.

Thuốc tránh thai khẩn cấp uống càng sớm, càng có hiệu quả cao. Loại thuốc này có thể được dùng trong vòng 5 ngày (120 giờ) sau khi giao hợp không được bảo vệ.

4. Cách tránh thai tự nhiên

Nếu các phương pháp tránh thai bằng thuốc hay theo bác sĩ đều không phù hợp, bạn có thể hướng dẫn con cách tránh thai tự nhiên. Phương pháp này chỉ cần tránh quan hệ tình dục trong những ngày dễ thụ thai nhất.

Bạn cần lưu ý con những điều sau đây khi áp dụng cách tránh thai tự nhiên:

• Mức độ hiệu quả thấp: Phương pháp tránh thai tự nhiên không hiệu quả như cách tránh thai theo bác sĩ và không đảm bảo ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

• Khó áp dụng với tuổi dậy thì: Phương pháp tránh thai tự nhiên đòi hỏi phải biết cách tính ngày rụng trứng để tránh thai. Tuy nhiên, trẻ ở tuổi dậy thì lại thường quan hệ tình dục vì tò mò và bồng bột nên rất khó lên kế hoạch để tránh thai theo cách này.

• Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Các cô gái tuổi dậy thì thường có chu kỳ kinh nguyệt không đều. Điều này có thể gây khó khăn cho việc xác định các ngày đảm bảo không thụ thai.

Bạn có thể lo sợ rằng nói chuyện với con bạn về các biện pháp tránh thai sẽ khuyến khích con quan hệ tình dục. Thực tế, con bạn có thể tò mò về tình dục và biện pháp tránh thai ngay cả khi bạn không chủ động nhắc đến.

Giáo dục giới tính về cách hành xử

Thanh thiếu niên có thể thiếu sự trưởng thành để sử dụng đúng cách và nhất quán một số loại biện pháp tránh thai. Nếu con bạn chọn cách áp dụng biện pháp tránh thai theo bác sĩ, bạn nên giải thích những điều sau đây để giáo dục con cách hành xử có trách nhiệm hơn với bản thân:

• Tần suất sử dụng và mức độ tiện lợi. Con bạn cần lựa chọn biện pháp tránh thai tiện lợi nhất cho mình và tự ghi nhớ tần suất thực hiện. Ví dụ, thuốc tránh thai kết hợp cần được uống cùng một thời điểm mỗi ngày trong khi vòng tránh thai được đeo 3 tuần/1 lần.

• Theo dõi các cuộc hẹn của bác sĩ: Bạn cần giải thích tầm quan trọng của việc theo dõi các cuộc hẹn của bác sĩ. Khi thảo luận về cách tránh thai, bạn nên giúp con rèn luyện thành thói quen. Ví dụ, bạn có thể nhắc con uống thuốc tránh thai hàng ngày vào lúc con bạn chuẩn bị đi ngủ.

• Xử lý kịp thời khi bỏ lỡ liều thuốc: Bạn nên hướng dẫn con cách xử lý khi bỏ lỡ liều thuốc tránh thai hoặc nghi ngờ rằng con có dấu hiệu mang thai.

Nếu con bạn đang ở độ tuổi dậy thì với những cung bậc cảm xúc bồng bột, bạn cũng có thể cung cấp những lời khuyên thiết thực:

• Luôn giữ bao cao su trong ví hoặc túi xách.
• Tránh xa rượu bia để không bị mất tỉnh táo.
• Không hẹn bạn khác giới ở nơi vắng người.

Bạn có thể tìm đến các đầu sách giáo dục giới tính sau đây:

• Khúc mắc tuổi dậy thì Lena Hu
• Tôi đã thành người lớn Lê Thị Bé Nhung
• Cẩm nang giáo dục giới tính Nguyễn Lan Hải
• Thấu hiểu con gái tuổi dậy thì Phạm Hồng Yến
• Cẩm nang tuổi dậy thì dành cho bạn trai Tử Ninh
• Những thắc mắc trong tình yêu tuổi mới lớn Yến Chi

Quyết định chia sẻ về quan hệ tình dục và các biện pháp tránh thai với con không hề dễ dàng chút nào. Tuy nhiên, con bạn sẽ tự bảo vệ được bản thân nếu được trang bị đầy đủ kiến thức về sức khỏe giới tính tuổi dậy thì. Đừng sợ vẽ đường cho con chạy, bạn hãy vẽ đường cho con chạy đúng!

Thảo Viên HELLO BACSI

(*) Mayo Clinic Teens and sex: Protecting your teen’s sexual health Tuổi dậy thì và quan hệ tình dục: Hãy bảo vệ sức khỏe giới tính của con bạn