Tình trạng nhiễm virus HIV làm suy giảm hệ thống miễn dịch của cơ thể, từ đó tạo ra thời cơ để các bệnh nhiễm trùng cơ hội nguy hiểm tấn công.
Những người mắc HIV/AIDS có nguy cơ cao nhiễm một số loại virus, vi khuẩn, ký sinh trùng. Tình trạng này còn được gọi là nhiễm trùng “cơ hội”.
Bệnh cơ hội là gì?
Bạn có từng thắc mắc bệnh cơ hội là gì hay nhiễm trùng cơ hội là gì hay không?
Bệnh cơ hội hay nhiễm trùng cơ hội là tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng tồn tại trong cơ thể gây ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy yếu do nhiễm HIV, do tác dụng phụ của một số loại thuốc mà những vi trùng này có thể phát triển vượt tầm kiểm soát, gây ra các vấn đề sức khỏe – gọi là bệnh cơ hội hay nhiễm trùng cơ hội (Opportunistic Infections -OIs).
Nhiều bệnh nhiễm trùng cơ hội được coi là tình trạng để xác định bệnh AIDS. Điều này đồng nghĩa với việc nếu một người nhiễm HIV có một trong những tình trạng này, họ được chẩn đoán mắc AIDS, giai đoạn nhiễm HIV nghiêm trọng nhất.
Hiện nay, tỷ lệ người bị nhiễm trùng cơ hội đã giảm đáng kể kể từ khi liệu pháp kháng virus (ART) được áp dụng. Tuy nhiên, đối với những người chưa được xét nghiệm HIV, nhiễm trùng cơ hội vẫn là một vấn đề cần đặc biệt quan tâm. Nhiều người đến bệnh viện với bệnh nhiễm trùng cơ hội nghiêm trọng, nhất là bệnh viêm phổi do nhiễm trùng bào tử Pneumocystis (PCP) .
Nguyên nhân gây ra tình trạng nhiễm trùng cơ hội ở người bị HIV/AIDS
Các bệnh nhiễm trùng cơ hội do nhiều loại vi trùng (virus, vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng) gây ra. Những vi trùng này lây lan theo nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như trong không khí, trong dịch tiết cơ thể hoặc trong thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm. Chúng có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khi hệ thống miễn dịch của một người bị suy yếu do HIV.
Do đó, theo các chuyên gia sức khỏe, những người nhiễm HIV có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội cao nhất. Bởi hệ thống miễn dịch suy yếu của họ suy yếu khiến cơ thể khó khăn hơn trong việc chống lại các bệnh nhiễm trùng cơ hội liên quan đến HIV.
Điểm mặt 5 bệnh nhiễm trùng cơ hội phổ biến
1. Nhiễm nấm Candida
Tình trạng nhiễm nấm Candida còn được gọi là bệnh tưa miệng, gây ra bởi một loại nấm vô hại tên là Candida. Đây là một nhiễm trùng cơ hội khá thường gặp và thường xuất hiện ở những bệnh nhân HIV có CD4 từ 200 đến 500 tế bào/mm3.
Candida có thể xuất hiện ở da, móng và màng nhầy trong cơ thể, đặc biệt là trong miệng và âm đạo của bạn. Tuy nhiên, nấm Candida chỉ được coi là nhiễm trùng cơ hội khi nó nhiễm vào thực quản hoặc đường hô hấp dưới, chẳng hạn như khí quản và phế quản hoặc mô phổi sâu hơn. Các triệu chứng rõ ràng nhất là các đốm trắng hoặc mảng trắng xuất hiện trên lưỡi hoặc họng. Bệnh có thể được điều trị bằng thuốc kháng nấm theo toa. Vệ sinh răng miệng tốt và sử dụng nước súc miệng chlorhexidine có thể giúp bạn ngăn ngừa nhiễm trùng này.
2. Viêm phổi
Viêm phổi là một trong những nhiễm trùng cơ hội nghiêm trọng nhất đối với những người có HIV, gây ra bởi một số loại nấm như Coccidioidomycosis, Cryptococcus, Histoplasma, Pneumocystis jirovecii, một số vi khuẩn như Pneumococcus, và một số virus như Cytomegalovirus hoặc Herpes simplex. Trong số đó, viêm phổi do Pneumocystis (PCP) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong số bệnh nhân HIV. Tin tốt cho bạn là các nhiễm trùng có thể được điều trị bằng thuốc kháng sinh.
Các triệu chứng bao gồm ho, sốt và khó thở. Đôi khi, nó cũng có thể lây lan đến não, gây phù não. Điều trị nên bắt đầu sớm để bệnh nhân đạt được sự hồi phục tốt nhất. Hiện nay đã có vắc-xin hiệu quả có thể ngăn ngừa nhiễm Streptococcus pneumonia, do đó tất cả những bệnh nhân nhiễm HIV nên tiêm chủng ngừa các loại nấm này.
3. Cryptococcus neoformans
Nấm Cryptococcus neoformans là một loại nấm thường được tìm thấy trong đất. Bệnh này đôi khi chỉ giới hạn trong phổi, nhưng nó có thể lây lan đến các bộ phận khác của cơ thể, ví dụ như da, xương hoặc đường tiết niệu. Loại nấm này thường xâm nhập vào cơ thể của bạn qua phổi và có thể gây viêm phổi. Nó cũng có thể lây lan đến não, gây phù não.
Nếu não bị nhiễm loại nấm trên, tình trạng này được gọi là viêm màng não.
4. Bệnh lao (TB)
Bệnh lao gây ra bởi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. Vi khuẩn lao có thể lây lan qua không khí khi người bị lao ho, hắt hơi hoặc nói chuyện trực tiếp. Việc hít các vi khuẩn lao vào phổi có thể dẫn đến nhiễm trùng ở phổi.
Các triệu chứng của bệnh lao ở phổi bao gồm ho, mệt mỏi, sụt cân, sốt và đổ mồ hôi ban đêm. Mặc dù bệnh thường xảy ra ở phổi, nó cũng có thể gây tổn thương đến các bộ phận khác của cơ thể, thường gặp nhất là thanh quản, các hạch bạch huyết, não, thận hoặc xương.
5. Bệnh ung thư
Một số nguyên nhân gây bệnh ung thư được coi là bắt nguồn từ nhiễm trùng cơ hội. Ví dụ bệnh cơ hội liên quan đến ung thư khá phổ biến đó là ung thư cổ tử cung ở nữ.
Đây là căn bệnh bắt đầu trong cổ tử cung và sau đó lan đến các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư này có thể được ngăn ngừa bằng cách tiêm vaccine ngừa HPV, khám và tầm soát ung thư cổ tử cung thường xuyên.
Bên cạnh đó, đối với nam giới thì bệnh ung thư phổ biến do nhiễm trùng cơ hội đó là ung thư hậu môn. Căn bệnh này xảy ra chủ yếu ở nhóm người đồng tính nam do họ thường quan hệ tình dục bằng đường hậu môn và dẫn đến nhiễm HIV.
6. Các vấn đề sức khỏe khác
- Bệnh Kaposi sarcoma (KS): Kaposi sarcoma (KS) là một khối u mạch máu nhiều ổ gây ra bởi herpesvirus tuýp 8, liên quan đến tình trạng AIDS. KS làm cho mạch máu nhỏ, gọi là mao mạch, phát triển một cách bất thường. KS có thể đe dọa tính mạng của bạn khi nó ảnh hưởng đến các nội tạng, như phổi, hạch bạch huyết hoặc ruột.
- Virus Herpes simplex (HSV) là một bệnh nhiễm virus gây ra chứng mụn rộp ở miệng (vết loét lạnh) hoặc mụn rộp sinh dục. Đây là những bệnh nhiễm trùng khá phổ biến nhưng nếu bạn nhiễm HIV, các đợt bùng phát có thể xảy ra thường xuyên hơn và nghiêm trọng hơn nhiều.
- Mycobacteria avium complex (MAC) là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn gây sốt tái phát, cảm giác ốm yếu nói chung, các vấn đề về tiêu hóa và giảm cân nghiêm trọng.
- Nhiễm Salmonella: Đây là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ảnh hưởng đến đường ruột gây tiêu chảy.
- Toxoplasmosis: Một bệnh nhiễm ký sinh trùng có thể ảnh hưởng đến não
Nhiễm trùng cơ hội: Điều trị và phòng ngừa như thế nào?
1. Điều trị
Với những người phát triển bệnh nhiễm trùng cơ hội, bác sĩ sẽ kê đơn chỉ định bạn áp dụng các phương pháp điều trị tùy vào nguyên nhân gây bệnh. Bạn có thể được dùng thuốc kháng virus, hoặc thuốc kháng sinh hay kháng nấm… để giúp ngăn ngừa nguy cơ tiến triển của bệnh. Với người có HIV, cách tốt nhất để ngăn ngừa NTCH là dùng thuốc kháng vi-rút mạnh (ARV) .
2. Phòng ngừa
Đối với người nhiễm HIV, điều tốt có thể làm để giữ sức khỏe và ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội là uống thuốc ART theo đúng chỉ định để giữ cho tải lượng virus ở mức không thể phát hiện.
Bên cạnh đó, bạn cần duy trì việc chăm sóc y tế cho người có HIV và thực hiện các xét nghiệm đều đặn. Điều này sẽ cho phép bạn và bác sĩ biết khi nào bạn có thể có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và từ đó đề ra được phương án phòng ngừa.
Với người nhiễm HIV, việc áp dụng một số điều sau có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng cơ hội bao gồm:
- Rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh
- Đảm bảo uống nước sạch, không tiếp xúc
- Tránh tiếp xúc với nước và thực phẩm bị ô nhiễm
- Dùng thuốc để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội nhất định theo đúng chỉ định của bác sĩ
- Chủng ngừa một số bệnh nhiễm trùng có thể phòng ngừa được…
Hiện nay có nhiều người bị HIV đang nhiễm phải những bệnh nhiễm trùng cơ hội, nguyên nhân chính là do hệ thống miễn dịch của họ bị suy yếu. Cách tốt nhất để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng cơ hội là bạn nên đi khám bác sĩ đều đặn và dùng thuốc điều trị HIV theo hướng dẫn của bác sĩ.
