Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP)

Tìm hiểu chung

Nội soi mật tụy ngược dòng là gì?

Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) là 1 kỹ thuật nội soi được sử dụng để chẩn đoán, khảo sát và điều trị các bệnh về túi mật, ống mật, tuyến tụy và gan.

Túi mật là một cơ quan nhỏ, hình quả lê nằm dưới gan ở phần trên bên phải của bụng. Mục đích chính của túi mật là để thu thập mật, một chất tiêu hóa được sản xuất bởi gan. Ống mật là các ống dẫn dịch mật từ gan và túi mật; còn ống tụy dẫn dịch tụy từ tụy. Cả hai ống này đều đổ dịch vào tá tràng, là phần đầu tiên của ruột non.

Khi nào bạn cần thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng?

Lý do (hay chỉ định) thường gặp nhất là nhằm phát hiện và lấy sỏi nằm trong ống mật. Các lý do khác có thể bao gồm:

• Tìm nguyên nhân gây đau dai dẳng ở vùng bụng trên bên phải
• Tìm nguyên nhân gây viêm tụy cấp
• Tìm nguyên nhân gây vàng da
• Điều trị tắc nghẽn ống mật do các khối u như ung thư tuyến tụy 

Thông thường, trong các trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm bụng hoặc chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP) để khảo sát sơ bộ nhằm xác định mức độ cần thiết cho nội soi mật tụy ngược dòng ERCP.

Các vấn đề về túi mật thường gây ra bởi sỏi mật – những khối nhỏ hình thành trong túi mật hoặc ống mật. Sỏi mật có thể chặn dòng mật từ túi mật, khiến nó sưng lên. Các triệu chứng người bệnh sỏi mật thường gặp bao gồm đau nhói ở bụng, nôn và khó tiêu. Nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể trở nên trầm trọng hơn.

Điều cần thận trọng

Nội soi mật tụy ngược dòng có nguy hiểm không?

Mặc dù kỹ thuật nội soi mật tụy ngược dòng thường an toàn và dễ chịu nhưng vẫn có một số nguy cơ có thể xảy ra, chẳng hạn như:

• Xuất huyết, đặc biệt là khi cắt cơ vòng của nhú tá tràng. Tình trạng xuất huyết thường không đáng kể và sẽ tự khỏi. Nếu xảy ra trong khi thực hiện thủ thuật thì bác sĩ có thể xử lý bằng kẹp clip cầm máu, tiêm epinephrine (thuốc co mạch) hoặc sử dụng dao đốt điện…
• Nhiễm trùng ống mật (viêm ống mật), đặc biệt là khi ống mật không được dẫn lưu tốt. Một số người bệnh được chỉ định dùng kháng sinh trong và sau khi thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng.
• Viêm tụy xảy ra ở 3-7% số người bệnh có thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng. Tình trạng này có thể nhận biết khi cơn đau bụng dữ dội hơn và không thuyên giảm bằng cách ợ hơi hoặc xì hơi. Phần lớn trường hợp viêm tụy sau khi thực hiện ERCP thường nhẹ, hiếm khi trở nên nghiêm trọng, đe dọa đến tính mạng và cần phải nhập viện.
• Gây thủng hoặc rách ở thực quản, dạ dày, ruột non hoặc ống dẫn mật. Mặc dù đây là biến chứng hiếm gặp và có thể tự khỏi nhưng nó có thể trở nên nghiêm trọng và thậm chí cần phẫu thuật để điều trị.
• Bị hít sặc do thức ăn từ dạ dày trào ngược lên cổ họng và bị hít vào đường thở, gây khó thở hoặc viêm phổi. Do đó, người bệnh nên nhịn ăn uống trong vài giờ trước thủ thuật để giảm thiểu nguy cơ này.
• Tác dụng không mong muốn với thuốc gây mê.
• Đau hoặc sưng ở vị trí tiêm thuốc gây mê nhưng thường khỏi trong một vài ngày. 
• Một số người bệnh cần phải nhập viện vì biến chứng nhưng rất hiếm.

Bác sĩ sẽ thảo luận với người bệnh về nguy cơ biến chứng có thể xảy ra trước khi thực hiện thủ thuật.

Quy trình thực hiện

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Trước khi thực hiện

Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ những thông tin như:

• Đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai
• Bị bệnh phổi hoặc tim mạch
• Bị dị ứng thuốc
• Có van tim nhân tạo 
• Cần dùng thuốc kháng sinh trước đây khi làm các thủ thuật nha khoa hoặc phẫu thuật
• Bị bệnh thận hoặc cần lọc máu
• Đang dùng các thuốc làm loãng máu như aspirin 

Ngoài ra, người bệnh cần thực hiện một số lưu ý sau:

• Nếu bị tiểu đường và có sử dụng insulin, người bệnh có thể cần phải điều chỉnh liều lượng insulin vào ngày thực hiện nội soi theo khuyến cáo từ bác sĩ. Hãy mang theo thuốc trị tiểu đường để có thể dùng sau khi làm thủ thuật.
• Không ăn hoặc uống trong 8 giờ trước khi làm nội soi.
• Không tự ý ngưng dùng bất kỳ loại thuốc nào mà không có chỉ định từ bác sĩ.
• Người bệnh nên đi cùng người thân, không nên lái xe hoặc vận hành máy móc trong ít nhất 8 giờ vì có thể còn buồn ngủ do thuốc mê.
• Người bệnh có thể cần phải ở lại qua đêm tại bệnh viện, vì vậy hãy chuẩn bị mang theo các vật dụng cá nhân cần thiết.

Trước khi làm thủ thuật, người bệnh có thể được thay áo choàng bệnh nhân, tháo kính mắt và răng giả nếu có. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, người bệnh nên hỏi bác sĩ tại thời điểm này.

Trong khi thực hiện

• Người bệnh có thể được gây tê tại chỗ ở họng, sau đó được cho dùng thuốc giảm đau và thuốc gây mê tiêm tĩnh mạch. Bác sĩ đeo dụng cụ mở rộng và cố định miệng cho người bệnh, dụng cụ này sẽ không cản trở hơi thở của người bệnh.
• Người bệnh sẽ nằm nghiêng về bên trái trong suốt quá trình nội soi mật tụy ngược dòng.
• Bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa đưa ống nội soi qua miệng, xuống qua dạ dày và vào phần đầu tiên của ruột non (tá tràng). Nội soi không gây khó thở.
• Thuốc cản quang được tiêm từ từ vào ống tụy hoặc ống mật người bệnh trong khi chụp X-quang. Thuốc này hỗ trợ bác sĩ nhìn thấy các ống nội soi qua tia X.
• Bác sĩ sẽ quan sát tình trạng hệ thống mật, tụy qua camera nội soi trên màn hình.

Sau khi thực hiện

Thủ thuật nội soi mật tụy ngược dòng có thể kéo dài từ 1-2 giờ. Sau đó, người bệnh được chuyển đến phòng hồi sức để theo dõi. Người bệnh nên ở lại qua đêm trong vòng 30 giờ để phòng trường hợp cần cấp cứu.

Người bệnh có thể bị đau nhức tạm thời trong cổ họng do ống nội soi được đưa qua đường miệng nhưng cảm giác khó chịu không kéo dài lâu.

Kết quả của xét nghiệm

Kết quả của nội soi mật tụy ngược dòng là gì?

Kết quả của thủ thuật sẽ được gửi đến bác sĩ chuyên khoa đã chỉ định nội soi. 

Trong vòng 72 giờ sau khi làm thủ thuật, người bệnh cần quay lại bệnh viện nếu gặp các triệu chứng như:

• Đau bụng nặng
• Ho liên tục
• Sốt
• Ớn lạnh
• Tức ngực
• Buồn nôn
• Nôn

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.