Liệt dây thần kinh số 7 (hay còn gọi là liệt nửa mặt, liệt Bell) là một tình trạng ngày càng phổ biến hiện nay. Nhiều người thắc mắc tại sao lại bị liệt nửa mặt chỉ sau một đêm ngủ dậy. Trong bài viết này, hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7 nhé!
Liệt dây thần kinh số 7 là gì?
Liệt nửa mặt (liệt Bell) là tình trạng yếu hoặc liệt cơ ở một bên mặt, khiến cho nửa khuôn mặt bên đó bị xệ hoặc cứng không thể cử động được, do tổn thương dây thần kinh số 7. Đây là dây thần kinh vận động, chi phối nhiều vận động ở mặt, thái dương và tuyến mang tai, cụ thể:
- Chi phối cơ vận động ở mặt.
- Tuyến lệ.
- Các tuyến vị giác trong lưỡi.
- Cơ nhỏ trong mang tai đóng vai trò làm giảm âm lượng, bảo vệ tai trong.
- Chi phối cảm giác ở một phần của tai.
Chính vì thế, tổn thương dây thần kinh số 7 sẽ gây ảnh hưởng nhất định đến vận động vùng đầu mặt cổ, tùy theo mức độ tổn thương.
Bạn có thể xem thêm: Liệt dây thần kinh số 7 bao lâu thì khỏi?
Nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7
Nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7 khá đa dạng, bao gồm những thể bệnh bẩm sinh hoặc cấp tính. Dưới đây là một số nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7 được ghi nhận đến hiện nay:
Liệt nửa mặt bẩm sinh
Một số trẻ sơ sinh có thể bị liệt nửa mặt bẩm sinh và thường không rõ nguyên nhân. Trước đây, sinh con bằng kẹp – một phương pháp trợ sinh qua đường âm đạo đôi khi sẽ gây tổn thương dây thần kinh số 7 hoặc một số rối loạn xảy ra trong thai kỳ cũng dẫn đến liệt mặt bẩm sinh.
Hội chứng Moebius
Hội chứng Moebius là bệnh lý gây liệt cả hai bên mặt hiếm gặp, trong đó bên cạnh dây thần kinh số 7 thì dây thần kinh số 6 cũng gặp phải vấn đề. Nguyên nhân của Moebius không rõ ràng và hội chứng này biểu hiện rất đa dạng, vì thế rất khó chẩn đoán khi mới sinh. Các dây thần kinh sọ chi phối tứ chi cũng có thể bị ảnh hưởng ở người mắc phải hội chứng này tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp bệnh nhân khỏe mạnh, không biểu hiện bất thường ở tứ chi.
Liệt nửa mặt có liên quan đến phẫu thuật/thủ thuật y tế
Nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7 có thể vô tình gây ra bởi phẫu thuật nhưng cũng có một số ca phẫu thuật yêu cầu cắt bỏ dây thần kinh mặt của bệnh nhân gây liệt nửa mặt.
Liệt dây thần kinh số 7 có thể có mối liên quan đến:
- Các thủ thuật thẩm mỹ, chỉnh hình.
- Thủ thuật nha khoa.
- Phẫu thuật tuyến vú hoặc tuyến mang tai.
- Phẫu thuật cắt bỏ khối u dây thần kinh mặt
- Giải phẫu nền sọ.
Nếu trường hợp liệt nửa mặt là do thuốc gây tê, tình trạng này sẽ dần được phục hồi sau vài tháng. Nhưng nếu trường hợp phẫu thuật đã cắt bỏ dây thần kinh số 7 thì cần khâu lại hoặc thay thế dây thần kinh mới để khôi phục vận động cơ mặt.
Chấn thương nội sọ có thể là nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7
Dây thần kinh mặt đi qua một hành lang xương hẹp ở thái dương để đến mặt nên bất kỳ tác động vật lý nào đến thái dương gây chấn thương xương thái dương cũng đều có nguy cơ gây liệt nửa mặt. Nếu tình trạng tê liệt mặt xảy ra ngay sau tai nạn, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật giải nén dây thần kinh qua nền sọ để khôi phục vận động cho cơ mặt.
Chấn thương ngoại sọ
Bên cạnh nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7 do chấn thương nội sọ thì loại chấn thương thường xuyên xảy ra khác là chấn thương ngoại sọ, do dao cắt, đạn bắn, do các thủ thuật nha khoa, khối u dây thần kinh chèn ép,…
Đôi khi liệt dây thần kinh số 7 do chấn thương ngoại sọ sẽ tự khỏi mà không cần điều trị nhưng nếu chấn thương nặng, bác sĩ sẽ chỉ định bạn phẫu thuật sửa chữa dây thần kinh trong vòng 72 giờ đầu tiên sau chấn thương.
Bạn có thể tham khảo thêm giải đáp từ Bác sĩ Hồ Văn Hùng – Bác sĩ Nội trú tại Khoa Thần kinh và Alzheimer Bệnh viện Lão khoa Trung ương, Trung tâm Thần kinh Bệnh viện Bạch Mai về chủ đề xoay quanh tính nguy hiểm của liệt dây thần kinh số 7 trong bài viết sau đây: Liệt dây thần kinh số 7 có nguy hiểm không?. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này nhé!
Liệt nửa mặt có thể do khối u
U dây thần kinh âm thanh, ung thư biểu mô xâm lấn,… là những khối u mặt phổ biến. Triệu chứng mất vận động cơ mặt thường chuyển dần từ liệt cấp tính không cải thiện trong vài tháng đến liệt tiến triển chậm thường kèm theo co giật mặt.
Bởi phẫu thuật loại bỏ khối u dây thần kinh mặt cũng là một nguyên nhân dẫn tới liệt nửa mặt nên việc chẩn đoán sớm khối u là rất cần thiết. Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ có thể đưa đến quyết định điều trị bằng xạ trị, phẫu thuật hoặc cả hai, sao cho có lợi nhất cho người bệnh.
Nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7: Virus
Một trong những nguyên nhân liệt Bell phổ biến nhất là nhiễm virus. Các chủng virus có liên quan đến bệnh lý này bao gồm:
- Herpes simplex: Virus gây ra mụn rộp môi và mụn rộp sinh dục.
- Herpes Zoster: Virus gây ra bệnh thủy đậu và bệnh zona.
- Tăng bạch cầu đơn nhân.
- Nhiễm trùng cytomegalovirus
- Adenovirus – gây ra các bệnh về hô hấp.
- Virus gây bệnh rubella, sởi, quai bị.
- Virus cúm B.
- Virus bệnh tay chân miệng (coxsackievirus)
Bệnh Lyme
Bệnh Lyme là một nguyên nhân truyền nhiễm khác gây liệt dây thần kinh số 7, do một loài ve thường thấy trên lông của loài hươu gây ra. Khoảng 11% bệnh nhân bị bệnh Lyme bị liệt nửa mặt, 30% bệnh nhân có thể bị liệt cả hai bên mặt.
Trên đây là tổng hợp 8 nguyên nhân liệt dây thần kinh số 7 phổ biến nhất, một số trường hợp liệt nửa mặt không được xác định nguyên nhân rõ ràng. Tốt nhất khi có dấu hiệu mất cử động cơ mặt ở một bên, hãy đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và cách xử trí phù hợp!
[embed-health-tool-bmi]
