Tìm hiểu chung

Liệt dây thần kinh số 7 (Liệt mặt) là gì?

Liệt dây thần kinh số 7 (hay còn gọi là liệt mặt hay liệt cơ mặt), là tình trạng mất khả năng chuyển động các cơ trên khuôn mặt do tổn thương dây thần kinh. Các cơ mặt dường như xệ xuống và yếu đi. Nó có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên mặt.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng liệt dây thần kinh số 7 (liệt mặt) là gì?

Các dấu hiệu liệt dây thần kinh số 7 sẽ biểu hiện tùy thuộc vào nguyên nhân.

Liệt Bell

Các triệu chứng của liệt Bell có thể bao gồm:

• Liệt mặt một bên (hiếm khi cả hai bên mặt bị ảnh hưởng)
• Mất khả năng kiểm soát nhấp nháy mắt phía bên bị ảnh hưởng
• Giảm lượng nước mắt
• Miệng bị ảnh hưởng và xệ xuống
• Vị giác thay đổi
• Nói líu lưỡi
• Chảy nước dãi
• Đau ở trong hoặc sau tai
• Quá mẫn với âm thanh ở bên bị ảnh hưởng
• Khó ăn uống

Đột quỵ

Những người bị đột quỵ thường gặp các triệu chứng tương tự liên quan đến liệt Bell. Tuy nhiên, một cơn đột quỵ thường gây ra các triệu chứng bổ sung không thấy trong liệt Bell. Các triệu chứng sau đây cùng với các triệu chứng của liệt Bell có thể là biểu hiện của đột quỵ:

• Những thay đổi về ý thức
• Lẫn lộn
• Chóng mặt
• Mất phối hợp
• Co giật
• Thay đổi thị lực
• Yếu cánh tay hoặc chân ở một bên cơ thể

Những người bị đột quỵ vẫn có khả năng chớp mắt và di chuyển trán bên bị ảnh hưởng. Đây không phải là trường hợp của liệt Bell.

Đôi khi rất khó phân biệt giữa đột quỵ và các nguyên nhân khác gây liệt dây thần kinh số 7, bạn nên gặp bác sĩ ngay nếu nhận thấy tình trạng tê liệt trên mặt.

Nếu bạn tin rằng bạn hoặc người thân có thể bị đột quỵ, hãy gọi 115 càng sớm càng tốt. Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị yếu hoặc tê ở mặt. Gọi cấp cứu khẩn cấp nếu bạn có những triệu chứng vừa đề cập ở trên cùng với đau đầu dữ dội, co giật hoặc mù lòa .

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau, vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7 (liệt mặt) là do đâu?

Nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7 là do:

• Tổn thương hoặc sưng dây thần kinh mặt, các dây thần kinh này giúp truyền tín hiệu từ não đến các cơ mặt.
• Tổn thương đến khu vực não gửi tín hiệu đến các cơ mặt.

Ở những người khỏe mạnh, liệt mặt thường là liệt Bell. Đây là tình trạng dây thần kinh mặt bị viêm.

Đột quỵ cũng là một nguyên nhân gây liệt dây thần kinh số 7. Với đột quỵ, các cơ khác ở một bên cơ thể cũng có thể bị ảnh hưởng.

Liệt mặt do u não thường phát triển chậm. Các triệu chứng có thể bao gồm nhức đầu, co giật hoặc mất thính giác.

Ở trẻ sơ sinh, liệt mặt có thể do chấn thương trong khi sinh.

Các nguyên nhân khác khiến bạn bị liệt dây thần kinh số 7, bao gồm:

• Nhiễm trùng não hoặc các mô xung quanh
• Bệnh Lyme
• U hạt
• Khối u đè lên các dây thần kinh mặt

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán liệt dây thần kinh số 7 (liệt mặt)?

Bạn hãy thảo luận về tất cả các triệu chứng mà mình gặp phải với bác sĩ và chia sẻ thông tin về bất kỳ tình trạng hoặc bệnh lý khác mà bạn đang mắc phải.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn cố gắng di chuyển các cơ mặt bằng cách nhướng mày, nhắm mắt, mỉm cười và cau mày. Các xét nghiệm như điện cơ đồ (kiểm tra sức khỏe của cơ và các dây thần kinh kiểm soát chúng), chụp hình ảnh và xét nghiệm máu có thể giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây liệt mặt.

Những phương pháp nào dùng để điều trị liệt dây thần kinh số 7 (liệt mặt)?

Cách điều trị liệt dây thần kinh số 7 phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

Liệt Bell

Đa số những người bị liệt Bell có thể hồi phục hoàn toàn dù có điều trị hay không. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, uống thuốc steroid (như prednisone) và thuốc kháng virus ngay lập tức có thể giúp tăng cơ hội hồi phục hoàn toàn. Vật lý trị liệu cũng có thể giúp tăng cường cơ bắp và ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn.

Đối với những người không hồi phục hoàn toàn, phẫu thuật thẩm mỹ có thể giúp sửa mí mắt không nhắm kín hoặc nụ cười bị méo.

Nguy cơ lớn nhất của liệt dây thần kinh số 7 là tổn thương mắt. Liệt Bell thường làm cho một hoặc cả hai mí mắt không đóng kín được. Khi mắt không chớp được bình thường, giác mạc có thể bị khô, các hạt bụi dễ xâm nhập và làm hỏng mắt.

Những người bị liệt mặt nên sử dụng nước mắt nhân tạo cả ngày và thoa một chất bôi trơn mắt vào ban đêm. Họ cũng có thể cần đeo túi nhựa giữ ẩm đặc biệt để giữ cho mắt ẩm và bảo vệ.

Đột quỵ

Đối với tình trạng liệt mặt do đột quỵ, việc điều trị cũng giống như hầu hết các trường hợp đột quỵ khác. Nếu đột quỵ gần đây, bạn có thể được chỉ đinh liệu pháp điều trị đặc biệt để giúp phá hủy cục máu đông gây đột quỵ. Nếu đột quỵ xảy ra quá lâu cho cách điều trị này, bác sĩ có thể điều trị bằng thuốc để giảm nguy cơ tổn thương não thêm.

Các loại liệt mặt khác

Liệt mặt do các nguyên nhân khác có thể được điều trị bằng những cách sau đây:

• Phẫu thuật để sửa chữa, thay thế dây thần kinh bị tổn thương
• Phẫu thuật để sửa chữa, thay thế các cơ bị tổn thương
• Phẫu thuật để loại bỏ các khối u.

Một số bệnh nhân còn gặp phải những cử động cơ không kiểm soát được ngoài liệt. Trong trường hợp này, tiêm botox giúp đóng băng các cơ bắp, cũng như vật lý trị liệu có thể có tác dụng.

Phòng ngừa

Những biện pháp nào giúp bạn phòng ngừa tình trạng liệt mặt?

Làm theo hướng dẫn của bác sĩ về cách tự chăm sóc bản thân tại nhà. Dùng bất kỳ loại thuốc nào theo chỉ định.

Nếu mắt không thể nhắm lại hoàn toàn, giác mạc phải được bảo vệ khỏi bị khô bằng thuốc nhỏ mắt hoặc gel theo toa.

Thật không may, ngay cả với tất cả các lựa chọn điều trị hiện tại, một số trường hợp liệt mặt có thể không bao giờ biến mất hoàn toàn. Đối với những người này, vật lý trị liệu và chăm sóc mắt có thể giúp ngăn ngừa tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.