Levodopa

Levodopa là một tiền chất của dopamin, được sử dụng trong điều trị bệnh lý Parkinson. Thuốc có thể gây nhiều tác dụng phụ và tương tác với nhiều thuốc, thực phẩm. Vì vậy người bệnh nên đọc kỹ hướng dẫn và tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ. 

Cùng tìm hiểu về thuốc levodopa ngay qua bài viết sau.

Levodopa là thuốc gì?

Levodopa là tiền chất của dopamin, thường được sử dụng như một chất thay thế dopamine để điều trị bệnh Parkinson. Để thực hiện chức năng, levodopa phải vượt qua hàng rào máu não, sau đó bị khử carboxyl để tạo thành dopamine. Dopamine là một loại chất dẫn truyền thần kinh và hormone. Nó đóng một vai trò trong nhiều chức năng quan trọng của cơ thể, bao gồm chuyển động, trí nhớ, sự hưng phấn và động lực.

Nhóm thuốc: tiền chất dopamin

Dạng bào chế và hàm lượng:

•  Dạng đơn chất:
  • Viên nén: 100 mg, 250 mg, 500 mg.
  • Viên nang: 100 mg, 250 mg, 500 mg.
  • Bột hít: 42 mg.
• Dạng phối hợp với carbidopa:
  • Viên nén giải phóng nhanh: 10 – 100 (10 mg carbidopa/100 mg levodopa), 25 – 100, 25 – 250.
  • Viên nén giải phóng chậm 25 – 100, 50 – 200.

Carbidopa là một chất ức chế decarboxylase có tác dụng ức chế quá trình khử carboxyl ngoại biên của levodopa. Phối hợp này giúp giảm liều levodopa, ít gây tác dụng phụ hơn.

Tác dụng

Tác dụng của thuốc levodopa là gì?

Levodopa là thuốc dùng để điều trị bệnh Parkinson:

• Hội chứng Parkinson sau viêm não.
• Parkinson tự phát.
• Parkinson do nhiễm độc Carbon Monoxide/Mangan hậu tổn thương thần kinh trung ương.
• Parkinson do xơ cứng động mạch não.

Bệnh Parkinson có liên quan tới nồng độ thấp của chất hóa học trong não. Levodopa chuyển hóa thành hormone dopamine trong cơ thể và giúp làm tăng nồng độ của chất này.

Cụ thể, levodopa được sử dụng để điều trị chứng cứng cơ, run rẩy, co giật và mất kiểm soát cơ bắp do bệnh Parkinson. Levodopa cũng được sử dụng để điều trị các bệnh cơ bắp tương tự gây ra bởi các loại thuốc như chlorpromazin, fluphenazine, perphenazine và những thuốc khác.

Levodopa cũng có thể được sử dụng cho các mục đích khác không được nêu trong hướng dẫn thuốc.

Bạn nên bảo quản thuốc levodopa như thế nào?

Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm. Không bảo quản trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.

Không vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn

Liều dùng

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Liều dùng thuốc levodopa cho người lớn là gì?

Liều dùng thông thường cho người lớn mắc bệnh Parkinson:

• Đường uống: Liều ban đầu: dùng 250 đến 500 mg, uống hai lần một ngày khi đã ăn no. Liều duy trì: dùng 3000-6000 mg/ ngày trong 3 liều hoặc chia thành nhiều liều nhỏ.
• Đường hít: 84 mg hít qua ống hít khi cần thiết; không quá 5 liều/ngày (420 mg/ngày).

Liều dùng thông thường cho người lớn mắc Hội chứng liệt cẳng chân:

Uống 50 mg 1-2 giờ trước khi đi ngủ (dùng chung với chất ức chế decarboxylase-dopa /carbidopa).

Liều dùng thuốc levodopa cho trẻ em là gì?

Liều dùng cho trẻ em dưới 18 tuổi vẫn chưa được nghiên cứu và quyết định. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn định dùng thuốc này cho trẻ.

Bạn nên dùng thuốc levodopa như thế nào?

Dùng levodopa đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu bạn không hiểu hướng dẫn dùng thuốc hãy hỏi dược sĩ, y tá, hoặc bác sĩ để được giải thích kĩ hơn.

• Với dạng viên uống, dùng mỗi liều với nhiều nước. Dùng trong khi ăn để hạn chế rối loạn tiêu hóa. Để cải thiện sự hấp thu, bệnh nhân nên dùng Levodopa 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau bữa ăn có chứa protein.
• Với dạng hít, thuốc được chứa trong viên nang và được sử dụng bằng dụng cụ hít kèm theo. Hướng dẫn chi tiết nằm ở tờ hướng dẫn sử dụng. Hãy thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ.

Dùng levodopa đúng chỉ định để có được hiệu quả tốt nhất. Có thể mất vài tuần hoặc vài tháng trước khi levodopa phát huy đủ tác dụng. Không tự ý ngưng dùng levodopa mà không có sự cho phép của bác sĩ. Bác sĩ có thể cho bạn làm xét nghiệm máu hoặc kiểm tra y khoa khác trong khi điều trị với levodopa để đánh giá hiệu quả điều trị và tác dụng phụ.

Chống chỉ định

Levodopa chống chỉ định ở các đối tượng sau:

• Người mắc glôcôm góc đóng.
• Người mắc bệnh thần kinh từ trước, vì thuốc có thể khiến các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn.
• Theo nhãn của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Levodopa không nên được sử dụng ở những bệnh nhân có tiền sử u ác tính do nguy cơ kích hoạt khối u ác tính. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với thuốc không phải là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc khối u ác tính nhưng có thể phản ánh mối liên quan giữa bệnh Parkinson với khối u ác tính.
• Người mẫn cảm với Levodopa.
• Người đang dùng chất ức chế IMAOs.

Tác dụng phụ của levodopa

Các tác dụng phụ thường gặp của levodopa bao gồm:

• Rối loạn hệ tiêu hóa như buồn nôn, nôn, chán ăn
• Thần kinh: đau đầu
• Tâm thần (đặc biệt ở người già): Mất ngủ và mơ quá mức, thay đổi hành vi, suy nghĩ bất thường, buồn ngủ kể cả khi tham gia hoạt động sinh hoạt hàng ngày, dễ té ngã, ảo giác có thể kèm theo lú lẫn, trầm cảm có thể đi kèm ý muốn tự tử
• Chảy máu hệ tiêu hóa ở bệnh nhân loét dạ dày tá tràng
• Tim mạch: Hạ huyết áp do tư thế, rối loạn nhịp tim, khó chịu ở ngực
• Cơ xương khớp: Đau chân tay
• Hô hấp: Cảm giác nghẹt thở, viêm mũi họng, đờm và nước mũi đổi màu, nhiễm trùng đường hô hấp trên, ho, đau họng, viêm phế quản, viêm phổi, co thắt phế quản
• Mắt: Tăng nhãn áp
• Khác: Rối loạn cưỡng chế, sốt cao và lú lẫn khi cai thuốc, kiểm soát xung lực, rối loạn vận động

Thận trọng/ Cảnh báo

Trước khi dùng levodopa bạn nên biết những gì?

Trước khi dùng thuốc này, cho bác sĩ biết nếu bạn:

• Dị ứng với levodopa
• Bị tăng nhãn áp góc đóng (nguyên phát hay cấp tính)
• Có khối u ác tính
• Người lái xe, vận hành máy móc.
• Đã được chẩn đoán mắc chứng rối loạn tâm thần.
• Rối loạn nhịp nút nhĩ thất.
• Người loét dạ dày tá tràng có nguy cơ xuất huyết tăng.
• Người cao tuổi.
• Người bệnh tim mạch nặng.
• Phụ nữ có thai và cho con bú.

Những điều cần lưu ý nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú

Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ. Thuốc này thuộc nhóm thuốc C đối với thai kỳ, theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA).

Ghi chú: Phân loại thuốc dùng cho phụ nữ có thai:

• A= Không có nguy cơ;
• B = Không có nguy cơ trong vài nghiên cứu;
• C = Có thể có nguy cơ;
• D = Có bằng chứng về nguy cơ;
• X = Chống chỉ định;
• N = Vẫn chưa biết.

Tương tác thuốc

Levodopa có thể tương tác với thuốc nào?

Tương tác thuốc có thể thay đổi hiệu quả của thuốc hoặc làm tăng nguy cơ mắc các tác dụng phụ nghiêm trọng. Không nên dùng levodopa nếu bạn đang dùng chất ức chế monoamine oxidase (MAOI) như isocarboxazid, tranylcypromin hoặc phenelzine trong 2 tuần qua.

Thuốc kháng axit có thể làm tăng tác động của levodopa và dẫn đến tác dụng phụ. Hãy hỏi bác sĩ về việc sử dụng các thuốc kháng axit. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang dùng thuốc để điều trị huyết áp cao. Thuốc dùng để điều trị huyết áp cao có thể hiệu quả hơn khi dùng cùng với levodopa và có thể dẫn đến tụt huyết áp.

Nhiều loại thuốc có thể làm giảm tác dụng của levodopa. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang dùng bất cứ loại thuốc nào sau đây:

• Thuốc dùng để điều trị động kinh, chẳng hạn như phenytoin, ethotoin và mephenytoin
• Papaverine
• Pyridoxine hay vitamin B6
• Thuốc chống trầm cảm như amitriptyline, doxepin, nortriptyline, desipramine và amoxapin

Levodopa có thể ảnh hưởng tới các xét nghiệm nước tiểu ở bệnh tiểu đường và ceton. Nếu nồng độ đường trong máu của bạn thay đổi, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi trong việc điều trị tiểu đường.

Thức ăn và rượu bia có tương tác tới levodopa không?

Pyridoxine (vitamin B6) đã được chứng minh là làm giảm tác dụng của levodopa khi chỉ dùng levodopa. Một lượng lớn pyridoxine có trong một số thực phẩm như chuối, lòng đỏ trứng, đậu lima, thịt, đậu phộng và ngũ cốc nguyên hạt. Trao đổi với bác sĩ về chế độ ăn uống khi đang dùng levodopa.

Thực phẩm bổ sung sắt cũng có thể liên kết với levodopa và làm giảm lượng thuốc được hấp thu.

Protein có thể cản trở sự hấp thu Levodopa ở một số người. Do đó thường khuyến cáo người bệnh uống thuốc sau bữa ăn 1-2 giờ. Nếu gặp tác dụng phụ buồn nôn, bạn có thể dùng thuốc vào bữa ăn nhưng đổi thời gian ăn protein thành cuối ngày, hoặc chia đều lượng protein ăn vào trong ngày để tất cả các bữa ăn của bạn đều chứa cùng một lượng protein.

Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.

Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến levodopa?

Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là:

• Bất kỳ loại bệnh tim mạch, bao gồm huyết áp cao, xơ vữa động mạch, xơ cứng động mạch, nhồi máu cơ tim hoặc rối loạn nhịp tim bất thường
• Bệnh hô hấp, bao gồm cả bệnh hen suyển và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
• Bệnh gan
• Bệnh thận
• Bệnh rối loạn nội tiết (hormone)
• Loét dạ dày hoặc loét đường ruột
• Glaucoma góc mở
• Trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần khác

Khẩn cấp/ Quá liều

Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc dùng quá liều?

Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.

Các triệu chứng của quá liều có thể bao gồm: chóng mặt nghiêm trọng, nhịp tim không đều, thay đổi tâm thần/tâm trạng (chẳng hạn như kích động).

Bạn nên làm gì nếu bạn quên một liều?

Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.

Levodopa thuộc nhóm thuốc điều trị Parkinson, một bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi. Đây là thuốc kê đơn, người bệnh dùng thuốc dưới sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ. Nếu gặp khó khăn trong sử dụng thuốc, hãy trao đổi ngay với các chuyên gia y tế để được tư vấn.