Tham vấn y khoa: Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh · Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Ám ảnh chuyên biệt là một nỗi sợ hãi rất lớn và không rõ lý do về các đồ vật hoặc tình huống ít gây ra nguy hiểm nhưng khiến người bệnh lo lắng và tránh né.
Không giống với những lo lắng tạm thời khi bạn chuẩn bị phát biểu hoặc làm bài kiểm tra, ám ảnh chuyên biệt thường kéo dài, gây ra các phản ứng cả về thể chất và tâm lý mạnh mẽ, ảnh hưởng không ít đến các hoạt động thường ngày.
Có thể nói đây là loại ám ảnh phổ biến nhất trong chứng rối loạn lo âu. Thực tế, không phải tất cả các loại ám ảnh đều cần điều trị, chỉ những tình trạng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng mới cần được chữa trị.
Tình trạng ám ảnh này gồm có 5 nhóm chính:
Trẻ mắc ám ảnh chuyên biệt thường quấy khóc, bám lấy bố mẹ khi cảm thấy lo âu.
Một nỗi sợ hãi không rõ lý do có thể khiến một người rất khó chịu, nhưng bác sĩ sẽ không xem nó là ám ảnh chuyên biệt nếu nỗi sợ không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn.
Nếu nỗi sợ hãi ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, công việc hoặc học tập, bạn hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý.
Những nỗi sợ ở trẻ em, như sợ bóng tối, quái vật hay sợ ở một mình, thường là tình trạng phổ biến và sẽ hết khi trẻ lớn. Tuy nhiên, nếu những ám ảnh đó vẫn còn, tác động tiêu cực đến cuộc sống và học tập, bạn hãy nhanh chóng đưa trẻ đến gặp bác sĩ.
Hầu hết trường hợp nỗi ám ảnh sẽ được chữa trị nếu áp dụng đúng liệu pháp trị pháp. Ngoài ra, việc trị liệu sẽ dễ dàng hơn nếu bạn tiến hành điều trị sớm thay vì kéo dài.
Các chuyên gia vẫn chưa biết nguyên nhân chính xác gây ám ảnh chuyên biệt. Họ cho rằng các nguyên nhân sau có thể gây ra tình trạng này:
Tình trạng ám ảnh này có thể xảy ra ở bất cứ ai và thường ảnh hưởng đến phụ nữ hơn nam giới. Tình trạng ám ảnh ở trẻ em là bình thường và sẽ biến mất theo thời gian. Ám ảnh ở người lớn thường xuất hiện đột ngột và kéo dài. Chỉ khoảng 20% trường hợp ở người lớn là tự khỏi mà không cần điều trị.
Một số yếu tố có thể làm bạn tăng nguy cơ mắc loại ám ảnh này như:
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nếu bạn có các triệu chứng ám ảnh rõ ràng, bác sĩ sẽ kiểm tra bệnh sử y tế và tâm thần, cũng như khám sức khỏe tổng quát. Họ cũng sẽ yêu cầu làm một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân ám ảnh có phải do tình trạng sức khỏe gây ra không. Nếu không, bạn sẽ cần đến gặp bác sĩ tâm lý để điều trị.
Tại đây, bác sĩ sẽ chẩn đoán ám ảnh chuyên biệt dựa vào các triệu chứng được miêu tả, bao gồm các vấn đề chức năng mà triệu chứng gây ra, như người bệnh cảm thấy đau khổ hoặc không thể sinh hoạt, làm việc như bình thường.
Phương pháp điều trị tốt nhất cho ám ảnh chuyên biệt là liệu pháp tiếp xúc (exposure therapy). Đôi khi bác sĩ cũng có thể đề nghị các phương pháp điều trị khác hoặc thuốc. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ám ảnh thường không quan trọng bằng việc tập trung vào điều trị hành vi tránh né đã phát triển theo thời gian.
Mục tiêu của điều trị là cải thiện chất lượng cuộc sống để bạn không còn ảnh hưởng bởi nỗi ám ảnh. Khi học được cách quản lý phản ứng, suy nghĩ và cảm xúc của mình, bạn sẽ thấy rằng sự lo lắng và sợ hãi đã giảm, không còn kiểm soát cuộc sống. Điều trị thường được hướng vào một nỗi ám ảnh cụ thể tại một thời điểm.
Tâm lý trị liệu
Nói chuyện với chuyên gia tâm lý có thể giúp bạn quản lý nỗi ám ảnh. Liệu pháp tiếp xúc và hành vi nhận thức là phương pháp điều trị hiệu quả nhất.
Thuốc
Nói chung liệu pháp tâm lý, gồm liệu pháp tiếp xúc, là thành công trong điều trị ám ảnh chuyên biệt. Tuy nhiên, đôi khi các loại thuốc có thể giúp giảm các triệu chứng lo lắng và hoảng loạn mà bạn gặp phải khi nghĩ về hoặc tiếp xúc với đối tượng hoặc tình huống ám ảnh.
Thuốc có thể được sử dụng trong quá trình điều trị ban đầu hoặc sử dụng ngắn hạn trong các tình huống cụ thể, không thường xuyên gặp phải, chẳng hạn như đi máy bay, thuyết trình trước đám đông hoặc làm thủ thuật MRI.
Mặc dù các ám ảnh này có vẻ bình thường đối với nhiều người, nhưng nó có thể gây ra nhiều vấn đề ảnh hưởng đến cuộc sống người bệnh, như:
Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Tham vấn y khoa:
Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh
Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!