Nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em là tình trạng phổ biến. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ vẫn có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết các triệu chứng để đưa trẻ đi khám.
Tham vấn y khoa: Tiến sĩ - Bác sĩ - Giảng viên Nguyễn Bùi Bình · Nhi khoa · Bệnh viện trẻ em Hải Phòng
Nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em là tình trạng phổ biến. Tuy nhiên, nhiều cha mẹ vẫn có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết các triệu chứng để đưa trẻ đi khám.
Trên thực tế, nhiễm trùng đường tiểu thường phổ biến ở bé gái do trẻ có niệu đạo ngắn hơn bé trai nên bạn cần lưu ý. Trong bài viết sau, bạn có thể tham khảo một số thông tin mà Hello Bacsi tổng hợp để tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ.
Nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (urinary tract infection – UTI) là tình trạng nhiễm trùng bất kỳ cơ quan nào trong hệ tiết niệu, bao gồm hai thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Nhiễm trùng tiết niệu được phân loại như sau:
Bình thường trong niệu đạo, bàng quang của trẻ vẫn tồn tại vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, nhờ hoạt động đi tiểu nhiều lần mỗi ngày và cơ chế bảo vệ cơ thể của niêm mạc đường tiểu, kháng thể IgA bề mặt niêm mạc, tế bào bạch cầu mà những vi khuẩn này không có cơ hội nhân lên để gây bệnh.
Hầu hết các trường hợp nhiễm trùng đường tiểu ở người lớn hoặc trẻ nhỏ đều do vi khuẩn từ đường tiêu hóa là Escherichia coli (E. coli) gây ra. Đối với trẻ em, tình trạng nhiễm khuẩn tiết niệu có thể xảy ra theo những cách sau đây:
Trên thực tế, việc một số trẻ dễ bị nhiễm trùng tiểu hơn những trẻ khác không phải lúc nào cũng được lý giải rõ ràng. Tuy nhiên, nhìn chung thì trẻ có vấn đề với việc làm trống bàng quang thường dễ bị nhiễm trùng tiểu hơn. Trong đó, một số yếu tố nguy cơ sau đây có thể góp phần phát triển bệnh nên bạn cần lưu ý:
Trẻ bị nhiễm trùng tiểu có thể không dễ dàng nhận biết được như người lớn. Bởi vì các triệu chứng ở trẻ có thể mơ hồ. Thêm vào đó, nếu trẻ quá nhỏ thì thường không thể mô tả hoặc diễn đạt cảm giác mà trẻ đang phải trải qua để ba mẹ hiểu. Vì vậy, điều quan trọng là bạn nên chủ động quan sát các biểu hiện, triệu chứng bất thường khi trẻ cảm thấy không khỏe.
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi
Nếu trẻ bị nhiễm trùng tiểu, trẻ không thể diễn đạt hoặc thông báo cho ba mẹ. Vì vậy, bạn nên chú ý đến các triệu chứng như:
Đối với trẻ lớn hơn
Các triệu chứng nhiễm trùng tiểu ở trẻ em trên 2 tuổi có thể bao gồm:
Trên thực tế, các triệu chứng nhiễm trùng tiểu có thể khác nhau ở mỗi trẻ. Hơn nữa, các triệu chứng này cũng dễ nhầm lẫn với một số bệnh khác. Vì vậy, cách tốt nhất là bạn nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán chính xác bệnh (nếu có).
Trước tiên, bác sĩ thường hỏi về tiền sử bệnh lý của trẻ cũng như các triệu chứng mà trẻ đang gặp phải. Sau đó, trẻ có thể được bác sĩ đề xuất thực hiện một số xét nghiệm chẩn đoán nhiễm trùng tiểu như:
Đây là phương pháp xét nghiệm phổ biến giúp chẩn đoán nhiễm trùng tiết niệu. Cách bác sĩ lấy mẫu nước tiểu như thế nào sẽ phụ thuộc vào độ tuổi của trẻ. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa được tập đi vệ sinh, bác sĩ có thể đặt ống dẫn lưu từ niệu đạo vào bàng quang để lấy được mẫu nước tiểu sạch của trẻ. Điều này là cần thiết vì mẫu nước tiểu nhiễm bẩn có thể cho kết quả xét nghiệm không chính xác. Đối với trẻ lớn hơn, trẻ có thể tự đi tiểu bên ngoài và dùng lọ vô trùng để đựng mẫu nước tiểu.
Sau đó, mẫu nước tiểu của trẻ được xem xét dưới kính hiển vi để xác định vi khuẩn và tế bào bạch cầu mà cơ thể tạo ra để chống lại nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị nuôi cấy nước tiểu để tìm ra loại vi khuẩn gây nhiễm trùng tiết niệu ở trẻ. Đây là cách giúp bác sĩ, nhân viên y tế theo dõi cách thức vi khuẩn phát triển và sinh sôi. Việc xác định được loại vi khuẩn sẽ giúp bác sĩ lựa chọn kháng sinh điều trị phù hợp, hiệu quả.
Trong một số trường hợp ít hơn, chẳng hạn như nghi ngờ nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em gây tổn thương thận, bác sĩ có thể đề nghị siêu âm thận để chẩn đoán cụ thể. Đây là kỹ thuật sử dụng các sóng âm để tạo ra hình ảnh chân thực của toàn bộ đường tiết niệu. Siêu âm thận là phương pháp không xâm lấn và không gây đau. Trẻ thường được đề nghị siêu âm thận trong những trường hợp sau đây:
Đây là thủ thuật sử dụng tia X để chụp đường tiết niệu của bệnh nhân. Đầu tiên, một ống thông đường tiểu được đưa qua niệu đạo để bơm thuốc cản quang vào bàng quang của trẻ. Sau đó hình ảnh sẽ được chụp lại trước và sau khi trẻ đi tiểu.
Các hình ảnh sẽ hiển thị nếu có bất kỳ dòng chảy nào của nước tiểu chảy ngược từ bàng quang vào niệu quản hoặc thận. Vì vậy, phương pháp này cũng giúp chẩn đoán tình trạng trào ngược bàng quang niệu quản (VUR).
Nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em tuy phổ biến nhưng ít khi nghiêm trọng và có thể điều trị bằng kháng sinh. Sau đây là những thông tin chính bạn cần quan tâm về việc điều trị nhiễm trùng tiểu ở trẻ:
Việc lựa chọn kháng sinh đường uống hay đường tiêm phụ thuộc vào thể bệnh của Nhiễm trùng đường tiểu. Đối với nhiễm khuẩn đường tiểu dưới (viêm bàng quang, niệu đạo) sử dụng kháng sinh đường uống, đối với nhiễm khuẩn đường tiểu trên (viêm thận – bể thận cấp) bắt buộc phải sử dụng kháng sinh đường tiêm theo phác đồ để tránh biến chứng thận ứ nước, ứ mủ, áp xe thận.
Trẻ thường bắt đầu cảm thấy khỏe hơn trong vòng 1 đến 2 ngày sau khi dùng thuốc điều trị. Lưu ý quan trọng là bạn cần đảm bảo trẻ uống thuốc đầy đủ theo chỉ định của bác sĩ. Bởi vì thời gian dùng kháng sinh điều trị nhiễm trùng đường tiểu dài hơn so với các nhiễm trùng thông thường khác. Thời gian dùng kháng sinh đối với nhiễm trùng đường tiểu dưới là 7-10 ngày, thời gian dùng kháng sinh đối với nhiễm trùng đường tiểu trên là 10-14 ngày. Riêng đối với nhiễm trùng đường tiểu trên, sau khi trẻ hết sốt, bệnh ổn định bác sĩ có thể chuyển sang kháng sinh đường uống và thời gian dùng kháng sinh cả tiêm và uống vẫn phải đảm bảo đủ 10-14 ngày.
Song song với việc dùng kháng sinh điều trị nhiễm trùng tiểu, trẻ cũng nên uống nhiều nước và đi tiểu thường xuyên để giúp bệnh nhanh khỏi. Bạn có thể hỏi bác sĩ về việc trẻ cần được uống bao nhiêu nước mỗi ngày để hỗ trợ điều trị bệnh tốt nhất. Ngoài ra, bạn cũng có thể cho trẻ chườm ấm lưng, bụng hoặc dùng thuốc giảm đau nếu cần thiết.
Thông thường, không có phương pháp ngăn ngừa tuyệt đối bệnh nhiễm trùng tiểu ở trẻ em. Thế nhưng, bạn vẫn có thể giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh bằng một số cách. Sau đây là những lời khuyên hữu ích bạn nên tham khảo:
Nhìn chung, nhiễm trùng đường tiểu ở trẻ em là bệnh có thể điều trị được nhưng dễ tái phát nếu bạn không chú ý phòng ngừa cho con. Vì vậy, nếu trẻ từng bị nhiễm trùng tiểu thì bạn cần theo dõi quan sát sự quay trở lại của bất kỳ triệu chứng nào để đưa trẻ đi khám kịp thời nhé!
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!