Bạn không biết EV71 nguy hiểm thế nào? EV71 (Enterovirus 71) là một chủng virus thuộc họ Picornaviridae, gây bệnh tay chân miệng và có thể dẫn đến biến chứng thần kinh nguy hiểm ở trẻ nhỏ.
Bệnh tay chân miệng đã trở thành mối lo ngại lớn, đặc biệt đối với trẻ em dưới 5 tuổi. Một trong những tác nhân gây bệnh nguy hiểm nhất chính là virus Enterovirus 71 (EV71), theo các chuyên gia, loại virus này có đặc tính lây lan nhanh và độc lực mạnh cũng như đã từng gây ra nhiều đợt bùng phát dịch lớn tại các quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam. Vậy EV71 nguy hiểm thế nào, cách thức hoạt động ra sao và chúng ta cần làm gì để bảo vệ con trẻ khỏi mối hiểm họa này? Tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau của Hello Bacsi nhé!
Virus EV71 là gì? Enterovirus 71 lây lan như thế nào?
1. EV71 là gì hay Enterovirus 71 là gì?
EV71 (Enterovirus 71) là một chủng virus thuộc nhóm Enterovirus, họ Picornaviridae, có kích thước siêu nhỏ và khả năng lây lan mạnh qua đường tiêu hóa, tiếp xúc trực tiếp hoặc giọt bắn. Đây là một trong những tác nhân chính gây ra bệnh tay chân miệng ở trẻ nhỏ, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á như Việt Nam.
Không giống như các chủng virus tay chân miệng khác (như Coxsackie A16), EV71 có độc tính mạnh và dễ gây biến chứng nặng, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi:
- Biến chứng thần kinh: Viêm não, viêm màng não, run chi, giật mình bất thường, đi loạng choạng, rối loạn tri giác, hôn mê.
- Biến chứng hô hấp và tuần hoàn: Phù phổi cấp, suy hô hấp, suy tuần hoàn.
- Biến chứng tim mạch: Viêm cơ tim.
- Tử vong: Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng nhiễm EV71 có thể dẫn đến tử vong.
2. Enterovirus 71 lây lan như thế nào?
Trẻ nhỏ lẫn người lớn có thể bị nhiễm virus qua các hình thức sau:
- Tiếp xúc với giọt bắn chứa virus: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.
- Tiếp xúc gần với người bệnh: Ôm, hôn hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân.
- Tiếp xúc với phân của người bệnh: Thay tã cho trẻ rồi chạm vào mắt, mũi, miệng mà chưa rửa tay.
- Chạm vào đồ vật bị nhiễm virus: Như tay nắm cửa, thanh vịn cầu thang, đồ chơi, bàn ghế… rồi đưa tay lên mặt.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
EV71 nguy hiểm thế nào có những triệu chứng nào?
Nhiễm Enterovirus 71 (EV71) chủ yếu gây ra bệnh tay chân miệng, một bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh này được đặc trưng bởi các triệu chứng như sốt, đau họng và nổi ban có bọng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, trong miệng, đôi khi lan ra mông hoặc đầu gối. Các tổn thương trong miệng có thể gây loét, khiến trẻ đau khi ăn uống, dẫn đến bỏ ăn và mất nước.
Tuy nhiên, điều đáng lo ngại nhất ở EV71 là nguy cơ gây biến chứng nặng. Không giống như các chủng virus tay chân miệng khác như Coxsackie A16, EV71 có độc lực cao và có thể tấn công hệ thần kinh trung ương. Một số trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu như giật mình bất thường, run tay chân, đi loạng choạng hoặc thay đổi tri giác. Trong những trường hợp nghiêm trọng, virus có thể gây viêm não, viêm màng não, phù phổi cấp, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.
Người nhiễm virus Enterovirus 71 trải qua những giai đoạn nào?
Ngoài việc đi tìm câu trả lời cho thắc mắc “EV71 nguy hiểm thế nào?”, thì nhiều cha mẹ cũng quan tâm đến về việc “trẻ nhiễm virus Enterovirus 71 trải qua những giai đoạn nào?”. Người nhiễm Enterovirus 71 (EV71) thường trải qua một tiến trình bệnh lý gồm nhiều giai đoạn, từ khi virus xâm nhập vào cơ thể cho đến khi hồi phục hoặc xuất hiện biến chứng. Dưới đây là mô tả các giai đoạn chính:
1. Giai đoạn ủ bệnh (Incubation period)
Sau khi tiếp xúc với nguồn lây, virus cần thời gian để nhân lên trong cơ thể. Giai đoạn này thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày, nhưng có thể dao động từ 2 đến 10 ngày. Trong giai đoạn này, bé chưa có triệu chứng bệnh nhưng đã có khả năng lây nhiễm, đặc biệt qua phân và dịch tiết.
2. Giai đoạn khởi phát (Prodromal phase)
Nếu bước vào giai đoạn này, trẻ nhỏ bắt đầu có các triệu chứng nhẹ như:
- Sốt nhẹ đến vừa
- Mệt mỏi, chán ăn
- Đau họng hoặc khó chịu vùng miệng
- Đôi khi kèm theo tiêu chảy nhẹ hoặc nôn
Các dấu hiệu này thường không đặc hiệu, dễ bị nhầm với cảm cúm hoặc viêm họng thông thường nên sẽ có nhiều bố mẹ chủ quan bỏ qua.
3. Giai đoạn toàn phát (Symptomatic phase)
Đây là giai đoạn điển hình của bệnh tay chân miệng do EV71 gây ra:
- Xuất hiện mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, trong miệng, mông hoặc đầu gối
- Các vết loét miệng gây đau, khiến trẻ bỏ ăn
- Sốt có thể tăng cao hơn
- Một số trẻ có biểu hiện giật mình, run tay chân, đi loạng choạng
4. Giai đoạn biến chứng (Complication phase)
Không phải trẻ nào cũng trải qua giai đoạn này, nhưng nếu nhiễm EV71, nguy cơ biến chứng là điều cần đặc biệt lưu ý như:
- Viêm não, viêm màng não vô khuẩn
- Phù phổi cấp, suy hô hấp
- Liệt mềm cấp giống như bại liệt
- Viêm cơ tim, rối loạn tuần hoàn
- Tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
Trẻ nhiễm EV71 được chẩn đoán và điều trị như thế nào?
1. Chẩn đoán
Việc chẩn đoán tình trạng trẻ nhiễm EV71 thường dựa vào kết hợp giữa lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng:
- Lâm sàng: Bác sĩ quan sát các triệu chứng điển hình như sốt, loét miệng, mụn nước ở tay chân, quấy khóc, bỏ bú. Nếu trẻ có dấu hiệu thần kinh như giật mình, run tay chân, đi không vững, đây là cảnh báo nguy cơ biến chứng do EV71.
- Xét nghiệm đặc hiệu:
- PCR (Polymerase Chain Reaction): Phát hiện vật liệu di truyền RNA của EV71 trong mẫu phân, dịch họng hoặc dịch não tủy. Đây là phương pháp chính xác và nhanh chóng.
- Xét nghiệm kháng thể IgM: Giúp xác định phản ứng miễn dịch của cơ thể với EV71, thường được thực hiện trên mẫu huyết thanh.
- Nuôi cấy virus: Ít được sử dụng do mất thời gian, nhưng có thể áp dụng trong nghiên cứu hoặc trường hợp đặc biệt.
Việc xác định chính xác thủ phạm gây bệnh ở trẻ là EV71 giúp bác sĩ tiên lượng nguy cơ biến chứng và đưa ra hướng xử trí phù hợp cho trẻ nhỏ.
2. Điều trị
Hiện tại chưa có thuốc đặc hiệu điều trị bệnh tay chân miệng do nhiễm EV71, nên phương pháp chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ:
- Điều trị tại nhà (trường hợp nhẹ):
- Hạ sốt bằng paracetamol
- Bổ sung nước, điện giải
- Vệ sinh miệng sạch sẽ để giảm đau loét
- Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường như giật mình, nôn nhiều, sốt cao kéo dài.
- Điều trị tại bệnh viện (trường hợp nặng hoặc có biến chứng):
- Truyền dịch, hỗ trợ hô hấp nếu có suy hô hấp
- Theo dõi cá triệu chứng biến chứng thần kinh, tim mạch
- Sử dụng thuốc chống viêm, chống phù não nếu có chỉ định
- Hồi sức tích cực trong trường hợp phù phổi cấp, viêm não hoặc suy tuần hoàn
Thời gian điều trị bệnh tay chân miệng thường kéo dài từ 7–10 ngày. Tuy nhiên cần lưu ý rằng với tình trạng nhiễm EV71, việc theo dõi sau điều trị cũng rất quan trọng vì virus vẫn có thể tồn tại trong phân vài tuần sau khi khỏi bệnh.
Phòng ngừa EV71 cho trẻ như thế nào cho hiệu quả?
Một số biện pháp giúp phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm EV71 cho trẻ mà bố mẹ có thể tham khảo:
1. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống
Để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm EV71 – virus gây bệnh tay chân miệng, cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần tuân thủ các lưu ý sau:
- Thường xuyên làm sạch tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn sau khi trở về từ bên ngoài, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh
- Rửa tay với xà phòng diệt khuẩn trước khi chăm sóc trẻ, sau khi thay tã cho trẻ…
- Sát khuẩn đồ dùng cá nhân, đồ chơi của trẻ thường xuyên
- Vệ sinh và khử trùng định kỳ tay nắm cửa, tay vịn cầu thang, bàn ghế, sàn nhà… nhất là trong mùa dịch
- Hạn chế đưa trẻ đến nơi đông người, nhất là dịch tay chân miệng bùng phát.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, hợp lý cho trẻ nhỏ.
Ngoài ra, với trẻ lớn, cha mẹ nên:
- Hướng dẫn trẻ rửa tay đúng cách, không đưa tay lên miệng, mắt, mũi… để hạn chế nguy cơ nhiễm virus.
- Tập cho trẻ thói quen hắt hơi hoặc ho vào khăn giấy sau đó bỏ vào thùng rác và rửa sạch tay.
2. Hạn chế tiếp xúc khi có dấu hiệu bệnh
Nếu trẻ có biểu hiện sốt, loét miệng, nổi mụn nước ở tay chân… cần cách ly ngay và đưa đi khám. Không nên cho trẻ đến trường hoặc nơi công cộng trong thời gian mắc bệnh và ít nhất 7–10 ngày sau khi khỏi, vì virus vẫn có thể tồn tại trong phân và dịch tiết của cơ thể. Người chăm sóc cũng cần rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với trẻ bệnh.
3. Tìm hiểu thông tin về việc tiêm vaccine phòng EV71
Hẳn là các cha mẹ đã biết, biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm cho trẻ là thực hiện các quy tắc vệ sinh và tiêm phòng vắc xin chủng ngừa cho trẻ. Vắc xin phòng bệnh tay chân miệng có thể tiêm cho trẻ từ 2 tháng tuổi, có hiệu quả lên đến khoảng 96,8%, giúp tăng cường miễn dịch, bảo vệ trẻ khỏi tác động của Enterovirus A71 và các chủng virus tay chân miệng khác.
Tuy nhiên, tại nước ta, loại vắc xin này chưa được lưu hành, dự kiến sẽ có trong thời gian sắp tới. Do đó, các cha mẹ nên thường xuyên cập nhật thông tin về vắc xin phòng bệnh tay chân miệng để có thể đưa trẻ đi chủng ngừa sớm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
EV71 nguy hiểm thế nào và các thắc mắc thường gặp
1. Những đối tượng có nguy cơ nhiễm EV71 cao?
Trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là nhóm tuổi từ 6 tháng đến 3 tuổi, là đối tượng dễ nhiễm EV71 nhất. Nguy cơ càng cao nếu trẻ sinh hoạt trong môi trường tập thể như nhà trẻ, trường mẫu giáo, nơi có mật độ tiếp xúc cao và yếu tố vệ sinh chưa đảm bảo. Ngoài ra, trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc có tiền sử mắc bệnh tay chân miệng cũng dễ bị tái nhiễm và gặp biến chứng nặng hơn.
2. EV71 gM/IgG test nhanh là gì?
Đây là xét nghiệm định tính nhằm phát hiện kháng thể IgM và IgG đặc hiệu với virus EV71 trong huyết thanh hoặc huyết tương. IgM thường xuất hiện sớm khi cơ thể mới nhiễm virus, còn IgG phản ánh giai đoạn muộn hơn hoặc đã từng nhiễm. Test nhanh EV71 IgM/IgG sử dụng nguyên lý sắc ký miễn dịch, cho kết quả trong vòng 20 phút, giúp hỗ trợ chẩn đoán nhanh và định hướng điều trị.
3. Dấu hiệu giúp phân biệt nhiễm Enterovirus 71 và Coxsackievirus A16?
Cả hai đều gây bệnh tay chân miệng nhưng tình trạng nhiễm EV71 thường gây các triệu chứng bệnh nặng hơn. Trẻ nhiễm EV71 có thể sốt cao kéo dài, giật mình bất thường, run tay chân, đi loạng choạng, nôn nhiều và có nguy cơ biến chứng thần kinh như viêm não, viêm màng não. Trong khi đó, Coxsackievirus A16 thường gây bệnh nhẹ, ít biến chứng, trẻ có thể điều trị tại nhà và hồi phục sau vài ngày.
4. Việt Nam có vaccine phòng Enterovirus 71 không?
Hiện tại, theo thông tin từ hệ thống tiêm chủng VNVC, vaccine phòng EV71 đang trong quá trình đưa vào Việt Nam. Loại vaccine này có hiệu quả bảo vệ lên đến khoảng 96,8% và được khuyến nghị tiêm cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 6 tuổi. Đây là bước tiến quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tay chân miệng do EV71 gây ra cho trẻ, đặc biệt tại các quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh cao như Việt Nam.
5. Khi nào cần đưa trẻ bị tay chân miệng nghi nhiễm EV71 đi khám gấp?
Trẻ cần được đưa đi khám ngay khi có các dấu hiệu cảnh báo như sốt cao không hạ, nôn nhiều, giật mình bất thường (đặc biệt khi đang ngủ), nhịp thở bất thường, run tay chân, đi không vững, quấy khóc liên tục, bỏ bú hoặc có biểu hiện thay đổi tri giác. Đây thường là những dấu hiệu sớm của biến chứng thần kinh do EV71 gây ra, cần được xử trí kịp thời để tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Enterovirus 71 (EV71) là tác nhân gây bệnh tay chân miệng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, với nguy cơ biến chứng thần kinh và tử vong. Hiểu rõ cách lây truyền, nhận biết sớm triệu chứng và giữ vệ sinh là những biện pháp thiết yếu để bảo vệ trẻ và kiểm soát dịch hiệu quả.
