Corticosteroid

Tên gốc: Nhóm corticosteroid (corticoid)

Phân nhóm: Thuốc giảm đau kháng viêm có steroid.

Tác dụng

Thuốc corticosteroid trị bệnh gì?

Corticosteroid (Corticoid) được sử dụng để làm giảm viêm nhiều vùng trên cơ thể, thuốc sẽ làm giảm sưng, đỏ da, ngứa, dị ứng trầm trọng hoặc các vấn đề về da, hen suyễn hoặc viêm khớp. Thuốc kháng viêm corticoid được sử dụng trong điều trị:

• Tình trạng viêm nhiễm
• Bệnh tự miễn
• Bệnh Addison
• Cấy ghép nội tạng
• Hen suyễn
• Sốt hoa cỏ
• Mề đay
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
• Lupus
• Bệnh viêm ruột
• Bệnh đa xơ cứng

Cơ thể của bạn tự sản xuất một số hormone giống như cortisone (cortisol) cần thiết để duy trì sức khỏe tốt. Nếu cơ thể không sản sinh đủ, bác sĩ có thể kê toa thuốc này để giúp bù đắp sự chênh lệch.

Một số tác dụng khác của thuốc không được liệt kê trên nhãn thuốc đã được phê duyệt, nhưng bác sĩ có thể chỉ định bạn dùng. Bạn chỉ sử dụng thuốc này để điều trị một số bệnh lí chỉ khi có chỉ định của bác sĩ.

Liều dùng

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Thuốc corticoid có những dạng dùng nào?

Thuốc corticoid có những dạng dùng sau:

• Siro
• Viên nén
• Viên sủi bọt
• Thuốc tiêm
• Thuốc hít
• Dạng dùng tại chỗ

Liều dùng thuốc corticosteroid cho người lớn như thế nào?

Liều dùng thuốc sẽ khác nhau tùy thuộc vào hoạt chất, hàm lượng và thể chất của từng bệnh nhân khác nhau. Dưới đây là liều dùng của một số thuốc corticosteroid cho người lớn và thanh thiếu niên:

Đối với betamethasone

Dạng uống (sirô, thuốc viên, viên sủi bọt): Liều lượng có thể dao động từ 0,25 đến 7,2 mg mỗi ngày, dưới dạng liều đơn hoặc chia thành nhiều liều.

Đối với budesonit:

Dạng liều uống viên nang phóng thích kéo dài: Lúc đầu, liều là 9 mg mỗi ngày trong vòng 8 tuần. Sau đó, bác sĩ có thể giảm liều xuống còn 6 mg mỗi ngày. Mỗi liều phải được uống vào buổi sáng trước bữa ăn sáng.

Đối với cortisone

• Dạng uống (viên nén): 25-300 miligam mỗi ngày, dưới dạng một liều hoặc chia thành nhiều liều.
• Dạng tiêm: 20-300 mg một ngày, tiêm vào cơ.

Đối với dexamethasone:

• Dạng uống (thuốc nhỏ mắt, dung dịch uống, thuốc viên): 0,5-10 mg theo quyết định của bác sĩ.
• Dạng tiêm: Từ 20,2 đến 40 mg tiêm vào khớp, tổn thương, cơ hoặc tĩnh mạch khi cần thiết, như bác sĩ chỉ định.

Đối với hydrocortisone

• Dạng uống (thuốc uống, thuốc viên): Bạn dùng 20-800 mg mỗi một hoặc hai ngày, như liều đơn hoặc chia thành nhiều liều.
• Dạng tiêm: 5 đến 500 mg tiêm vào khớp, tổn thương, cơ hoặc tĩnh mạch hay dưới da càng nhiều càng tốt nếu cần thiết, như bác sĩ chỉ định.

Đối với methylprednisolone

• Dạng uống (viên nén): Bạn dùng 4 – 160 mg mỗi một hoặc hai ngày, như một liều đơn hoặc chia thành nhiều liều.
• Dạng tiêm: Từ 4 – 160 mg tiêm vào khớp, tổn thương, cơ hoặc tĩnh mạch khi cần thiết, như bác sĩ chỉ định.

Đối với prednisolone:

• Dạng uống (dung dịch uống, siro, viên nén): Bạn dùng 5 – 200 mg, theo quyết định của bác sĩ.
• Dạng tiêm: 2-100 mg tiêm vào khớp, tổn thương, cơ hoặc tĩnh mạch khi cần thiết, như bác sĩ chỉ định.

 Đối với prednisone

• Dạng uống (dung dịch uống, siro, viên nén): Từ 5 – 200 mg mỗi một hoặc hai ngày, như liều đơn hoặc chia thành nhiều liều.

Đối với triamcinolone:

• Dạng uống (sirô, viên nén): 2 – 60 mg mỗi ngày, dưới dạng một liều hoặc chia thành nhiều liều.
• Dạng tiêm: 0,5 – 100 mg tiêm vào khớp, tổn thương hoặc cơ hay dưới da nếu cần thiết, như bác sĩ chỉ định.

Liều dùng thuốc corticosteroid cho trẻ em như thế nào?

Liều dùng cho trẻ em vẫn chưa được nghiên cứu và xác định. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được chỉ định dùng thuốc phù hợp cho trẻ.

Cách dùng

Bạn nên dùng thuốc corticosteroid như thế nào?

Bạn nên dùng thuốc này với thức ăn để ngăn ngừa buồn nôn và những ảnh hưởng của thuốc lên dạ dày. Nếu những ảnh hưởng lên dạ dày vẫn tiếp tục, bạn nên hỏi bác sĩ.

Các vấn đề về dạ dày có thể xảy ra nếu bạn uống đồ uống có cồn trong khi đang được điều trị bằng thuốc corticosteroid, trừ khi bạn đã kiểm tra với bác sĩ lần đầu tiên.

Đối với bệnh nhân uống viên nén budesonid phóng thích kéo dài: bạn nên nuốt toàn bộ nang, không làm vỡ, nghiền nát hoặc nhai.

Sử dụng thuốc này theo chỉ dẫn của bác sĩ. Bạn không sử dụng thuốc nhiều hơn hoặc ít hơn, không sử dụng thường xuyên hơn và không sử dụng thuốc trong một thời gian dài hơn bác sĩ đã chỉ định vì như vậy có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào trong quá trình sử dụng thuốc, hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.

Bạn nên làm gì trong trường hợp dùng quá liều?

Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất. Ngoài ra, bạn cần ghi lại và mang theo danh sách những loại thuốc bạn đã dùng, bao gồm cả thuốc kê toa và thuốc không kê toa.

Bạn nên làm gì nếu quên một liều?

Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, bạn hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.

Tác dụng phụ

Các tác dụng phụ của corticosteroid là gì?

Tác dụng phụ của corticosteroid là có thể làm giảm khả năng đề kháng với nhiễm trùng. Bạn nên thông báo với bác sĩ càng sớm càng tốt nếu phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như đau họng, sốt, hắt hơi hoặc ho. Các dạng dùng khác nhau sẽ có những tác dụng phụ khác nhau.

Dưới đây là tác dụng phụ của corticosteroid dạng hít:

• Ho, đau họng
• Khó nói chuyện
• Chảy máu cam nhẹ
• Nấm miệng

Tác dụng phụ của corticosteroid dạng tiêm:

• Mất màu da
• Mất ngủ
• Tăng đường huyết
• Mặt đỏ bừng

Trong khi đó, corticosteroid dạng uống có thể gây:

• Mụn
• Mờ mắt
• Giữ nước
• Tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân
• Kích ứng và viêm loét dạ dày
• Khó ngủ
• Thay đổi tâm trạng, hay lo âu
• Da mỏng, dễ bầm tím
• Huyết áp cao
• Yếu cơ
• Dễ bị nhiễm trùng, làm trầm trọng hơn bệnh đái tháo đường
• Chậm lành vết thương
• Hội chứng Cushing
• Loãng xương
• Chậm phát triển ở trẻ em

Đây không phải là danh mục đầy đủ tất cả các tác dụng phụ và có thể xảy ra những tác dụng phụ khác. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.

Thận trọng, lưu ý trước khi sử dụng

Trước khi dùng thuốc corticosteroid, bạn nên lưu ý những gì?

Trước khi dùng thuốc, bạn nên báo với bác sĩ hoặc dược sĩ nếu:

• Bạn đang mang thai hoặc cho con bú. Bạn cần phải dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ trong trường hợp này;
• Bạn dị ứng với bất kì thành phần nào của thuốc corticosteroid;
• Bạn đang dùng những thuốc khác (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thảo dược và thực phẩm chức năng);
• Bạn định dùng thuốc cho trẻ em hoặc người cao tuổi;
• Bạn đang hoặc đã từng mắc các bệnh lí.

Những điều bạn cần lưu ý khi dùng thuốc corticosteroid trong trường hợp đặc biệt (mang thai, cho con bú, phẫu thuật,…)

Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Một số nghiên cứu cho thấy corticosteroid có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ sơ sinh. Vì vậy, trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ.

Tương tác thuốc

Thuốc corticosteroid có thể tương tác với những thuốc nào?

Thuốc corticosteroid có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc khác mà bạn đang dùng hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Để tránh tình trạng tương tác thuốc, tốt nhất là bạn viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thảo dược và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ xem. Để đảm bảo an toàn khi dùng thuốc, bạn không tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.

Các thuốc tương tác với corticoid ví dụ như:

• Aceclofenac;
• Acemetacin;
• Aldesleukin;
• Amtolmetin guacil;
• Celecoxib;
• Ceritinib;
• Choline salicylate;
• Clarithromycin;
• Clonixin;
• Diclofenac;
• Diflunisal;
• Dipyrone;
• Doxorubicin;
• Doxorubicin hydrochloride Lliposome;
• Droxicam;
• Enzalutamide;
• Etodolac;
• Etofenamate;
• Etoricoxib;
• Etravirine;
• Felbinac;
• Fenoprofen;
• Fentanyl;
• Ibuprofen;
• Idelalisib;
• Indinavir;
• Indomethacin;
• Itraconazole;
• Ketoconazole;
• Ketoprofen;
• Ketorolac.

Thuốc corticosteroid có thể tương tác với thực phẩm, đồ uống nào?

Thức ăn, rượu và thuốc lá có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Thức uống có cồn có thể làm tăng tác dụng phụ của corticosteroid. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.

Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến thuốc corticoid?

Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Hãy thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đăc biệt là:

• Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS);
• Nhiễm nấm
• Bệnh gan, tuyến giáp hoặc thận
• Nhiễm trùng herpes simplex ở mắt
• Nhiễm virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV)
• Bệnh tăng nhãn áp
• Các vấn đề về hệ tiêu hóa
• Nhiễm trùng tại nơi điều trị
• Phẫu thuật gần đây hoặc chấn thương nghiêm trọng
• Nhiễm giun
• Bệnh lao

Corticoid có thể làm tình trạng nhiễm trùng hiện có chậm lại, xấu đi hoặc gây ra nhiễm trùng mới.

Một số tình trạng khác bao gồm:

• Bệnh đậu mùa (bao gồm cả phơi nhiễm gần đây);
• Sởi (bao gồm cả phơi nhiễm gần đây) của bệnh nặng ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể;
• Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) – Corticoid có thể làm giảm khả năng kiểm soát bệnh tiểu đường do tăng đường huyết;
• Viêm phân liệt.

Bảo quản thuốc

Bạn nên bảo quản corticoid như thế nào?

Bạn nên bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm và tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm hoặc trong ngăn đá. Bạn nên nhớ rằng mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Vì vậy, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.

Bạn không nên vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Thay vì vậy, hãy vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Bạn có thể tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.