Nghiến răng khi ngủ là một chứng rối loạn vận động trong giấc ngủ khiến hai hàm răng nghiến chặt tạo áp lực lên răng và phát ra âm thanh ken két. Chứng ngủ nghiến răng có thể gây ảnh hưởng xấu tới men răng, đau răng, hàm và mặt hay trầm trọng hơn là rối loạn thái dương hàm, đau khớp hàm và cơ hàm mãn tính.
Chứng ngủ hay nghiến răng tuy không quá nguy hiểm nhưng có thể dẫn tới một số biến chứng khó lường về răng miệng. Hello Bacsi sẽ cung cấp những kiến thức đầy đủ về chứng nghiến răng khi ngủ để bạn có thể nhận biết, phòng tránh hoặc chữa trị kịp thời và hiệu quả.
Chứng ngủ nghiến răng là gì?
Nghiến răng là một thói quen không hiếm nhưng nghiến răng khi ngủ (sleep bruxism) là một hội chứng bệnh. Nếu tình trạng này kéo dài và xảy ra thường xuyên thì không những gây khó chịu cho người ngủ cùng mà răng và hàm của bạn còn có thể bị tổn thương và gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Chứng nghiến răng (bruxism) là tình trạng hai hàm răng bị ghì và siết, nghiến chặt tạo áp lực lên răng và có thể phát ra âm thanh ken két. Nếu bạn bị chứng nghiến răng, bạn có thể nghiến răng một cách vô thức khi thức hoặc nghiến răng khi đang ngủ.
Thường xuyên ngủ nghiến răng được coi là chứng rối loạn vận động liên quan đến giấc ngủ. Người bệnh thường dễ bị mắc những rối loạn giấc ngủ khác như ngáy hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ.
Ngủ hay nghiến răng ở dạng nhẹ thường không cần điều trị. Tuy nhiên, một số người bị nghiến răng khi ngủ thường xuyên và ở mức nghiêm trọng có thể bị biến chứng như rối loạn chức năng hàm, đau đầu, tổn thương răng và các vấn đề khác. Bạn hãy tìm hiểu các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh để phòng trường hợp mình mắc chứng này mà không biết.
[embed-health-tool-bmi]
Ảnh hưởng của chứng ngủ nghiến răng
Trong hầu hết các trường hợp, chứng nghiến răng khi ngủ không gây biến chứng nghiêm trọng. Nhưng nếu tình trạng trở nặng và diễn ra thường xuyên có thể dẫn đến các ảnh hưởng sau đây:
- Tổn thương răng hoặc hàm
- Căng đầu, đau, nhức đầu
- Đau mặt hoặc hàm nặng
- Biến dạng khuôn mặt
- Chứng nghiến răng khi ngủ mãn tính có thể dẫn đến gãy răng, mòn răng, rụng răng
- Hội chứng rối loạn khớp thái dương-hàm (TMJs). Chứng ngiến răng ngủ có thể làm bệnh này nặng hơn.
Dấu hiệu của chứng nghiến răng khi ngủ
Các dấu hiệu sau có thể giúp bạn nhận biết chứng ngủ nghiến răng:
- Răng xiết hoặc nghiến vào nhau, có thể phát ra âm thanh đủ to để khiến người ngủ bên cạnh thức giấc.
- Răng bị mòn, nứt, sứt mẻ hoặc lung lay
- Mất men răng, để lộ các lớp răng nằm sâu bên trong
- Răng đau và nhạy cảm hơn
- Mỏi hàm, cơ hàm kém linh hoạt hoặc hàm bị chặt khiến khó mở ra và đóng lại hoàn toàn
- Đau hoặc đau nhức hàm, cổ hoặc mặt
- Có cảm giác đau tai mặc dù tai vẫn bình thường
- Đau đầu ê ẩm
- Bị tổn thương trong má do nhai
- Giấc ngủ bị gián đoạn
Nguyên nhân ngủ nghiến răng
Tại sao ngủ nghiến răng? Tình trạng ngủ nghiến răng có thể do sự kết hợp của các yếu tố vật lý, tâm lý và di truyền như:
- Những cảm xúc như lo lắng, stress, tức giận, thất vọng, căng thẳng
- Thói quen nghiến răng khi quá tập trung
- Nhai kích động khi ngủ
- Những rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ
Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chứng nghiến răng khi ngủ:
• Stress: Ngủ nghiến răng là bệnh gì? Tình trạng quá lo lắng và stress, tức giận hoặc thất vọng có thể dẫn tới nghiến răng.
• Tuổi tác: Chứng ngủ nghiến răng thường gặp ở trẻ nhỏ, nhưng thường biến mất khi trưởng thành.
• Tính cách: Những người có tính cách mạnh mẽ, cạnh tranh hoặc dễ kích động thường có nguy cơ mắc chứng nghiến răng cao hơn.
• Thuốc và các chất kích thích: Một số loại thuốc điều trị tâm thần như thuốc chống trầm cảm có thể gây tác dụng phụ dẫn tới chứng nghiến răng khi ngủ. Thuốc lá, các loại đồ uống chứa caffeine, rượu và các chất kích thích khác có thể làm tăng nguy cơ mắc phải hội chứng.
• Di truyền: Những người có thành viên trong gia đình mắc hội chứng này có nguy cơ cao mắc bệnh.
• Các hội chứng rối loạn khác: Nghiến răng có liên quan đến một số hội chứng rối loạn tâm thần, ví dụ như bệnh Parkinson, chứng mất trí, trào ngược dạ dày thực quản, động kinh, khủng hoảng ban đêm, hội chứng rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ và tăng động/thiếu tập trung.
Bác sĩ thường xác định nguyên nhân gây nghiến răng trong lúc ngủ bằng cách hỏi các câu hỏi về sức khỏe răng miệng nói chung, các loại thuốc người đó sử dụng, sinh hoạt hàng ngày và thói quen ngủ. Để xác định chứng nghiến răng khi ngủ ở mức độ nào, bác sĩ có thể kiểm tra:
- Mức đau nhức ở các cơ hàm.
- Những bất thường về răng miệng như vỡ răng hoặc bị mất răng.
- Các tổn thương răng miệng, tổn thương xương bên dưới và bên trong má thông qua chụp X-quang.
Khám nha khoa có thể giúp phát hiện các rối loạn khác có thể gây ra chứng đau hàm hoặc đau tai tương tự, chẳng hạn như hội chứng rối loạn thái dương hàm và các vấn đề về răng hoặc tình trạng sức khỏe khác.
Cách điều trị chứng nghiến răng khi ngủ
Bạn có thể lựa chọn cách trị chứng ngủ nghiến răng thường dựa trên nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của những tổn thương do chứng nghiến răng khi ngủ gây ra.
1. Đi khám bác sĩ chuyên khoa
Nếu chứng nghiến răng khi ngủ có liên quan đến các vấn đề về giấc ngủ, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến gặp các chuyên gia về giấc ngủ. Chuyên gia chăm sóc giấc ngủ có thể tiến hành kiểm tra thêm để xác định xem bạn có bị chứng ngưng thở khi ngủ hay không và nghiến răng khi ngủ ở mức độ nào.
Nếu bạn gặp các vấn đề tâm lý như lo lắng hoặc các vấn đề tâm lý khác có liên quan đến chứng nghiến răng, bạn có thể sẽ phải đến gặp bác sĩ tâm lý hoặc các chuyên gia tư vấn.
Khi chuẩn bị đi khám và kiểm tra vấn đề liên quan đến chứng nghiến răng khi ngủ, bạn cần chuẩn bị:
- Các thông tin về tình trạng sức khỏe của bạn trong quá khứ và các vấn đề có liên quan đến chứng ngủ hay nghiến răng.
- Thông tin về bất kỳ triệu chứng nào bạn thấy, kể cả những dấu hiệu dường như không liên quan đến chứng nghiến răng. Nếu bạn bị đau, bạn hãy ghi lại thời điểm như đau khi thức dậy hoặc vào cuối ngày.
- Các thông tin cá nhân bao gồm những căng thẳng và thay đổi trong cuộc sống diễn ra gần đây.
- Tất cả các loại thuốc bạn đã sử dụng kể cả thuốc không kê đơn, vitamin, thảo dược hoặc các loại thuốc bổ sung dưỡng chất khác cùng với liều dùng và thời gian sử dụng các thuốc trên. Bạn cũng cần nói cho bác sĩ nếu bạn có sử dụng thuốc ngủ.
Bạn cần sẵn sàng trả lời các câu hỏi của bác sĩ như:
- Những triệu chứng bắt đầu khi nào?
- Những triệu chứng thường xảy ra hay thi thoảng mới xảy ra?
- Các triệu chứng có nghiêm trọng không?
- Có khi nào triệu chứng được cải thiện không?
- Có yếu tố nào có thể khiến các triệu chứng nghiêm trọng hơn không?
Bạn cũng cần chuẩn bị các câu hỏi để hỏi bác sĩ hoặc nha sĩ. Những câu hỏi cơ bản có thể bao gồm:
- Nguyên nhân nào có thể gây ra những triệu chứng của tôi?
- Có thể có nguyên nhân nào khác không?
- Tôi cần phải thực hiện những xét nghiệm nào?
- Tình trạng này là tạm thời hay lâu dài?
- Cách điều trị tốt nhất là gì?
- Bên cạnh liệu pháp điều trị chính, có liệu pháp điều trị thay thế nào khác không?
- Tôi còn có những vấn đề sức khỏe khác nữa, làm thế nào để tôi có thể kiểm soát nhiều bệnh cùng một lúc?
- Tôi có nên đi gặp chuyên gia không?
- Có loại thuốc nào thay thế cho loại thuốc mà bác sĩ đang kê đơn không?
- Có tài liệu hoặc website đáng tin cậy nào có thể cung cấp thêm thông tin cho vấn đề sức khỏe của tôi để tham khảo thêm không?
2. Thực hiện can thiệp nha khoa
Đối với những người bị chứngngủ nghiến răng (kể cả người lớn và trẻ nhỏ), bác sĩ có thể đề xuất cách để bảo vệ và cải thiện sức khỏe răng miệng. Mặc dù những phương pháp này có thể ngăn ngừa hoặc điều chỉnh tình trạng mài mòn răng, chứng nghiến răng khi ngủ của người bệnh có thể sẽ vẫn không được ngăn chặn.
Các can thiệp nha khoa có thể bao gồm:
• Dụng cụ bảo vệ hàm: Dụng cụ này được thiết kế để giữ răng tách nhau ra, tránh những tổn thương cho răng gây ra bởi nghiến, siết hoặc nghiền. Dụng cụ bảo vệ hàm có thể được làm bằng vật liệu mềm hoặc acrylic cứng và phù hợp với răng ở hàm trên và hàm dưới của người dùng.
• Chỉnh nha: Nếu việc đeo nẹp răng khiến bạn nhạy cảm hoặc hạn chế khả năng nhai, bác sĩ nha khoa có thể cần chỉnh nha, đặc biệt là bề mặt nhai của răng để sửa chữa hư hỏng trên răng.
3. Áp dụng các liệu pháp tâm lý để chữa chứng ngủ nghiến răng
Một trong những cách dưới đây có thể giúp chứng nghiến răng khi ngủ được cải thiện.
• Kiểm soát stress: Nếu chứng nghiến răng khi ngủ là do stress gây ra, bạn có thể ngăn ngừa tình trạng này bằng cách học các cách giúp thư giãn, ví dụ như thiền. Nếu chứng nghiến răng có liên quan đến lo lắng, những lời khuyên từ các bác sĩ tâm lý hoặc nhân viên tư vấn sẽ giúp ích.
• Thay đổi hành vi: khi phát hiện ra mình bị chứng nghiến răng khi ngủ, người bệnh có thể thay đổi hành vi bằng cách thực hành tư thế miệng và hàm phù hợp. Bạn nên hỏi nha sĩ và để nha sĩ chỉ dẫn vị trí tốt nhất cho miệng và hàm.
• Phản hồi sinh học: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc thay đổi thói quen, bạn có thể thử áp dụng phương pháp phản hồi sinh học (biofeedback). Phương pháp này sử dụng những quy trình giám sát và các thiết bị để hướng dẫn bạn cách kiểm soát hoạt động của cơ hàm.
4. Điều trị chứng ngủ nghiến răng bằng thuốc
Nhìn chung, các loại thuốc không đem lại hiệu quả đáng kể trong điều trị và cần nhiều nghiên cứu sâu hơn để xác định hiệu quả của các loại thuốc này. Ví dụ về các loại thuốc dùng trong điều trị bao gồm:
• Thuốc giãn cơ: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc giãn cơ trước khi đi ngủ, trong một khoảng thời gian ngắn.
• Tiêm Botox: Botox là một dạng độc tố của botulinum, có thể giúp một số người mắc chứng ngủ hay nghiến răng nghiêm trọng và không đáp ứng với các liệu pháp điều trị khác.
• Thuốc giúp kiểm soát lo lắng, stress hoặc chống trầm cảm: Bác sĩ có thể khuyên bạn sử dụng một số loại thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo lắng trong thời gian ngắn, để giúp bạn kiểm soát stress hoặc các vấn đề cảm xúc khác, là nguyên nhân gây ra hội chứng.
5. Khắc phục các nguyên nhân gây ngủ nghiến răng
Dựa trên nguyên nhân gây ra chứng nghiến răng, bạn có thể cần sử dụng các liệu pháp để trị các rối loạn liên quan.
• Tác dụng phụ của thuốc: Nếu do tác dụng phụ của một loại thuốc nào đó, bác sĩ có thể khuyên bạn thay đổi thuốc điều trị hoặc kê đơn loại thuốc khác thay thế.
• Rối loạn liên quan đến giấc ngủ: Giải quyết các rối loạn liên quan đến giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ có thể cải thiện hội chứng.
• Các vấn đề sức khỏe khác: Nếu chứng nghiến răng khi ngủ do các bệnh lý tiềm ẩn như trào ngược dạ dày thực quản gây ra, điều trị các vấn đề sức khỏe này có thể giúp cải thiện.
6. Cách chữa chứng nghiến răng ở trẻ
Khoảng 15–33% trẻ em cũng bị chứng nghiến răng khi ngủ, đặc biệt là khi trẻ mọc răng. Đa số trường hợp, trẻ sẽ không còn thói quen nghiến răng sau khi bộ răng vĩnh viễn của trẻ mọc đầy đủ.
Trẻ thường nghiến răng trong lúc ngủ nhiều hơn khi thức nhưng nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng này vẫn chưa rõ. Một số yếu tố liên quan có thể kể đến như:
- Răng mọc chưa phù hợp và hàm trên và hàm dưới đôi khi chạm nhau
- Các bệnh lý hoặc vấn đề sức khỏe như thiếu hụt dinh dưỡng, dị ứng
- Các yếu tố tâm lý bao gồm lo lắng và căng thẳng
Nghiến răng khi ngủ ở trẻ ít khi gây ra vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, nó cũng có thể gây đau hàm, đau đầu. Bạn nên trao đổi với nha sĩ nếu răng của trẻ trông không bình thường hoặc nếu trẻ bị đau răng. Để giúp trẻ ngưng hoặc giảm nghiến răng, bạn cần:
- Giúp trẻ bình tĩnh hơn, đặc biệt là trước khi đi ngủ
- Massage cho trẻ và thực hiện một số động tác nhẹ nhàng để giúp thư giãn cơ
- Đảm bảo chế độ ăn cân bằng và cho trẻ uống nhiều nước. Tình trạng mất nước có thể gây ra nghiến răng
- Tham khảo bác sĩ để biết cách kiểm soát tình trạng nghiến răng ở trẻ
- Canh chừng giấc ngủ của trẻ để ngăn ngừa tình trạng nghiến răng khi ngủ
Phòng ngừa chứng ngủ nghiến răng
Bạn có thể phòng ngừa chứng nghiến răng khi ngủ bằng cách sử dụng dụng cụ bảo vệ hàm do nha sĩ cung cấp. Dụng cụ này sẽ vừa với răng nên có thể ngăn ngừa răng nghiến vào nhau.
Những thói quen sống lành mạnh sau đây sẽ giúp bạn điều trị:
• Thư giãn toàn thân: Nghe nhạc, tắm nước ấm hoặc luyện tập thể dục có thể giúp bạn thư giãn và giảm nguy cơ mắc chứng ngủ nghiến răng
• Tránh dùng chất kích thích: Bạn hãy tránh cà phê, trà vì các loại nước này chứa chất caffeine. Bạn cũng nên tránh uống rượu vào buổi tối vì những chất kích thích có thể làm chứng nghiến răng khi ngủ trở nên tồi tệ hơn.
