Cơ chế đái tháo đường type 2 như thế nào?

Đái tháo đường tuýp 2 (hay còn gọi là tiểu đường không phụ thuộc insulin) là một dạng bệnh mãn tính ảnh hưởng đến khả năng sử dụng glucose - nguồn năng lượng thiết yếu của cơ thể. Trong tình trạng này, cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc tế bào không phản ứng tốt với hormone này, dẫn đến mức đường huyết cao. Insulin, một hormone do tuyến tụy tiết ra, đóng vai trò điều hòa lượng đường trong máu. Khi không sử dụng hiệu quả insulin, đường tích tụ trong máu và có thể gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng nếu không được kiểm soát tốt.

Cơ chế phát triển bệnh lý tiểu đường tuýp 2

Cơ chế sinh lý học của đái tháo đường tuýp 2 là sự kết hợp phức tạp giữa yếu tố di truyền và môi trường, với hai giai đoạn chính sau đây:

1. Kháng insulin: Giai đoạn đầu, cơ thể sản xuất đủ insulin nhưng các tế bào, đặc biệt là tế bào cơ và mỡ, trở nên kháng insulin. Điều này làm cho insulin không thể mở cửa tế bào để glucose đi vào. Do đó, tuyến tụy phải hoạt động hết sức để sản xuất nhiều insulin hơn, nhưng sau một thời gian dài, nó sẽ không thể duy trì sản xuất như vậy.
2. Suy giảm chức năng tế bào Beta: Sau khi dây thần kinh đã phải làm việc quá tải, tế bào beta trong tuyến tụy bắt đầu suy yếu, không sản xuất đủ insulin. Kết quả là lượng đường huyết tăng cao hơn bình thường, gây ra các triệu chứng thường thấy của đái tháo đường.
3. Bên cạnh đó, các vấn đề khác như giảm tiết insulin, gan sản xuất glucose tăng, rối loạn chức năng tế bào beta, viêm nhiễm và stress oxy hóa cũng làm tăng nguy cơ kháng insulin và tăng đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2.

Nguyên nhân gây ra bệnh đái tháo đường tuýp 2

Nguyên nhân của bệnh lý này rất phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau, cụ thể:

Yếu tố tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh gia tăng khi lớn tuổi, đặc biệt từ 45 tuổi trở lên, do sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất và khả năng sử dụng insulin giảm.

Di truyền: Các yếu tố di truyền ảnh hưởng lớn đến nguy cơ mắc bệnh. Nếu trong gia đình có người mắc tiểu đường tuýp 2, bạn có khả năng cao mắc bệnh hơn. Các gen liên quan tới kháng insulin và chức năng tế bào beta cũng góp phần lớn.

Môi trường: Chế độ ăn uống không hợp lý, ít vận động, thừa cân hay béo phì, cùng với ai đó có lối sống không lành mạnh, thuốc lá, căng thẳng đều là những yếu tố ảnh hưởng tích cực vào nguy cơ mắc bệnh.

Tâm lý: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng cortisol, ảnh hưởng xấu đến khả năng kiểm soát đường huyết. Mệt mỏi và giấc ngủ kém cũng làm giảm nhạy cảm insulin và tăng nguy cơ bệnh tật.

Sức khỏe: Một số rối loạn nội tiết như PCOS hay bệnh Cushing cũng làm tăng mức insulin. Những người có tiền sử bệnh tim mạch hay bệnh mạch máu não cũng có nguy cơ cao mắc đái tháo đường tuýp 2.

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc đái tháo đường tuýp 2

Các nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh gồm:

• Có tiền sử gia đình mắc đái tháo đường tuýp 2
• Thừa cân hoặc béo phì
• Ít vận động
• Có bệnh lý tim mạch, huyết áp cao hay rối loạn lipid máu
• Phụ nữ bị đái tháo đường thai kỳ
• Thuộc nhóm dân tộc thiểu số
• Trên 45 tuổi
• Có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Những người này có khả năng cao mắc đái tháo đường tuýp 2 do sự hiện diện của một hay nhiều yếu tố nguy cơ.

Phương pháp điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2

Đái tháo đường tuýp 2 là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Mục tiêu điều trị là kiểm soát đường huyết, giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp bao gồm:

Thay đổi lối sống

Bệnh nhân nên tránh thực phẩm chứa nhiều đường, hạn chế chất béo bão hòa, và tăng cường tiêu thụ rau xanh cùng trái cây. Nên chọn ngũ cốc nguyên hạt và lưu ý ngừng hút thuốc lá để giảm thiểu nguy cơ bệnh lý liên quan.

Tăng cường hoạt động thể chất

Tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần với bài tập aerobic và sức mạnh sẽ giúp cải thiện khả năng sử dụng insulin của cơ thể. Đối với người thừa cân, việc giảm cân cần thiết để kiểm soát đường huyết tốt hơn.

Thuốc điều trị

Có nhiều loại thuốc hỗ trợ kiểm soát đường huyết, như Metformin hay DPP-4 inhibitors. Nếu các thuốc này không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định insulin cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, thuốc hạ huyết áp và điều trị cholesterol cũng có thể được kê đơn để phòng ngừa biến chứng.

Theo dõi và giám sát

• Kiểm tra nồng độ HbA1c: Giúp đánh giá mức đường huyết trung bình trong khoảng 2-3 tháng.
• Khám sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm biến chứng bệnh để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Kết hợp điều trị hỗ trợ

Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền cùng giấc ngủ đầy đủ sẽ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể. Hãy chia sẻ khó khăn với người thân để nâng cao tinh thần trong quá trình điều trị.

Tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ

Chấp hành theo chỉ dẫn từ chuyên gia y tế sẽ giúp tối ưu hóa sức khỏe, kiểm soát bệnh tật hiệu quả.

Kết luận

Tiểu đường tuýp 2 đang ngày càng phổ biến và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Tuy nhiên, thông qua thay đổi lối sống, điều trị thuốc đúng cách và chăm sóc sức khỏe định kỳ, người bệnh hoàn toàn có khả năng quản lý tình trạng của bản thân. Hiểu rõ về cơ chế và nguyên nhân của bệnh, cộng với biện pháp cải thiện phù hợp, người bệnh có thể nâng cao chất lượng cuộc sống và sống chung với bệnh một cách tích cực.