Hẹp hở van 2 lá là một bệnh lý về tim mạch do tổn thương trên các cấu trúc của bộ máy van, khiến van tim không còn khả năng hoạt động hiệu quả. Dù bệnh lý này không có khả năng chữa khỏi hoàn toàn nhưng có nhiều cách khác nhau giúp bạn ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng hơn. Bên cạnh các phương pháp y tế, người bệnh có thể thay đổi lối sống lành mạnh để hạn chế triệu chứng bệnh và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm. Những chia sẻ về quá trình sống chung với bệnh hẹp hở van 2 lá của anh Vũ Văn Phúc cùng với góc nhìn từ bác sĩ nội khoa tim mạch sẽ giúp bạn có thêm thông tin hữu ích để kiểm soát căn bệnh này.

Anh Vũ Văn Phúc, sinh năm 1963, hiện đang sinh sống và làm việc tại Hồ Chí Minh. Nhìn hình ảnh người đàn ông trung niên phúc hậu và vui vẻ này, ít ai biết rằng anh đã phải sống chung với căn bệnh hẹp hở van hai lá hơn 40 năm nay. Đã qua rồi những ngày tháng anh phải thường xuyên chịu đựng những cơn ho khan, nặng ngực đến kiệt quệ hay cảm giác hồi hộp, khó thở, mất ngủ kéo dài,… Giờ đây, tình trạng sức khỏe của anh Phúc đã ổn định, bệnh tim chuyển biến tốt hơn và không đồng mắc thêm các bệnh liên quan đến lối sống. Đối với anh, ngoài sử dụng thuốc, tình trạng sức khỏe được như hiện tại nhờ rất nhiều vào việc thay đổi lối sống lành mạnh. Vậy anh đã thay đổi lối sống như thế nào để dung hòa với căn bệnh nguy hiểm này?

Mời bạn đến với những chia sẻ của anh Phúc và góc nhìn từ Thạc sĩ – Bác sĩ CKI Ngô Võ Ngọc Hương (hiện công tác tại BV Nhân dân 115) về bí quyết sống khỏe cùng bệnh hẹp hở van 2 lá trong bài viết dưới đây nhé.

Những thay đổi trong lối sống giúp anh Phúc kiểm soát bệnh hẹp hở van 2 lá hiệu quả

Một mình tự lo cho bản thân cũng như sống chung với bệnh hẹp hở van 2 lá, anh Phúc đặc biệt cẩn trọng trong chế độ ăn uống hàng ngày và thói quen sinh hoạt. Bởi anh tin rằng, những việc này giúp cải thiện tình trạng bệnh tật của bản thân hiệu quả tương đương như việc dùng thuốc.

Thói quen sinh hoạt lành mạnh

Tập thể dục thường xuyên

Đã 20 năm nay, anh Phúc luôn cố gắng duy trì thói quen tập thể dục mỗi buổi sáng. Anh chia sẻ:

“Tôi thường dậy sớm lúc 4-5 giờ sáng để chạy bộ ra đường hoặc công viên. Điều này sẽ tạo cho tôi nhiều động lực hơn là tập ở nhà. Buổi chiều nếu có thời gian, tôi sẽ chơi thêm các môn thể thao chỉ đòi hỏi vận động nhẹ, phù hợp khả năng gắng sức của bản thân như đánh cầu lông, đá cầu, xà đơn, xà kép,… Thời gian tập trung bình từ 1-1,5 giờ/ngày. Tôi tập trước khi ăn và không cần ăn nhẹ trước khi tập.”

Làm việc vừa sức và nghỉ ngơi đầy đủ

Thời gian làm việc và nghỉ ngơi phù hợp không những có lợi cho cơ thể mà còn giúp giảm thiểu tác động của bệnh hẹp hở van 2 lá. Do đó, sau 1-2 giờ làm việc, anh Phúc thường dành thời gian nghỉ ngơi bằng cách đi ra ngoài vệ sinh, ăn nhẹ hoặc đơn giản là nhìn ra xa để mắt được thư giãn. Nếu có thời gian, anh sẽ đi lại, vận động nhẹ nhàng hoặc tập vài động tác thể thao để tránh các bệnh nghề nghiệp như thoái hóa khớp và đau thần kinh tọa.

Ngoài ra, để duy trì tinh thần tỉnh táo, anh cũng rất quan tâm đến giấc ngủ của mình. Anh thường đi ngủ lúc 22 giờ và thức dậy lúc 4 giờ sáng. Với anh, nếu ngủ ngon thì chỉ cần như vậy là đủ. Thêm vào đó, dù thời gian nghỉ trưa ở văn phòng khá ít, anh không thể ngủ trưa nhưng vẫn tranh thủ nghỉ ngơi, thư giãn.

Kiểm soát căng thẳng và giữ tinh thần lạc quan

Dù phải sống cùng căn bệnh hẹp hở van hai lá, anh Phúc vẫn luôn cố gắng giữ tinh thần lạc quan bằng cách làm những điều mình thích. Anh thường dành thời gian đi du lịch, nghiên cứu và học hỏi kiến thức mới. Từng trải qua nhiều áp lực cuộc sống, anh Phúc dần thay đổi suy nghĩ và rút ra cho mình những cách để kiểm soát căng thẳng phù hợp. Điều này không chỉ giúp anh cải thiện sức khỏe tinh thần nói riêng mà cả sức khỏe tổng thể nói chung. Anh chia sẻ:

“Mình sẽ làm tốt nhất trong khả năng cho phép và học cách vui vẻ chấp nhận những gì xảy ra. Niềm vui không tự nhiên mà có. Cuộc sống thì luôn có 2 mặt tốt và chưa tốt. Hãy luôn nhìn vào mặt tích cực để thấy niềm vui, cũng như chấp nhận mặt chưa tốt và coi đó là chuyện bình thường”.

Quan tâm đến các tình trạng sức khỏe khác

Sức khỏe răng miệng cũng ảnh hưởng đến nguy cơ tái phát các triệu chứng của bệnh hẹp hở van 2 lá, đặc biệt với người bị viêm nha chu từ nhỏ như anh Phúc.

Anh cho biết mình thường đến nha sĩ khám răng và lấy cao răng định kỳ 6-12 tháng/lần. Trước đây, anh đánh răng rất nhiều nhưng không đúng cách nên bị mòn cổ chân răng. Do đó, từ việc đánh răng buổi sáng sau khi thức dậy, anh chuyển sang tập trung đánh răng sau mỗi bữa ăn. Mỗi lần đánh răng, anh sẽ lưu ý xoay đều bàn chải và di động trên các mặt răng. Vì chân răng bị thưa và hở cổ chân răng làm thức ăn dễ bám dính nên anh Phúc cũng lựa chọn dùng chỉ nha khoa để loại bỏ, giảm thiểu nguy cơ sâu răng.

Phòng ngừa các triệu chứng khi thời tiết thay đổi

Bệnh hẹp hở van 2 lá có thể tác động đến phản ứng của hệ thần kinh với ngoại cảnh, gây ra nhiều triệu chứng khi thời tiết thay đổi. Khi trời lạnh, anh Phúc thường bị chuột rút ở tay chân do hệ mạch bên ngoài co lại, dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng các chi. Ngoài chuột rút, sức khỏe của anh không bị ảnh hưởng nhiều khi trời lạnh.

Tuy nhiên, khi trời nóng, mạch ngoại biên giãn ra sẽ làm các cơ quan bị thiếu máu. Lúc này, cơ thể phải tự điều chỉnh bằng cách tăng tiết hormon adrenalin để giúp tim đập nhanh, mạnh và mang đủ máu đi nuôi cơ thể. Vì vậy, khi trời nóng, anh Phúc thường cảm thấy hồi hộp và khó ngủ. Để khắc phục vấn đề này, anh hạn chế dùng chất kích thích như trà, cà phê, nước ngọt và thường xuyên vận động cơ thể để duy trì tinh thần thoải mái.

Kiểm tra mỡ máu và huyết áp định kỳ

Anh Phúc hiểu rõ các yếu tố như mỡ máu hoặc huyết áp có thể làm ảnh hưởng đến bệnh tình của mình. Vì vậy, khi vừa bước sang tuổi trung niên, anh thường xuyên kiểm tra các chỉ số này 3-6 tháng/lần. Nếu phát hiện chỉ số mỡ máu bất thường, anh sẽ điều chỉnh chế độ ăn ít dầu mỡ, nội tạng động vật và dùng thêm một số thảo dược như rượu tỏi, nấm linh chi, mật nhân,.. để ổn định mỡ máu.

Chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống rất quan trọng với người bệnh hẹp hở van 2 lá. Duy trì một chế độ ăn lành mạnh giúp anh Phúc kiểm soát phần nào tình trạng của mình. Dưới đây là những chia sẻ của anh Phúc về chế độ dinh dưỡng hàng ngày:

• Uống nước vừa đủ theo nhu cầu mỗi ngày
• Duy trì cân nặng hợp lý, đảm bảo chỉ số BMI ở mức 21-22
• Bổ sung các thực phẩm giảm mỡ như rau củ quả giàu chất xơ, gạo lứt, trứng, thịt nạc, sữa chua,…
• Hạn chế tối đa các chất kích thích như rượu bia, trà, cà phê, thuốc lá,…
• Tránh dùng đồ chiên rán, thay vào đó anh thường chế biến các món luộc, sử dụng nồi chiên không dầu hoặc dùng dầu thực vật.
• Giảm tiêu thụ chất đường bột, thực phẩm chế biến sẵn, mỡ động vật
• Ăn hải sản vừa phải để tránh bệnh gút
• Chế biến món ăn thanh đạm, không nêm nhiều muối và bột ngọt
• Ăn một ít gạo lứt sấy hoặc bánh quy ít đường khi đói hoặc quên ăn một bữa, để bảo vệ đường tiêu hóa và tránh hạ đường huyết
• Sử dụng thêm thực phẩm chức năng để bổ sung canxi, tăng cường sức đề kháng

Chuyên gia chia sẻ về tầm quan trọng của lối sống lành mạnh đối với bệnh nhân hẹp hở van 2 lá

Thay đổi lối sống lành mạnh giúp bệnh tim của anh Phúc không còn tiến triển nặng thêm, các triệu chứng thuyên giảm đáng kể. Vậy việc duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh tác động như thế nào đến với cơ thể người bệnh hẹp hở van 2 lá? Mời bạn cùng tìm hiểu lời giải đáp từ Thạc sĩ – Bác sĩ CKI Ngô Võ Ngọc Hương trong phần sau đây nhé.

Khi bệnh hẹp hở van hai lá nói riêng hay các bệnh lý van tim nói chung được phát hiện ở giai đoạn sớm, những bệnh lý này sẽ được điều trị bằng thuốc kết hợp với biện pháp thay đổi lối sống. Khi các triệu chứng xuất hiện nặng, hoặc dựa vào mức độ tổn thương van tim theo kết quả siêu âm tim, bác sĩ có thể cân nhắc can thiệp bằng các liệu pháp ngoại khoa.

Dù vậy, trong bất kỳ giai đoạn nào của bệnh, những hướng dẫn điều trị không dùng thuốc luôn đóng một vai trò nhất định. Theo đó, người bệnh van tim nên tuân thủ một lối sống lành mạnh và nghiêm ngặt tùy thuộc vào tình trạng của bệnh. Điều này có nghĩa là bệnh nhân trong giai đoạn đầu có thể có cuộc sống hoàn toàn bình thường, thậm chí có thể tập thể dục thể thao. Tuy nhiên, khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện, chế độ ăn uống và mức độ vận động cần được theo dõi chặt chẽ hơn, cụ thể như sau:

Lưu ý trong chế độ ăn uống cho người bệnh hẹp hở van 2 lá

• Hạn chế muối. Muối trong thức ăn và đồ uống gây giữ nước nên có thể làm tăng áp lực lên tim, dễ dẫn đến các đợt suy tim sung huyết, làm người bệnh ho khan, khó thở khi nằm đầu thấp tăng dần, khó thở phải ngồi liên tục. Bên cạnh đó, người bệnh nên tránh thức ăn có hàm lượng natri cao, hạn chế thêm muối vào thức ăn, đọc kỹ nhãn thực phẩm và nên chọn các món ăn ít muối khi ăn ở bên ngoài.
• Cắt giảm rượu và các chất kích thích khác. Sử dụng rượu mạnh, caffeine, nicotine và các chất kích thích khác có thể khiến tim đập nhanh hơn và làm trầm trọng thêm chứng loạn nhịp tim.

Bác sĩ chia sẻ về những lưu ý trong thói quen sinh hoạt của người bệnh van tim

• Duy trì cân nặng hợp lý. Hãy hỏi bác sĩ cân nặng hợp lý cho bản thân mình và theo dõi thường xuyên. Việc tăng cân không kiểm soát hay cả suy dinh dưỡng đều gây ảnh hưởng đến hoạt động của trái tim.
• Tập thể dục thường xuyên. Người bệnh có thể tập thể dục trong thời gian bao lâu và cường độ như thế nào là phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tuy nhiên, lời khuyên cho các bệnh nhân hẹp hở van 2 lá là cần duy trì việc vận động cơ thể đều đặn dù chỉ ở mức độ thấp. Hãy hỏi bác sĩ để được hướng dẫn trước khi bắt đầu tập thể dục, đặc biệt nếu đang cân nhắc tham gia các môn thể thao mang tính đối kháng.
• Bỏ hút thuốc lá. Nếu có thói quen hút thuốc, hãy nói chuyện với bác sĩ về các biện pháp có thể giúp bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
• Chăm sóc răng miệng. Nhiễm trùng nha chu là lối vào thường gặp của vi khuẩn trong các trường hợp viêm nội tâm mạc. Do đó, người bệnh cần có thói quen chăm sóc răng miệng tốt, chải răng sau mỗi bữa ăn và khám nha khoa định kỳ mỗi 6 – 12 tháng. Ngoài ra, trước khi thực hiện các thủ thuật can thiệp vào vùng nha chu, người bệnh cần được dùng kháng sinh dự phòng viêm nội tâm mạc nhiễm trùng.
• Tuân thủ điều trị và tái khám theo đúng lịch hẹn với bác sĩ tim mạch. Nếu người bệnh thường xuyên bị đánh trống ngực hoặc cảm thấy tim đập nhanh, khó thở, nặng ngực, hãy tìm trợ giúp y tế sớm để được xử trí kịp thời.

Lưu ý đối với phụ nữ mắc bệnh hẹp hở van 2 lá trước khi mang thai

Trong trường hợp là phụ nữ, người bệnh hẹp hở van hai lá cần thảo luận về kế hoạch hóa gia đình với bác sĩ trước khi mang thai. Thai kỳ là một yếu tố gắng sức khiến tim làm việc nhiều hơn do phải cung cấp thêm máu cho cả bào thai. Tùy thuộc vào mức độ hẹp van và công tim bơm máu qua van, bác sĩ sẽ tư vấn xem bệnh nhân có đủ khả năng mang thai hay không.

Do đó, khi bị hẹp hở van hai lá và có nguyện vọng mang thai, người phụ nữ tốt nhất nên được can thiệp chỉnh sửa van hai lá để đạt được cấu trúc tối ưu trước khi muốn có con. Bên cạnh đó, sản phụ cũng cần được các bác sĩ tim mạch theo dõi chặt chẽ trong suốt thai kỳ, chuẩn bị sẵn sàng phương án phù hợp bao gồm thời điểm và cách thức chuyển dạ cho đến khi kết thúc giai đoạn hậu sản một cách an toàn.

Lời nhắn nhủ đến những ai đang mắc bệnh hẹp hở van 2 lá

Sau tất cả, tình trạng sức khỏe của anh Phúc đã ổn định và có thể sống vui khỏe cùng với căn bệnh hẹp hở van 2 lá. Bí quyết của anh rất đơn giản nên ai cũng có thể áp dụng để cải thiện bệnh tình. Cuối cùng, anh Phúc có một số lời khuyên gửi đến những ai đang sống chung với căn bệnh hẹp hở van hai lá như mình:

“Bạn hãy đi khám ngay khi nghi ngờ có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh tim. Bác sĩ sẽ có phác đồ cụ thể dựa vào tình trạng bệnh của mỗi người. Hơn nữa, bạn nên tuân thủ theo hướng dẫn và chỉ định của bác sĩ.

Khi được chẩn đoán mắc bệnh, bạn nên tìm hiểu kỹ về căn bệnh của bản thân và trao đổi với bác sĩ để lựa chọn lối sống phù hợp và phòng ngừa những biến chứng của bệnh.

Cuối cùng, cố gắng giữ tinh thần lạc quan, hạn chế lo lắng hay áp lực nhằm tránh ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Nếu được điều trị và lựa chọn lối sống phù hợp, bạn vẫn có thể sống khỏe mạnh và vui vẻ, có khi còn hơn cả những người bình thường nhưng lại tự tàn phá sức khỏe của mình bằng lối sống không lành mạnh. Hãy trân trọng sức khỏe vì có sức khỏe bạn mới hưởng thụ được những gì cuộc sống ban tặng.”

Xin bạn lưu ý: Trải nghiệm và cách điều trị bệnh hẹp hở van 2 lá của mỗi người bệnh thường không giống nhau. Bạn nên tìm đến bác sĩ chuyên môn để nhận được hỗ trợ tốt nhất cho tình trạng của mình.