Táo bón thường gây ra cảm giác khó chịu, tức bụng và khiến người bệnh bồn chồn, bứt rứt. Do đó, bạn nên tìm hiểu về các cách chữa táo bón tại nhà đơn giản, hiệu quả để có thể nhanh chóng giải quyết vấn đề này.

Táo bón là một vấn đề tiêu hóa thường gặp ở nhiều độ tuổi khác nhau từ trẻ em đến người lớn tuổi. Nguyên nhân và dấu hiệu táo bón cũng có sự khác nhau giữa các đối tượng, đặc biệt là người già và trẻ em. Ở người già, táo bón là một dấu hiệu chứng tỏ sự lão hóa. Các yếu tố làm xuất hiện táo bón là: không vận động, tổn thương thần kinh, tâm thần, lạm dụng thuốc, dinh dưỡng không hợp lý. Trong khi ở trẻ em, hầu hết táo bón có tính chất chức năng chứ không phải thực thể. Táo bón ở trẻ em có thể kết hợp với các nguyên nhân đặc biệt như tập đi vệ sinh cưỡng bức, bố mẹ can thiệp quá nhiều và chứng sợ toilet. Mặc dù táo bón thường là triệu chứng cơ năng tạm thời nhưng tình trạng táo bón gây ra cảm giác khó chịu, tức bụng và khiến người bệnh bồn chồn, bứt rứt.

Nhìn chung, nếu bạn có một lối sống thụ động, ăn uống thiếu lành mạnh như tiêu thụ ít thực phẩm chứa chất xơ, uống ít nước và thỉnh thoảng bị bón, hãy thử một số cách chữa táo bón tại nhà nhanh nhất theo những cách dân gian sau đây.

Sử dụng dược liệu để chữa táo bón theo cách dân gian

Trong Đông y, việc sử dụng dược liệu để điều trị chứng táo bón không quá xa lạ. Thực tế, các vị thuốc nhuận tràng cũng là các loại cây cỏ hay món ăn thân thuộc. Điểm chung của các dược liệu giúp đi đại tiện dễ dàng hơn là có chứa nhóm chất anthraquinone hoặc các chất có khả năng kích thích nhu động ruột hoặc giúp tăng thẩm thấu nước vào phân để giúp phân mềm hơn và tăng khối lượng phân.

Thảo quyết minh

Thảo quyết minh (Cassia tora L.) được trồng làm thuốc tại nhiều nơi ở nước ta, hạt của loài cây này còn có tên gọi là hạt muồng ngủ, hạt muồng muồng, đậu ma, lạc trời… Bộ phận dùng là hạt, được thu hái cuối mùa thu để có hàm lượng hoạt chất cao nhất, phơi thật khô. Theo y học cổ truyền, dược liệu này có vị mặn, tính bình; quy kinh can, thận; có tác dụng nhuận tràng, thông tiện do có hoạt chất atragluocozit làm tăng nhu động ruột mà không gây đau bụng. Thảo quyết minh thường được dùng khi đại tràng táo kết, nhu động ruột giảm, co thắt đại tràng, gây táo bón, bụng đau, căng tức, chướng hơi.

Tùy từng thể bệnh có thể dùng các sản phẩm sao chế khác nhau. Trường hợp chữa táo bón nặng, bạn có thể dùng thảo quyết minh dạng sao vàng như một cách chữa táo bón tại nhà. Khi dùng, vị thuốc này thường được đem sắc hoặc hãm với nước sôi nhiều lần, liều lượng 10-20g, uống trong ngày. Đối với trường hợp táo bón nặng đi ngoài ra máu, bạn có thể phối hợp với hòe hoa sao cháy để có tác dụng cầm máu. Lưu ý: cấm dùng cho người bị ỉa chảy; người có huyết áp thấp thận trọng khi dùng, dùng liều nhỏ tăng dần; dùng lâu hoặc uống nhiều dễ gây ỉa lỏng và giảm hấp thu do đó cần ngưng thuốc ngay khi có dấu hiệu trên.

Phan tả diệp giúp trị táo bón tại nhà

Phan tả diệp (Cassia Angustifolia Vahl.) có vị ngọt đắng, tính hàn, quy kinh đại trường là một vị thuốc có tác dụng nhuận tràng, tiêu tích trệ dùng chữa táo bón, ăn uống khó tiêu. Tùy theo liều sử dụng mà dược liệu này có thể đem lại tác dụng mạnh yếu khác nhau, từ nhuận tràng đến tẩy xổ.

Bộ phận được sử dụng làm thuốc là lá cây được phơi hoặc sấy khô. Liều dùng thông thường để nhuận tràng là từ 1–2g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc pha. Lưu ý, những người thể hư nhược hay phụ nữ đang mang thai, phụ nữ sau sinh và trong thời kỳ có kinh nguyệt không được dùng dược liệu này. Thầy thuốc có thể cho bạn dùng phan tả diệp phối hợp cùng với các vị thuốc khác để đem lại hiệu quả như mong muốn.

Muồng trâu

Muồng trâu (Cassia alata L.) hay có nơi gọi là Muồng lác, là một dược liệu có vị hơi đắng, mùi hắc, tính mát, có tác dụng nhuận tràng, giải nhiệt, sát trùng, lợi tiểu. Các bộ phận của cây Muồng trâu đều có thể dùng để chữa bệnh. Trong dân gian, vị thuốc này thường dùng để chữa táo bón (dùng lá, cành và rễ sắc uống). Tác dụng nhuận tràng của Muồng trâu đã được xác định là do trong lá của nó chứa hợp chất Sennoasides, khi hợp chất này di chuyển đến đại tràng, các vi khuẩn của đường ruột sẽ thuỷ phân thành hợp chất Anthornes. Chính hợp chất này là tác nhân làm tăng nhu động ruột, tăng khả năng đẩy phân ra ngoài, từ đó giảm tình trạng táo bón, khó tiêu.

Liều dùng để nhuận tràng thường từ 4–12g. Bài thuốc chữa táo bón có thể phối hợp thêm với chút chít, đại hoàng và sắc uống trong ngày. Việc sử dụng dược liệu này ở đối tượng phụ nữ đang mang thai cần phải hết sức thận trọng, tốt nhất là nên tham vấn ý kiến bác sĩ.

Cách trị táo bón tại nhà: Hãy dùng mật ong

Y học cổ truyền cho rằng mật ong là vị thuốc có vị ngọt, tính bình; quy kinh tâm, phế, vị, đại trường. Có tác dụng: nhuận trường, giải độc, giảm đau, chữa ho. Bạn có thể chữa táo bón bằng mật ong vì một số nghiên cứu cho thấy mật ong có tác dụng nhuận tràng nhẹ. Không những thế, mật ong cũng chứa nhiều lợi khuẩn và giúp giữ hệ tiêu hóa cùng hệ miễn dịch khỏe mạnh. Để hỗ trợ sức khỏe hệ tiêu hóa, bạn có thể thử dùng mật ong pha chế trà uống mỗi ngày.

Hãy thử uống 2 thìa cà phê mật ong mỗi lần, 3 lần/ngày. Nếu có tổn thương đường tiêu hóa, bạn có thể uống 1–2 thìa cà phê mật ong lúc bụng đói (trước khi ăn 30 phút) để giảm đau và hỗ trợ điều trị, uống tối đa 3 lần/ngày. Lưu ý không dùng mật ong cùng với hành và tuyệt đối không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi.

Những cách chữa táo bón tại nhà khác

Có rất nhiều loại thảo dược không trực tiếp chữa táo bón nhưng vẫn giúp làm tăng nhu động ruột, tăng khối lượng phân hay làm mềm phân từ đó làm giảm các triệu chứng bệnh. Chẳng hạn, trà bạc hà giúp giảm nôn mửa và đầy hơi. Ngoài ra, bạn cũng có thể ăn các loại rau củ quả quen thuộc như chuối tiêu chín, khoai lang luộc, bưởi, rau mồng tơi, rau đay, vừng đen…

Hãy nhớ rằng, cách tốt nhất để trị táo bón là ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ, uống đủ nước, tạo thói quen đi đại tiện đúng giờ và tập thể dục. Bạn nên thêm ngũ cốc nguyên hạt và rau xanh vào chế độ ăn hằng ngày.

Ngoài ra, bạn có thể thử một số cách xoa bụng trị táo bón. Phương pháp này là một trong những cách đơn giản và dễ thực hiện, đem lại hiệu quả cao. Việc xoa bụng đúng cách sẽ giúp kích thích nhu động ruột, giải phóng khí thải và dễ dàng đào thải chất thải trong cơ thể ra ngoài. Hãy thử xoa bụng theo các bước như sau:

• Chọn cho mình một không gian ấm áp, thoải mái nhất. Bạn nên tháo bỏ hết trang sức trên tay để tránh làm tổn thương vùng da massage.
• Thóp bụng: Bạn nằm ngửa trên mặt phẳng êm ái, thả lỏng cơ thể. Từ từ thở ra kết hợp thóp bụng. Khi đã thở ra hết mức, bạn nín thở vài giây rồi thực hiện hít vào, bụng phình căng ra. Bạn thực hiện lặp lại động tác trong khoảng thời gian 3-5 phút. Động tác này có tác dụng điều hoà nhu động ruột, tránh sự ứ đọng chất thải tại đại tràng.
• Xoa bụng: Nằm ngửa và dùng hai tay ấn nhẹ nhàng lên bụng. Bắt đầu từ phía dưới bên phải vùng bụng rồi từ từ tạo thành vòng tròn theo chiều kim đồng hồ, tay vẫn ấn nhẹ nhàng lên bụng, lặp lại động tác khoảng 50 vòng. Động tác này giúp kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi, chướng bụng.
• Xoa hố chậu trái: Sử dụng lòng bàn tay trái, khép các ngón tay xoa hố chậu trái theo chiều từ trên xuống dưới và ngược lại. Lặp lại động tác khoảng 30 lần. Động tác này kích thích trực tiếp lên đoạn cuối đại tràng và trực tràng, hỗ trợ quá trình đào thải phân được dễ dàng hơn.

Lưu ý: Các động tác phải thật nhẹ nhàng, tránh dùng lực mạnh làm tổn thương các cơ quan nội tạng bên trong ổ bụng. Chống chỉ định phương pháp xoa bụng điều trị táo bón cho những trường hợp sau:

• Phụ nữ có thai
• Người có tâm lý không ổn định, dễ kích động
• Người mới ăn quá no hoặc quá đói

Người bị táo bón nên đi khám khi nào?

Nếu thỉnh thoảng mới bị táo bón, bạn chỉ cảm thấy không thoải mái đôi chút và việc áp dụng các cách chữa táo bón tại nhà có thể mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xuất hiện thường xuyên hoặc đi kèm với các triệu chứng, hãy khám càng sớm càng tốt, đặc biệt ở người trên 50 tuổi:

• Chuột rút đột ngột và không thể xì hơi
• Đi tiêu phân có lẫn máu (bất kể là nhiều hay ít)
• Đau trực tràng
• Đau bụng và đầy hơi
• Sụt cân đột ngột chưa rõ nguyên nhân
• Thiếu máu
• Táo bón và tiêu chảy luân phiên

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng dược liệu hay các cách chữa táo bón tại nhà, đặc biệt nếu bạn đang mang thai hay cho con bú. Việc điều trị táo bón ở trẻ em nên tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.