Bệnh gout có khỏi hoàn toàn được không? Thực ra, điều trị bệnh gout dứt điểm là điều khá khó khăn, vì đây là bệnh về rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Song chúng ta có thể cải thiện tình trạng bệnh, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn thông qua việc điều trị bằng thuốc và điều chỉnh lối sống cho phù hợp.
Bệnh gout là gì?
Gout là thuật ngữ chung chỉ một loạt các điều kiện gây ra bởi sự tích tụ axit uric. Axit uric là một sản phẩm phân hủy của purin (purin lại là một phần của các loại thực phẩm mà chúng ta ăn). Sự bất thường trong xử lý axit uric và sự kết tinh của hợp chất này trong các khớp có thể gây ra cơn đau khớp, sỏi thận và tắc nghẽn ống lọc thận, dẫn đến suy thận. Gout là một trong các bệnh nội khoa được ghi nhận thường xuyên nhất trong suốt lịch sử y khoa.
Sự tích tụ axit uric ở khớp thường gây ảnh hưởng đến bàn chân. Người bị bệnh gout sẽ cảm thấy khớp bàn chân, nhất là khớp ở ngón chân cái sưng đau. Cơn đau đột ngột, dữ dội (còn gọi là các cơn gout) gây ra cảm giác các khớp như đang bốc cháy.
[embed-health-tool-bmi]
Nguyên nhân gây bệnh gout
Nguyên nhân căn bản gây ra bệnh gout khác với các yếu tố kích thích bùng phát bệnh. Gout là kết quả của axit uric dư thừa trong cơ thể, một tình trạng gọi là tăng axit uric máu.
Axit uric thường hình thành khi cơ thể phân hủy purin (purin được tìm thấy trong tế bào của con người và trong nhiều loại thực phẩm). Axit uric được vận chuyển qua máu đến thận và đào thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, cơ thể một số người sản xuất quá nhiều axit uric, hoặc cơ thể họ sản xuất một lượng bình thường nhưng thận lại không thể xử lý một cách hiệu quả khiến cho lượng axit uric trong cơ thể bị dư thừa, tích tụ. Một số người thuộc các trường hợp này có khả năng bị bệnh gout.
Các yếu tố về lối sống, chẳng hạn như chế độ ăn quá nhiều thực phẩm có hàm lượng purin cao, béo phì và sử dụng rượu quá mức – đặc biệt là lạm dụng rượu bia cũng góp phần gây ra tình trạng tăng axit uric máu và bệnh gout.
Những ai có nguy cơ mắc bệnh gout?
Các đối tượng thuộc những trường hợp sau đây dễ phát bệnh gout hơn bình thường:
Người gặp các vấn đề về sức khỏe – y tế
- Chấn thương khớp
- Phẫu thuật hoặc đột ngột bị bệnh nặng
- Nhiễm trùng
- Dùng một số loại thuốc lợi tiểu của người huyết áp cao, sưng (phù chân) hoặc suy tim
Bạn có thể tham khảo thêm: Bạn biết gì về thuốc lợi tiểu
- Dùng thuốc cyclosporine
- Bắt đầu điều trị hạ axit uric
- Hóa trị
- Thừa cân
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh gout
Người có lối sống chưa điều độ
- Ăn chay, ăn kiêng kham khổ, quá độ (nhịn ăn)
- Uống quá nhiều rượu bia
- Ăn một lượng lớn thực phẩm có nhiều purin như thịt đỏ, bánh ngọt, nội tạng, động vật có vỏ và fructose
- Bổ sung nước không đủ khiến cơ thể mất nước (cơ thể không đủ chất lỏng)
- Có thói quen uống nhiều soda ngọt
Triệu chứng bệnh gout
Triệu chứng của bệnh gout ở mỗi bệnh nhân khác nhau. Một số người không có triệu chứng, số khác lại có các triệu chứng của bệnh gout cấp tính hoặc mãn tính.
Nhìn chung, bệnh gout bao gồm 4 giai đoạn và các triệu chứng theo từng giai đoạn cụ thể như sau:
- Giai đoạn tăng axit uric máu không triệu chứng
Tình trạng tăng axit uric máu xảy ra khi bạn có quá nhiều axit uric trong máu. Nếu tình trạng này xảy ra mà bạn không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào thì sẽ được gọi là “tình trạng tăng axit uric máu không có triệu chứng’.
Dù là không có triệu chứng nhưng ở giai đoạn này, nồng độ axit uric trong máu tăng cao và tinh thể đang hình thành trong khớp.
Bạn có thể tham khảo thêm: Chỉ số axit uric khi mang thai: Nguy cơ và cách phòng tránh
- Giai đoạn xuất hiện cơn viêm khớp gout cấp tính
Bệnh gout cấp tính xảy ra khi tình trạng tăng axit uric máu khiến cho tinh thể axit uric phát triển ở một trong các khớp, gây sưng đau khớp dữ dội. Khớp cũng thường nóng đỏ lên. Các triệu chứng nói trên xuất hiện trong khoảng 3-10 ngày. Nhiều cơn gout cấp tính có thể xảy ra trong một vài tháng hoặc nhiều năm.
Triệu chứng viêm khớp điển hình kể trên (khớp nóng đỏ, sưng đau) thường xảy ra tại một khớp trong một thời điểm nhất định, nhưng các khớp khác cũng có khả năng bị ảnh hưởng. Khớp bị viêm thường khó cử động và đôi khi chỉ cần chạm nhẹ vào khớp đó cũng khiến người bệnh cảm thấy đau đớn, khó chịu. Nhiều bệnh nhân gout hay bị đau khớp ngón chân cái.
Thường thì bệnh gout cấp tính xảy ra khi một yếu tố nào đó (chẳng hạn như một đêm uống rượu) làm cho nồng độ axit uric tăng vọt khiến bệnh phát đột ngột. Kết quả là tình trạng viêm cùng cơn đau sẽ tấn công người bệnh trong đêm và tăng tiến trong 8 đến 12 giờ tiếp theo. Các triệu chứng giảm bớt sau một vài ngày và có khả năng hết sau 7–10 ngày. Một số người không bao giờ bị bệnh tấn công lần thứ hai, nhưng theo ước tính, sẽ có khoảng 60% người bị gout cấp tính lần thứ hai (trong vòng một năm). Nhìn chung, 84% có khả năng bị bệnh tấn công thêm một lần nữa (trong vòng ba năm).
- Giai đoạn xuất hiện khoảng cách giữa các cơn viêm khớp gout cấp
Trong giai đoạn tiếp theo, sẽ có khoảng cách xen giữa các cơn viêm khớp gout cấp. Người bệnh không thấy triệu chứng nào trong suốt giai đoạn này. Đây là thời gian để bắt đầu quản lý bệnh gout thông qua việc thay đổi lối sống và thuốc men. Mục đích là ngăn chặn các cơn gout cấp diễn ra trong tương lai hoặc để tránh bệnh gout tiến triển lên thành mãn tính.
- Giai đoạn viêm khớp gout mãn tính
Bệnh gout cấp tính không được điều trị sẽ dẫn tới gout mãn tính. Quá trình phát triển thành bệnh gout mãn tính có thể mất đến 10 năm hoặc lâu hơn. Trong giai đoạn này, các tophi (nốt cứng) phát triển trong khớp và vùng da, mô mềm bao quanh khớp. Tophi cũng có khả năng phát triển ở các bộ phận khác trong cơ thể như tai. Các tophi này phát triển dễ gây tổn thương vĩnh viễn cho khớp của bạn, nhiều trường hợp bị mất khả năng vận động. Các cơn đau có khi sẽ còn đó chứ không biến mất như trước.
Trong giai đoạn viêm khớp mãn tính, dĩ nhiên là người bệnh vẫn thấy các dấu hiệu như khớp viêm, sưng đau, nóng đỏ; khả năng vận động giảm. Ở một số người, khi bệnh gout được cải thiện, vùng da xung quanh khớp bị ảnh hưởng (ngứa và bong tróc). Nhiều khớp trên khắp cơ thể đều có thể bị ảnh hưởng. Thông thường, khớp ngón chân cái là nơi bị ảnh hưởng đầu tiên. Cơn viêm khớp sẽ đột ngột phát sinh, làm ngón chân cái của người bệnh sưng to và ấm khi chạm vào. Ngoài ngón chân cái, các khớp khác có khả năng cao bị bệnh gout tấn công bao gồm:
- Mắt cá chân
- Đầu gối
- Ngón tay
- Khuỷu tay
- Cổ tay
- Gót chân
- Mu bàn chân
Chẩn đoán bệnh gout
Để chẩn đoán bệnh gout, bác sĩ sẽ lấy bệnh sử của bệnh nhân, kiểm tra khớp bị ảnh hưởng và làm xét nghiệm máu. Bác sĩ cũng sẽ hỏi bệnh nhân một vài thông tin về:
- Các triệu chứng khác
- Các loại thuốc bệnh nhân hiện đang dùng
- Chế độ ăn uống của bệnh nhân
- Cơn gout diễn ra như thế nào (tốc độ, độ nghiêm trọng của cơn đau, thời điểm cơn gout tấn công, các khớp nào bị ảnh hưởng)
Bác sĩ cần loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn gây viêm và đau khớp khác, chẳng hạn như nhiễm trùng, chấn thương hoặc do một loại viêm khớp khác. Để chắc chắn, nhiều khi bệnh nhân còn cần thực hiện xét nghiệm máu để đo mức axit uric trong máu. Mức axit uric trong máu cao không có nghĩa là người đó bị bệnh gout và ngược lại, mức axit uric trong máu bình thường không đồng nghĩa với đối tượng không mắc bệnh gout.
Bác sĩ có thể chụp X-quang, siêu âm, CT hoặc MRI để kiểm tra mô mềm và xương.
Bác sĩ còn dùng cách rút dịch lỏng từ khớp bị ảnh hưởng, kiểm tra dịch này dưới kính hiển vi để tìm tinh thể axit uric. Tinh thể axit uric trong dịch khớp giúp xác định chắc chắn nhất để chẩn đoán bệnh gout.
Điều trị bệnh gout
Bước đầu tiên trong điều trị bệnh gout là kiểm soát cơn đau và viêm. Các cách thường được áp dụng là dùng thuốc (thuốc chống viêm, thuốc giảm đau), chườm lạnh chỗ khớp bị sưng và nghỉ ngơi.
Khi cơn đau đã được kiểm soát, bác sĩ có khi sẽ kê thêm thuốc làm giảm nồng độ axit uric trong máu của bạn. Việc kê thuốc còn phụ thuộc vào những yếu tố như:
- Tần suất người bệnh bị các cơn gout tấn công
- Người bệnh có phát triển tophi hoặc sỏi thận
- Các vấn đề sức khỏe khác của người bệnh (như bệnh thận)
Các loại thuốc bác sĩ kê đơn thường bao gồm:
- Allopurinol (Aloprim, Zyloprim) làm giảm sản xuất axit uric
- Colchicine (Colcrys) làm giảm viêm
- Febuxostat (Uloric) làm giảm sản xuất axit uric
- Indomethacin (Indocin) là thuốc giảm đau NSAIDs mạnh hơn
- Lesinurad giúp cơ thể loại bỏ axit uric khi đi tiểu
- Pegloticase (Krystexxa) phá vỡ axit uric
- Probenecid (Benemid) giúp thận bài tiết axit uric ra khỏi cơ thể bạn
- Steroid (còn được gọi là corticosteroid) chống viêm
Lối sống phù hợp để hỗ trợ phòng tránh và điều trị bệnh gout
Để phòng ngừa bệnh gout, chúng ta cần:
- Tập thể dục và có chế độ ăn uống cân bằng để kiểm soát cân nặng
- Uống nhiều nước
- Tránh xa đồ uống có đường, rượu, đặc biệt là bia
- Ăn ít thịt, nội tạng động vật, bánh ngọt và hải sản. Nạp protein từ các nguồn như sữa ít béo, sữa chua, phô mai…
