Đau thắt lưng phổ biến tới mức có đến 80% mọi người sẽ gặp phải ở một thời điểm nào đó trong đời. Nó ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống và công việc của người bệnh. Phần lớn cơn đau chỉ là cấp tính, tạm thời và sẽ cải thiện mà không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, cũng có nhiều người bị đau thắt lưng mạn tính với nhiều đợt tái phát trong năm.

Để nhanh chóng chấm dứt cơn đau vùng thắt lưng, bạn nên hiểu rõ về thủ phạm gây ra tình trạng này và cách để điều trị hiệu quả.

Tìm hiểu chung

Đau thắt lưng là bệnh gì?

Đau thắt lưng chỉ cơn đau ở phần lưng dưới, bao gồm 5 đốt sống (được gọi là L1 đến L5) ở vùng thắt lưng. Nơi đây chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể.

Thắt lưng còn chứa các đĩa đệm (lớp sụn hình tròn) lót giữa các đốt sống; dây chằng giữ các đốt sống nằm tại chỗ, các gân gắn cơ vào cột sống và 31 cặp dây thần kinh bắt nguồn từ tủy sống.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây bệnh đau thắt lưng là gì?

Bất cứ vấn đề nào xảy ra tại các bộ phận ở thắt lưng sẽ gây ra cơn đau tại đây. Ngoài ra còn có một số thủ phạm khác nằm ngoài cột sống.

Những nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:

Căng cơ

Các cơ và dây chằng ở lưng có thể căng hoặc rách do hoạt động quá mức. Các triệu chứng căng cơ gồm đau và cứng thắt lưng kèm theo co thắt cơ. Để điều trị các dấu hiệu này, bạn nên nghỉ ngơi và tập vật lý trị liệu.

Chấn thương đĩa đệm

Các đĩa đệm ở cột sống rất dễ bị chấn thương. Đặc biệt, nguy cơ tổn thương sẽ tăng theo tuổi tác. Phía bên ngoài của đĩa có thể rách hoặc thoát vị.

Thoái vị đĩa đệm xảy ra khi phần nhân nhầy đĩa đệm cột sống thoát ra khỏi vị trí ban đầu. Điều này có thể dẫn đến chèn ép rễ thần kinh và gây đau thắt lưng dưới.

Chấn thương đĩa đệm thường xảy ra đột ngột khi bạn nâng vật nặng hoặc xoay người. Không giống như căng cơ lưng, đau do chấn thương đĩa đệm thường kéo dài hơn 72 giờ.

Đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có thể xảy ra cùng với thoát vị đĩa đệm nếu đĩa đệm chèn ép lên dây thần kinh tọa. Điều này sẽ khiến bạn cảm thấy đau dọc từ mông xuống bàn chân vì dây thần kinh tọa kéo dài từ cột sống, đi qua mông đến chân.

Hẹp ống sống

Hẹp ống sống xảy ra khi cột sống bị thu hẹp, gây chèn ép lên tủy sống và dây thần kinh cột sống. Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng này là do thoát vị đĩa đệm.

Việc chèn ép lên dây thần kinh cột sống có thể gây ra các triệu chứng như:

• Tê
• Co thắt cơ
• Yếu cơ

Bạn có thể cảm thấy các triệu chứng này ở bất cứ đâu trên cơ thể. Nhiều người bị hẹp ống sống cảm thấy các triệu chứng thường nghiêm trọng hơn khi họ đứng hoặc đi bộ.

Cột sống cong bất thường

Vẹo cột sống, tật gù lưng, ưỡn cột sống là những tình trạng phổ biến khiến cột sống cong bất thường. Đây là những tình trạng bẩm sinh, thường được phát hiện khi trẻ mới sinh hoặc trong độ tuổi thanh thiếu niên.

Cột sống cong bất thường sẽ gây đau thắt lưng và tư thế xấu vì nó gây áp lực lên:

• Cơ bắp
• Gân
• Dây chằng
• Đốt sống

Các tình trạng sức khỏe khác

Một số tình trạng khác có thể gây đau thắt lưng như:

• Viêm khớp
• Đau cơ xơ hóa: nhức và đau ở khớp, cơ và gân trong thời gian dài
• Viêm cột sống: viêm khớp giữa xương cột sống
• Gai cột sống: là một dạng thoái hóa có thể gây mất cấu trúc và chức năng cột sống bình thường
• Loãng xương
• Vấn đề về thận và bàng quang
• Mang thai
• Lạc nội mạc tử cung
• U nang buồng trứng
• U xơ tử cung
• Khối u vùng thắt lưng

Những ai dễ bị đau thắt lưng?

Hầu hết người bệnh trong độ tuổi 30 đều có nguy cơ bị đau thắt lưng. Càng lớn tuổi, nguy cơ mắc bệnh càng tăng.

Một số yếu tố khác cũng làm bạn dễ bị đau vùng thắt lưng như:

• Thừa cân
• Tuổi tác càng cao
• Ngồi trong thời gian dài
• Có công việc phải thường xuyên đeo trên vai hoặc nhấc vật nặng, hay xoay cột sống.

Triệu chứng

Đâu là triệu chứng đau thắt lưng?

Cơn đau có thể có nhiều mức độ, từ đau âm ỉ đến đau nhói ở thắt lưng như bị dao đâm. Có người chỉ bị đau thắt lưng nhẹ trong khi người khác lại đau đớn nghiêm trọng tới mức khó đứng thẳng hoặc đi lại.

Đau lưng cấp tính xuất hiện đột ngột, thường là sau một chấn thương do chơi thể thao hoặc nâng vật nặng. Nếu cơn đau kéo dài hơn 3 tháng thì được xem là đau mạn tính. Nhiều người lại chỉ thấy đau thắt lưng xuất hiện khi thực hiện một động tác cụ thể nào đó, chẳng hạn như cúi người, ho, hắt hơi,…

Ngoài đau, bạn còn có thể có cảm giác tê, ngứa ran ở lưng; đau và/hoặc yếu ở hông, chân hay bàn chân.

Nếu bạn bị đau lưng dữ dội sau khi té ngã hoặc chấn thương, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được kiểm tra.

Ngoài ra, bạn cũng nên đến bệnh viện nếu có các dấu hiệu và yếu tố sau:

• Mất kiểm soát bàng quang và nhu động ruột, khó đi tiểu
• Bị sưng hoặc biến dạng ở lưng
• Tê vùng háng hoặc mông
• Chân trở nên yếu
• Sốt
• Đau nặng hơn khi ho, hắt hơi hoặc đi tiểu
• Cơn đau không cải thiện khi nghỉ ngơi hoặc nặng hơn vào ban đêm
• Bệnh sử ung thư
• Sụt cân không rõ lý do

Chẩn đoán và điều trị

Làm sao để chẩn đoán đau thắt lưng?

Bác sĩ có thể sẽ bắt đầu chẩn đoán bằng cách hỏi bệnh sử của bạn và tiến hành kiểm tra thể chất kỹ lưỡng để xác định nơi bạn cảm thấy đau. Kiểm tra thể chất cũng có thể giúp xác định xem cơn đau có ảnh hưởng đến chuyển động của bạn hay không.

Bác sĩ cũng có thể kiểm tra phản xạ của bạn với những cảm giác nhất định. Điều này giúp họ xác định đau thắt lưng có ảnh hưởng đến dây thần kinh không.

Nếu bạn không có các triệu chứng liên quan, suy nhược hoặc mất cảm giác, bác sĩ có thể sẽ theo dõi tình trạng của bạn trong một vài tuần trước khi cho làm xét nghiệm. Nguyên nhân là do hầu hết các cơn đau thắt lưng có thể khỏi bằng các phương pháp tự điều trị đơn giản.

Một số triệu chứng cần phải xét nghiệm nhiều hơn, bao gồm:

• Mất kiểm soát ruột
• Yếu người
• Sốt
• Giảm cân

Nếu cơn đau vẫn tiếp tục sau khi điều trị tại nhà, bác sĩ có thể muốn yêu cầu làm các xét nghiệm bổ sung. Các xét nghiệm hình ảnh như X-quang, chụp CT, siêu âm và MRI có thể giúp kiểm tra:

• Vấn đề về xương
• Vấn đề đĩa đệm
• Vấn đề với dây chằng và gân ở lưng

Nếu bác sĩ nghi ngờ xương cột sống có vấn đề, họ có thể yêu cầu chụp xương hoặc kiểm tra mật độ xương. Kiểm tra điện cơ (EMG) hoặc xét nghiệm dẫn truyền thần kinh có thể giúp xác định bất kỳ vấn đề nào với dây thần kinh ở lưng.

Các phương pháp giúp chữa đau thắt lưng

Chăm sóc tại nhà

Phương pháp tự chăm sóc rất hữu ích trong 72 giờ đầu tiên sau khi cơn đau bắt đầu. Nếu cơn đau không cải thiện sau 72 giờ điều trị tại nhà, bạn nên đến gặp bác sĩ.

Bạn nên ngừng các hoạt động thể chất bình thường trong một vài ngày và chườm đá vào thắt lưng trong 48-72 giờ đầu tiên, sau đó tiếp tục chườm ấm để thư giãn cơ.

Bạn cũng có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như ibuprofen hoặc paracetamol để giảm đau; đeo nẹp lưng.

Đôi khi bạn có thể cảm thấy khó chịu khi nằm ngửa. Nếu vậy, hãy thử nằm nghiêng, co chân và kẹp một chiếc gối vào giữa hai chân. Nếu bạn có thể nằm ngửa thoải mái, hãy đặt một chiếc gối bên dưới đùi để giảm áp lực lên thắt lưng.

Ngoài ra, tắm nước ấm hoặc massage cũng có thể thư giãn các cơn co thắt và giảm cứng cơ lưng.

Điều trị y tế

Đau thắt lưng có thể xảy ra do một số tình trạng khác nhau, bao gồm:

• Căng và yếu cơ
• Chèn ép dây thần kinh
• Sai lệch tủy sống

Bác sĩ có thể điều trị đau thắt lưng bằng:

• Thuốc giảm đau tùy loại, căn cứ theo mức độ cơn đau của bạn; thuốc giãn cơ; tiêm steroid,…
• Thiết bị y tế
• Vật lý trị liệu gồm massage, kéo duỗi cơ, bài tập tăng cường sức mạnh và độ linh hoạt của cơ
• Châm cứu
• Xoa bóp
• Nắn chỉnh cột sống

Phẫu thuật

Đối với trường hợp đau thắt lưng nghiêm trọng hoặc khi các phương pháp điều trị không thành công, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau, bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ đĩa đệm thoát vị, mở rộng không gian xung quanh tủy sống hoặc nối hai đốt sống với nhau. Một số trường hợp họ sẽ kích thích thần kinh tủy sống để ngăn chặn các tín hiệu đau.

Phòng ngừa

Làm thế nào để phòng ngừa đau thắt lưng?

Một số biện pháp giúp bạn phòng ngừa đau thắt lưng như:

• Tập luyện cơ bắp ở bụng và lưng
• Giảm cân nếu bạn thừa cân
• Nâng đồ vật đúng cách
• Duy trì tư thế đúng
• Tránh mang giày cao gót
• Bỏ hút thuốc vì chất nicotine trong thuốc lá có thể gây tổn thương mạch máu, làm giảm lưu lượng máu và gây thoái hóa đĩa đệm cột sống.

Có đôi khi những người bị đau thắt lưng nặng do nguyên nhân công việc cần phải thay đổi công việc khác, tránh để bệnh thêm trầm trọng.

Bên cạnh đó, chuyện chăn gối trong những ngày cơn đau thắt lưng dưới cũng được rất nhiều người quan tâm, bạn có thể tham khảo thêm tại: Các tư thế quan hệ cho người đau lưng