U não là bệnh lý xảy ra khi các tế bào não phát triển bất thường ngoài tầm kiểm soát, gây hình thành các khối u tại đây. Tùy thuộc vào vị trí, kích thước và mức độ phát triển của khối u mà người bệnh có thể biểu hiện các triệu chứng khác nhau.
Vậy, u não là gì và làm thế nào để nhận biết sớm dấu hiệu ung thư não giai đoạn đầu? Hãy cùng Hello Bacsi tìm hiểu thêm trong bài viết này nhé!
Tìm hiểu chung
U não là bệnh gì?
Khối u não là sự phát triển của các tế bào trong não hoặc gần nó. Các khối u này có thể xảy ra trong mô não hoặc gần mô não. Các vị trí lân cận bao gồm dây thần kinh, tuyến yên, tuyến tùng và màng bao phủ bề mặt não.
Các khối u não bắt đầu trong não được gọi là khối u não nguyên phát. Đôi khi, ung thư lây lan đến não từ các bộ phận khác của cơ thể thì được gọi là khối u não di căn.
Phân loại
Có hơn 150 loại khối u não nguyên phát khác nhau được xác định dựa trên loại tế bào tạo nên khối u và được chia thành:
- U não lành tính. Các khối u não lành tính có thể phát triển chậm theo thời gian và chèn ép vào mô não. Bao gồm: U hợp âm, U sọ hầu, U tế bào hạch, Glomus jugulare, U màng não, U tế bào thông, U tuyến yên, Schwannomas.
- Ung thư não, còn gọi là khối u não ác tính. Ung thư não có thể phát triển nhanh chóng, xâm lấn và phá hủy mô não. Bao gồm: U nguyên bào thần kinh đệm, U tế bào hình sao, U màng não thất, Ependymomas, Glioblastoma (GBM), Oligodendroglioma, U nguyên bào tủy.
[embed-health-tool-bmi]
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của u não là gì?
Các dấu hiệu và triệu chứng của khối u não phụ thuộc vào kích thước và vị trí của khối u. Các triệu chứng cũng có thể phụ thuộc vào tốc độ phát triển của khối u, còn được gọi là cấp độ khối u.
Các khối u não có kích thước từ rất nhỏ đến rất lớn. Một số khối u não được phát hiện khi chúng còn rất nhỏ vì chúng gây ra các triệu chứng mà bạn có thể nhận thấy ngay. Các khối u não khác phát triển rất lớn trước khi chúng được phát hiện.
Nếu khối u não bắt đầu ở vị trí tại một phần não ít hoạt động hơn, nó có thể không gây ra các triệu chứng ngay lập tức và chỉ được phát hiện khi khối u đã lớn.
Các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của bệnh u não bao gồm:
- Nhức đầu hoặc áp lực ở đầu nặng hơn vào buổi sáng
- Nhức đầu xảy ra thường xuyên hơn và có vẻ nghiêm trọng hơn
- Nhức đầu đôi khi được mô tả là đau đầu do căng thẳng hoặc đau nửa đầu
- Buồn nôn hoặc nôn mửa
- Các vấn đề về mắt, chẳng hạn như mờ mắt, nhìn đôi hoặc mất thị lực ở hai bên tầm nhìn
- Mất cảm giác hoặc khó cử động ở cánh tay hoặc chân
- Khó giữ thăng bằng
- Vấn đề về lời nói
- Cảm thấy rất mệt mỏi
- Nhầm lẫn trong các vấn đề hàng ngày
- Vấn đề về trí nhớ
- Gặp khó khăn khi thực hiện các lệnh đơn giản
- Thay đổi tính cách hoặc hành vi
- Động kinh, đặc biệt nếu không có tiền sử động kinh
- Vấn đề về thính giác
- Chóng mặt
- Cảm thấy rất đói và tăng cân.
Dấu hiệu u não lành tính có xu hướng phát triển chậm và khó phát hiện trong giai đoạn đầu. Các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Triệu chứng u não ác tính thường xuất hiện đột ngột và nhanh chóng trở nên nghiêm trọng hơn sau vài ngày hoặc vài tuần.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi và thắc mắc nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn. Cơ địa của mỗi người khác nhau nên triệu chứng của mỗi người cũng sẽ rất khác nhau. Tốt nhất là bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Nguyên nhân
Nguyên nhân nào gây ra u não?
Các khối u não bắt đầu từ sự phát triển của các tế bào trong não được gọi là khối u não nguyên phát. Chúng có thể bắt đầu ngay trong não hoặc trong các mô gần đó. Mô gần đó có thể bao gồm các màng bao phủ não, được gọi là màng não. Các khối u não cũng có thể xảy ra ở dây thần kinh, tuyến yên và tuyến tùng.
Các khối u não nguyên phát bắt nguồn khi các tế bào bình thường bị đột biến. Những đột biến này khiến cho tế bào phát triển và phân chia nhanh hơn, đồng thời kéo dài thời gian tồn tại của chúng. Kết quả tạo ra một lượng lớn các tế bào bất thường, từ đó hình thành khối u.
Các khối u não thứ phát xảy ra khi ung thư bắt đầu ở một nơi khác trên cơ thể và lan đến não. Khi ung thư lây lan đến não, nó được gọi là ung thư di căn não.
Khi khối u não xảy ra ở trẻ em, chúng có thể là khối u não nguyên phát. Ở người lớn, khối u não có nhiều khả năng là ung thư bắt đầu ở nơi khác và lan đến não (hay u não thứ phát).
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị u não?
Có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ bị u não, chẳng hạn như:
- Tuổi tác. Các khối u não có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng chúng xảy ra thường xuyên nhất ở người lớn tuổi. Một số loại chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn. Một số khác lại xảy ra thường xuyên hơn ở trẻ em.
- Tiếp xúc với tia bức xạ. Nếu bạn đã tiếp xúc với tia bức xạ do các vụ nổ bom nguyên tử hay xạ trị ung thư, nguy cơ u não sẽ tăng lên
- Tiền sử gia đình. Nếu gia đình bạn có người bị bệnh u não hoặc mắc một bệnh di truyền nào đó, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên. Chỉ có khoảng 5% đến 10% số người bị u não có tiền sử gia đình mắc bệnh.
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán u não?
Chẩn đoán khối u não có thể là một quá trình phức tạp. Thông qua những câu hỏi về các triệu chứng, tiền sử sức khỏe của cá nhân và gia đình cùng với việc khám lâm sàng, bao gồm khám hệ thần kinh, bác sĩ sẽ có thể chẩn đoán được bạn có mắc bệnh hay không.
Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn làm thêm một số xét nghiệm để xem hình ảnh chi tiết não và phát hiện khối u, ví dụ như chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Ngoài ra, bạn đôi khi phải chụp hình mạch máu não để bác sĩ xem xét sự phát triển của các khối u và những dị dạng mạch máu.
Bác sĩ cũng có thể yêu cầu sinh thiết để xác định xem khối u não có phải là u ác tính hay không. Phương pháp này được thực hiện bằng cách khoan một lỗ nhỏ ở sọ và đưa một cây kim vào khối u để lấy mẫu về quan sát trong phòng thí nghiệm.
Những phương pháp nào dùng để điều trị u não?
Các bác sĩ có thể dựa trên một số yếu tố sau để quyết định phương pháp điều trị cho bạn:
- Vị trí khối u
- Kích thước khối u
- Loại khối u não là lành tính hay ác tính
- Khối u đã lan rộng chưa
- Sức khỏe tổng thể của bệnh nhân
- Biến chứng tiềm ẩn.
Phương pháp điều trị thường gặp nhất là phẫu thuật. Mục đích là loại bỏ càng nhiều mô bất thường một cách an toàn càng tốt. Trong trường hợp, khối u nằm ở một số vị trí không thể phẫu thuật để loại bỏ được, bác sĩ sẽ thực hiện hóa trị và xạ trị để thu nhỏ các khối u.
Ngoài ra, sau khi phẫu thuật, hóa trị và xạ trị cũng có thể được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.
Bạn nên tìm hiểu những biến chứng và tác dụng phụ dài hạn của các phương pháp điều trị trên để từ đó có thể lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất cho mình. Ngoài ra, bạn cũng sẽ được hướng dẫn một số bài tập khác để giúp phục hồi những chức năng bị mất ở phần não chứa khối u, ví dụ như những bài tập vận động khi bị liệt, bài tập nói khi bị chứng mất nói hoặc bài tập nuốt khi gặp vấn đề trong chức năng nuốt.
Tiên lượng
Bệnh u não sống được bao lâu?
Những điều có thể ảnh hưởng đến tiên lượng cho người bị u não bao gồm:
- Loại khối u não
- Khối u não đang phát triển nhanh như thế nào
- Vị trí và kích thước khối u
- Những đột biến nào hiện diện trong các tế bào khối u não
- Liệu khối u não có thể được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật hay không
- Tuổi tác và sức khỏe tổng thể.
Tỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với u màng não, loại u não nguyên phát lành tính phổ biến nhất là:
- Trên 96% đối với trẻ em từ 14 tuổi trở xuống.
- 97% ở những người từ 15 đến 39 tuổi.
- Trên 87% ở người lớn từ 40 tuổi trở lên.
Phòng ngừa
Những biện pháp nào giúp bạn phòng ngừa u não?
Không có cách nào để ngăn ngừa khối u não. Những người có nguy cơ mắc u não cao hơn có thể cân nhắc xét nghiệm sàng lọc. Sàng lọc không phải là cách ngăn ngừa khối u não, nhưng sàng lọc có thể giúp tìm ra khối u não sớm khi khối u còn nhỏ và việc điều trị có nhiều khả năng thành công hơn.
