Vitamin C là một loại vitamin khá quen thuộc, thường có nhiều trong trái cây họ cam quýt, ổi và một số thực phẩm như cà chua, khoai tây hay các loại rau ăn lá. Bình thường, chúng ta có thể bổ sung đủ lượng vitamin này cho cơ thể thông qua nguồn thức ăn, nước uống.
Nếu bị thiếu hoặc có khả năng thiếu vitamin C, bạn có thể cần bổ sung thêm bằng các viên uống (dạng thuốc hoặc thực phẩm chức năng). Để tìm hiểu rõ hơn tác dụng, công dụng, liều dùng và những lưu ý khi dùng vitamin này, mời bạn tham khảo thêm bài viết sau đây nhé.
Tác dụng
Uống vitamin C có tác dụng gì?
Vitamin C (axit ascorbic) là một vitamin tan trong nước có vai trò quan trọng đối với xương, mô liên kết, cơ bắp và các mạch máu. Tác dụng của vitamin C là giúp cơ thể hấp thụ chất sắt, góp phần vào quá trình sản xuất hồng cầu được diễn ra thuận lợi. Bên cạnh đó, chúng còn dùng để điều trị và ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt loại vitamin này. Vậy cụ thể uống vitamin C có tác dụng gì?
Công dụng của vitamin C chủ yếu là:
- Phòng và điều trị bệnh do thiếu vitamin này (bệnh scorbut).
- Tăng sức đề kháng của cơ thể để chống lại bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm độc, mau lành vết thương.
- Điều trị mệt mỏi do cảm cúm hoặc sau khi ốm.
- Axit hóa nước tiểu để giải độc trong một số trường hợp.
- Duy trì làn da khỏe mạnh, bảo vệ da khỏi tia UV, uống vitamin C trị thâm, trắng da
Trong tự nhiên, có nhiều loại thực phẩm giàu vitamin C như trái cây họ cam quýt, cà chua, ớt… Tuy nhiên, khi chế độ ăn uống không cung cấp đủ loại vitamin này, bạn có thể cần phải bổ sung thêm từ các loại thực phẩm chức năng hoặc thuốc uống.
Bạn có thể muốn xem thêm:
Vitamin này cũng có ở dạng thuốc tiêm dùng theo chỉ định của bác sĩ. Đường tiêm có thể là qua tĩnh mạch, tiêm bắp hoặc tiêm dưới da. Đa số trường hợp tiêm thuốc vitamin C để điều trị bệnh scorbut do thiếu vitamin này gây ra.
Dạng bào chế, hàm lượng
Vitamin C có những dạng bào chế với hàm lượng nào?
Vitamin này có thể được sản xuất dưới nhiều dạng bào chế với hàm lượng khác nhau. Trong đó, chúng có thể là thuốc hoặc thực phẩm chức năng dùng để bổ sung thêm vitamin cho cơ thể.
- Viên nang phóng thích kéo dài, thuốc uống: vitamin C 500mg.
- Dạng lỏng, thuốc uống: 500mg/5 ml.
- Dạng dung dịch, thuốc tiêm: 250mg/ml, 500mg/ml.
- Dạng sirô, thuốc uống: 500mg/ml.
- Viên nén, thuốc uống: 100mg, 250mg, 500mg, 1.000mg, 1.500mg.
- Viên nén, thuốc nhai với hàm lương vitamin C 500mg, 1.000mg, 1.500mg.
Liều dùng
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Liều dùng thông thường của vitamin C
Để ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt vitamin, liều lượng khuyến cáo đường uống hằng ngày là:
- Trẻ dưới 3 tuổi: 30 – 40mg mỗi ngày
- Trẻ từ 4 đến 10 tuổi: 45mg mỗi ngày
- Người trưởng thành và thanh thiếu niên: 50 – 60 mg.
- Phụ nữ mang thai: 70mg.
- Phụ nữ cho con bú: 90 – 95mg
- Người hút thuốc: 100mg
Để điều trị tình trạng thiếu hụt vitamin C (bệnh Scorbut), liều lượng khuyến cáo đường uống hằng ngày là:
- Liều điều trị được kê đơn cho từng bệnh nhân dựa trên mức độ thiếu hụt.
- Đối với thanh thiếu niên và người lớn để điều trị bệnh scorbut: Sử dụng vitamin C 500mg/ ngày trong ít nhất 2 tuần.
- Trẻ em: Uống 100 -300mg/ ngày trong ít nhất 2 tuần.
Đối với các bệnh lý khác nhau, bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng vitamin C cụ thể cho bạn. Bạn nên sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Cơ thể bạn cần bao nhiêu vitamin C mỗi ngày?
Đối với người trưởng thành, lượng vitamin C khuyến cáo tiêu thụ hàng ngày là khoảng 90mg đối với nam giới và 75mg đối với nữ giới, tối đa là 2.000mg/ ngày. Tuy nhiên, phụ nữ có thai hoặc cho con bú, những người hút thuốc lá thì cần bổ sung vitamin này nhiều hơn.
Cách dùng
Làm thế nào để dùng vitamin C đúng cách?
Bạn sử dụng theo đúng hướng dẫn trên nhãn sản phẩm, không uống nhiều hơn hay ít hơn liều lượng hoặc uống trong thời gian lâu hơn khuyến cáo.
Uống vitamin C hằng ngày có tốt không thì còn tùy thuộc vào từng trường hợp. Bạn nên nhớ rằng cơ thể không sản xuất ra vitamin C, nó cũng không được dự trữ trong cơ thể mà lượng dư thừa sẽ được thải ra ngoài qua nước tiểu. Do đó, trong thời gian bạn cần sử dụng vitamin này (như các trường hợp được chỉ định trong phần tác dụng ở trên) thì phải dùng hằng ngày với liều quy định để đạt hiệu quả. Tuy nhiên, nếu sức khỏe bạn hoàn toàn bình thường, không cần thiết phải dùng vitamin này mà nên ăn các thực phẩm giàu vitamin C là đủ. Nạp vitamin này liều cao kéo dài có thể dẫn tới sỏi thận và rối loạn tiêu hóa.
Mỗi dạng bào chế thường có một số lưu ý chung khi dùng, chẳng hạn như:
- Với viên uống, hãy uống với nhiều nước.
- Đối với vitamin C dạng viên nhai, hãy nhai kỹ trước khi nuốt.
- Đừng nghiền nát, nhai hoặc đập vỡ viên phóng thích kéo dài. Hãy nuốt trọn viên thuốc.
- Sử dụng dụng cụ đo (muỗng đo, ly đo) để đo lường liều lượng nếu vitamin này ở dạng lỏng. Nếu bạn không có một thiết bị đo, hãy hỏi dược sĩ.
Bạn nên dùng vitamin C khi nào?
Bạn không nên uống vitamin C hàm lượng cao vào buổi chiều, tối vì có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như đi tiểu đêm hoặc tăng nguy cơ tạo thành sỏi thận.
Nên làm gì nếu quên một liều?
Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.
Điều gì sẽ xảy ra nếu dùng quá liều?
Dùng quá liều vitamin C có thể gây tiêu chảy, buồn nôn, nôn, ợ nóng, đau bụng, đau đầu, mất ngủ.
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm y tế địa phương gần nhất.
Thận trọng/ Lưu ý
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.
Lưu ý trước khi dùng vitamin C
Nếu có phản ứng dị ứng với các sản phẩm chứa vitamin C hay bất kỳ thành phần nào khác trên nhãn, bạn không nên sử dụng chúng.
Bạn cũng nên hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng viên uống vitamin C nếu bị:
- Bệnh thận hoặc từng bị sỏi thận
- Rối loạn chuyển hóa di truyền
- Hút thuốc (hút thuốc làm hiệu quả của vitamin giảm xuống).
Ngoài ra, cần lưu ý rằng bạn không được đột ngột ngừng dùng vitamin C sau một thời gian dài dùng liều cao hoặc nếu bạn đang bị thiếu loại vitamin này. Các triệu chứng khi đột ngột ngừng dùng vitamin này như chảy máu nướu răng, cảm thấy mệt mỏi, các điểm màu đỏ hoặc xanh dương xung quanh các nang lông. Bạn nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ về việc giảm liều.
Những điều bạn cần lưu ý khi dùng vitamin C trong trường hợp đặc biệt (mang thai, cho con bú, phẫu thuật,…)
Với phụ nữ mang thai, vitamin này có thể được sử dụng với liều lượng được bác sĩ chỉ định. Bạn không nên tự ý bổ sung thêm vitamin trong thai kỳ.
Vitamin C được cho là có khả năng bài tiết vào sữa mẹ. Tuy tác dụng phụ của chúng lên trẻ bú mẹ chưa rõ nhưng bạn nên thận trọng khi muốn bổ sung vitamin này trong khi đang cho con bú. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Tác dụng phụ
Bạn có thể gặp tác dụng phụ khi sử dụng thuốc vitamin C dạng viên uống?
Phản ứng phụ thường thấy bao gồm:
- Ợ nóng, khó chịu dạ dày
- Buồn nôn, tiêu chảy, co rút dạ dày.
Gọi cấp cứu ngay nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu của phản ứng dị ứng, bao gồm:
- Phát ban
- Khó thở
- Sưng mặt, môi, lưỡi hoặc họng.
Ngừng sử dụng vitamin C và gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn bị:
- Đau khớp, suy nhược hoặc cảm giác mệt mỏi, sụt cân, đau dạ dày
- Ớn lạnh, sốt, đi tiểu nhiều lần, đi tiểu đau hoặc khó khăn
- Đau ở phía bên hoặc dưới lưng, có máu trong nước tiểu của bạn.
Trên đây không phải là danh sách đầy đủ các tác dụng không mong muốn sẽ xảy ra. Bạn có thể gặp phải các tác dụng phụ khác không được đề cập. Hãy thông báo ngay cho bác sĩ nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong quá trình sử dụng.
Tương tác thuốc
Viamin C có thể tương tác với những thuốc nào?
Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tốt nhất, bạn hãy viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thực phẩm chức năng và thảo dược) cho bác sĩ xem. Không được tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ. Thuốc vitamin C có thể gây tương tác với một số thuốc như:
- Fluphenazine
- Thuốc hóa trị ung thư
- Nhóm thuốc statin
- Aspirin
- Estrogen
- Warfarin
Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến vitamin C?
Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có những vấn đề sức khỏe, đặc biệt là:
- Vấn đề về máu – dùng viên uống vitamin C liều cao có thể gây ra các vấn đề về máu.
- Bệnh tiểu đường tuýp 2 – vitamin C liều quá cao có thể ảnh hưởng đến các xét nghiệm đường trong nước tiểu.
- Thiếu glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD) – vitamin C liều cao có thể gây thiếu máu tán huyết.
- Sỏi thận (hoặc có tiền sử bị sỏi thận) – vitamin C liều cao có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận ở đường tiết niệu.
Bảo quản
Bạn nên bảo quản vitamin C như thế nào?
Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ dưới 25ºC, tránh ánh sáng trực tiếp.
