Tiêm dưới da: Vị trí, kĩ thuật, cách tiêm cho người chưa có kinh nghiệm

Tiêm dưới da là kỹ thuật đưa thuốc vào cơ thể được sử dụng khá rộng rãi. Ngoài nhân viên y tế, một số bệnh nhân cũng cần biết về kĩ thuật này để tự tiêm tại nhà, phổ biến nhất trong trường hợp điều trị bệnh tiểu đường bằng insulin.

Cùng Hello Bacsi tìm hiểu về vị trí, cách tiêm dưới da cho người lần đầu sử dụng kĩ thuật này và những lưu ý để đảm bảo an toàn nhé!

Tìm hiểu chung

Kĩ thuật tiêm dưới da là gì?

Tiêm dưới da là tiêm vào mô mỡ ngay dưới da.

Đường tiêm dưới da được sử dụng rộng rãi cho nhiều thuốc vì tính khả dụng sinh học cao và tác dụng nhanh chóng. Tuy nhiên, người bệnh thường có cảm giác đau nhiều tại chỗ tiêm. Vì vậy mà tiêm dưới da sử dụng kim ngắn và mỏng, đầu nhọn sẽ bớt đau hơn cho bệnh nhân.

Vị trí tiêm dưới da ở đâu?

Có 3 vị trí tiêm dưới da mà bạn có thể lựa chọn là:

• Bụng dưới, phía dưới xương sườn và trên xương hông, cách rốn ít nhất 5cm.
• Mặt ngoài của đùi trên.
• Mặt sau của cánh tay trên, đoạn cách vai 7.5cm trở lên và cách khuỷu tay 7.5cm trở lên.

Có một số lưu ý cho bạn khi chọn vị trí tiêm dưới da như sau:

• Nếu bạn rất gầy, không có mô mỡ thì đừng chọn vùng bụng làm chỗ tiêm
• Tiêm dưới da bao nhiêu độ? Tiêm cho trẻ em được thực hiện ở góc 45 độ, thường vào đùi đối với trẻ <12 tháng tuổi và ở vùng cơ delta đối với trẻ ≥12 tháng tuổi. Có thể tiêm dưới da vào vùng cơ delta của trẻ sơ sinh nếu cần thiết. Tiêm cho người lớn có thể tiêm góc 45 hoặc 90 độ.
• Thay đổi vị trí tiêm dưới da giữa hai lần tiêm liên tiếp, cách nhau ít nhất 3cm. Điều này sẽ giữ an toàn cho làn da và giúp cơ thể hấp thụ tốt thuốc.

Khi nào cần thực hiện tiêm dưới da?

Tiêm dưới da là cách tốt nhất để cung cấp cho bạn một số loại thuốc tan trong nước, bao gồm:

• Insulin trong điều trị tiểu đường, atropin trong giảm đau
• Thuốc chống đông máu
• Vắc xin như vắc xin phòng bệnh dại, quai bị, sởi

Thận trọng

Những điều bạn cần biết trước khi tiêm dưới da

Những lưu ý sau đây sẽ giúp bạn đảm bảo an toàn khi thực hiện kĩ thuật này:

• Không tiêm vào cùng một khu vực với mỗi lần tiêm
• Không tiêm vào mô sẹo hoặc vết bầm tím trên da
• Không sử dụng chung kim tiêm với người khác
• Mỗi kim tiêm chỉ sử dụng cho một người và một lần, không tái sử dụng.

Các biến chứng và tác dụng phụ từ kĩ thuật tiêm dưới da

Tiêm dưới da khá an toàn. Tuy vậy, giống như các đường tiêm khác, nó vẫn tiềm ẩn một số tai biến như sau:

• Sốc phản vệ: xử trí theo phác đồ
• Chảy máu, tụ máu nơi tiêm: vệ sinh vị trí tiêm dưới da, băng lại bằng bông và gạc vô khuẩn
• Nhiễm trùng nơi tiêm, áp xe: vệ sinh vị trí tiêm, nếu có mủ cần chích rạch
• Gãy kim: rút kim bằng panh vô khuẩn nếu kim chưa đâm vào sâu; kim ngập sâu phải gửi sang ngoại khoa để lấy kim.

Quy trình

Chuẩn bị trước khi tiêm dưới da

Đầu tiên và quan trọng nhất là bạn phải kiểm tra kĩ lưỡng để xác nhận đã chọn đúng loại thuốc và liều lượng hay chưa. Bên cạnh đó, bạn cần chuẩn bị các dụng cụ cần thiết bao gồm:

• Lọ thuốc, nếu thuốc cần bảo quản lạnh thì lấy thuốc ra khỏi tủ lạnh 30 phút trước khi dùng
• Ống tiêm
• Kim đúng kích cỡ, 25 hoặc 26
• Tăm bông hoặc bông tẩm cồn
• Băng keo y tế
• Hộp đựng vật sắc nhọn

Quy trình tiêm dưới da như thế nào?

Cách tiêm dưới da rất đơn giản, bạn có thể thực hiện theo 11 bước như sau:

1. Rửa tay bằng nước ấm và xà phòng.
2. Chọn một vị trí tiêm dưới da.
3. Rút thuốc vào ống tiêm sau đó đẩy không khí thừa ra ngoài bằng pít-tông. Một số dạng ống tiêm có chứa sẵn thuốc đã phân liều thì bạn không cần làm điều này.
4. Sát khuẩn vị trí tiêm, khoảng 5cm2, từ tâm ra ngoài, bằng tăm bông tẩm cồn rồi để da khô tự nhiên.
5. Dùng ngón cái và ngón trỏ véo da tại chỗ tiêm
6. Cầm kim bằng tay còn lại giống như khi bạn cầm bút viết, hướng đầu kim lên trên
7. Đâm kim qua da ở góc 45 (nếu không có nhiều mô mỡ) hoặc 90 độ và đẩy pít-tông để tiêm thuốc. Nếu bạn nhìn thấy máu trong phần thuốc ở ống tiêm thì phải rút kim ra và tiêm lại ở vị trí khác.
8. Kéo căng vùng da xung quanh trước khi rút kim.
9. Rút kim ra và cho vào hộp đựng vật sắc nhọn. 
10. Đặt miếng bông tẩm cồn lên chỗ tiêm trong 10 giây.
11. Dán miếng băng keo y tế lên trên chỗ tiêm.

Điều gì xảy ra sau khi tiêm dưới da

Thông thường, bạn cần nghỉ ngơi tại chỗ 15 phút và nhân viên y tế sẽ theo dõi xem có chảy máu nơi tiêm hay không. Trong một số trường hợp, họ sẽ yêu cầu bạn ở lại theo dõi 30 phút để xem có phản ứng sốc phản vệ hay không nhằm xử trí kịp thời.

Phục hồi

Phục hồi sau khi tiêm dưới da

Nhìn chung, sau khi hoàn tất quy trình tiêm dưới da, bạn sẽ được về nhà và có thể thực hiện các hoạt động bình thường ngay lập tức. Việc tiêm là an toàn cho hầu hết trường hợp.