Đại tiện không tự chủ (hay thường gọi là són phân, dân gian còn gọi là ỉa đùn) có thể khiến cả bạn lẫn trẻ đều hoang mang. Tuy nhiên, đây là tình trạng rất thường gặp và bạn nên tìm cách “giải quyết” sớm để không tạo thành tâm lý tiêu cực cho trẻ.
Bạn nhìn thấy quần của trẻ dính phân và cho rằng đây là do tình cờ hoặc do trẻ không chịu đi vệ sinh khiến phân són ra ngoài. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ mắc phải chứng đại tiện không tự chủ hay són phân đấy.
Khoảng 1,5% số trẻ trong độ tuổi đi học gặp phải tình trạng này. Xem ngay những chia sẻ dưới đây của Hello Bacsi để hiểu hơn về tình trạng đại tiện không tự chủ ở trẻ em, từ đó giúp bạn biết cách khắc phục hiệu quả.
Đại tiện không tự chủ (són phân) ở trẻ nhỏ là gì?
Đại tiện không tự chủ (đi tiêu không tự chủ) đôi khi còn được gọi là chứng són phân ở trẻ em. Đây là hiện tượng trẻ bị són ị nhiều lần, khiến phân dây dính trên quần của trẻ mà trẻ hoàn toàn không có ý thức.
Đa phần vấn đề trẻ đi ngoài són nhiều lần trong ngày xuất phát từ tình trạng táo bón lâu ngày. Táo bón khiến phân trở nên cứng hơn và khó đào thải ra ngoài. Tình trạng này khiến trực tràng bị sưng, gây cản trở khả năng cảm nhận sự hiện diện của phân và khiến phân bị rò rỉ, dẫn đến tình trạng bé bị són ra quần.
Cũng có trường hợp trẻ bị són phân mà không bị táo bón và đa phần những trường hợp này đều là do các vấn đề về tâm lý.
Dấu hiệu của chứng đại tiện không tự chủ ở trẻ nhỏ
Ngoài tình trạng trẻ hay bị són ị ra quần, nhất là khi ngủ, thì bé còn có các triệu chứng như:
- Trẻ hay đi ngoài phân lỏng
- Trẻ có thể bị đau bụng
- Trẻ có thể bị nhiễm trùng đường tiết niệu
- Trẻ có thể bị trầy xước ở khu vực quanh hậu môn
- Trẻ thường hay giấu quần áo bẩn
- Trẻ có xu hương xa lánh bạn bè hoặc các thành viên trong gia đình
- Trẻ cảm thấy biếng ăn.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
1. Nguyên nhân gây ra chứng són phân ở trẻ
1.1. Táo bón
Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ đi ngoài không tự chủ. Táo bón ở trẻ nhỏ có thể là do:
- Chế độ ăn chứa ít chất xơ
- Nhịn đi đại tiện do sợ
- Uống ít nước
- Uống quá nhiều sữa bò.
1.2. Các yếu tố cảm xúc có thể khiến trẻ đi ngoài són nhiều lần trong ngày
Đôi khi các yếu tố cảm xúc có thể là nguyên nhân dẫn đến chứng đại tiện không tự chủ ở trẻ nhỏ:
- Trẻ phải đối mặt với những trường hợp gây căng thẳng như cha mẹ ly hôn, cha/mẹ mất.
- Trẻ đang trải qua những thay đổi đột ngột như trẻ bắt đầu đi học, thay đổi chế độ ăn uống…
Nhịn đi vệ sinh có thể khiến phân tích tụ trong đại tràng. Chức năng của đại tràng là hấp thu và làm khuôn thải bã thành phân để bài tiết ra ngoài. Nếu phân tích tụ ở đại tràng quá lâu, nước sẽ bị hấp thu nhiều khiến phân trở nên khô, cứng, dẫn đến khó bài tiết ra ngoài.
Tình trạng này nếu kéo dài sẽ làm suy yếu các dây thần kinh và các cơ của đại tràng, khiến việc giữ phân trong cơ thể trở nên khó khăn. Từ đó, dẫn đến tình trạng phân rò rỉ ra ngoài mà trẻ không biết.
2. Những trẻ có nguy cơ cao mắc chứng đại tiện không tự chủ
Những trẻ bị táo bón mạn tính có nguy cơ cao mắc phải bệnh này. Tuy nhiên, theo nghiên cứu, chứng són phân ở trẻ nhỏ thường phổ biến ở bé trai hơn bé gái. Ngoài ra, trẻ cũng sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh này nếu trẻ:
- Mắc phải hội chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)
- Bị trầm cảm hoặc lo âu
- Bị rối loạn phổ tự kỷ
- Đang sử dụng một số loại thuốc nhất định, có thể gây táo bón.
Biến chứng ở trẻ mắc chứng són phân
Trẻ đi ngoài són nhiều lần trong ngày có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Thêm vào đó, đại tiện không tự chủ ở trẻ em còn vừa ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất vừa ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của trẻ. Dưới đây là một số hậu quả mà trẻ ị són nhiều lần trong ngày có thể phải đối mặt:
- Đại tràng bị phình to và suy yếu
- Trẻ có thể bị mất cảm giác xung quanh hậu môn
- Trẻ có thể cảm thấy xấu hổ, nhục nhã và thất vọng
- Trẻ có thể bị trêu chọc ở trường dẫn đến những vấn đề tiêu cực khác như tự ti, không muốn đi học…
- Trẻ có thể cảm thấy chán nản và thiếu tự tin trong cuộc sống.
Chẩn đoán
Nếu nghi ngờ trẻ bị ỉa són nhiều lần trong ngày, bạn nên đưa trẻ đi khám. Bác sĩ có thể chẩn đoán đại tiện không tự chủ thông qua:
- Khám sức khỏe: Bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe và hỏi về chế độ ăn của trẻ, thói quen đi vệ sinh và các vấn đề khác để xem đâu là nguyên nhân khiến trẻ đi ngoài không tự chủ.
- Khám trực tràng: Bác sĩ có thể kiểm tra trực tràng cho trẻ bằng cách nhét một ngón tay vào trực tràng để kiểm tra tình trạng của trực tràng.
- Chụp X-quang ổ bụng: Cách này để kiểm tra phân có ứ lại trong đường ruột hay không.
- Hỗ trợ tâm lý: Nếu trẻ đang phải trải qua một số vấn đề về cảm xúc như lo âu hoặc trầm cảm, bác sĩ có thể tư vấn cho bạn cách để giải quyết.
Cách điều trị chứng đại tiện không tự chủ
Bác sĩ có thể đề nghị một số phương pháp điều trị cho trẻ bị són ị như sau:
- Kê thuốc ngăn phân ứ trong đường ruột
- Kê thuốc nhuận tràng giúp trẻ dễ đi vệ sinh hơn
- Thay đổi lối sống để hạn chế chứng táo bón, bao gồm thay đổi chế độ ăn, uống nhiều nước hơn, tập thể dục thường xuyên…
- Thay đổi hành vi của trẻ. Phương pháp này không chỉ bao gồm các liệu pháp tâm lý mà còn đòi hỏi sự nỗ lực từ cha mẹ.
Nếu trẻ đi học, bạn có thể giúp trẻ đi ngoài không tự chủ bằng cách:
- Chuẩn bị thêm cho con một chiếc quần lót và quần mặc ngoài khi đi học
- Liên lạc với giáo viên và chia sẻ về tình trạng trẻ bị són ị nhiều lần
- Khuyến khích trẻ đi vệ sinh thường xuyên.
Nhìn chung, chứng són phân hay đại tiện không tự chủ ở trẻ là một vấn đề phức tạp. Đầu tiên, bạn nên đưa trẻ bị són ị nhiều lần đi khám. Ngoài ra, trong thời gian điều trị, bạn cần thể hiện sự thông cảm và đừng khiến trẻ thấy xấu hổ hoặc tội lỗi.
Khi bị chứng đại tiện không kiểm soát, trẻ có thể phải trải qua những rối loạn về cảm xúc. Vì vậy, bạn cần phải giúp trẻ hiểu rằng nếu nỗ lực và quyết tâm thì mọi việc sẽ ổn. Chứng bệnh này có thể tái đi tái lại nhiều lần và có thể mất từ vài tháng đến vài năm để điều trị
Cách khắc phục chứng đại tiện không tự chủ ở trẻ em tại nhà
Dưới đây là một số cách để điều trị chứng đại tiện không tự chủ:
- Bổ sung chất lỏng và nước vào chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ để giúp làm mềm phân.
- Một chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp điều trị các triệu chứng của bệnh này. Bạn nên cho trẻ ăn nhiều trái cây tươi, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và các loại thực phẩm giàu chất xơ khác.
- Tập cho trẻ có thói quen đi vệ sinh ngay cả khi không muốn. Bạn nên để trẻ ngồi lên bồn vệ sinh từ 5 đến 10 phút vào giờ nhất định mỗi ngày.
- Sữa bò có thể là thủ phạm gây táo bón. Nếu đúng như vậy, bạn không nên cho trẻ uống sữa này nữa. Hãy hỏi bác sĩ một số loại sữa giàu canxi khác để thay thế.
- Cố gắng làm cho việc đi vệ sinh trở nên thoải mái.
- Luôn bình tĩnh và giữ thái độ tích cực kể cả khi trẻ đại tiện không tự chủ. Thái độ tích cực của cha mẹ có thể giúp trẻ vượt qua mọi tình huống khó khăn một cách dễ dàng, trong khi việc la mắng có thể khiến tình hình trở nên tệ hơn.
Phòng ngừa chứng đại tiện không tự chủ ở trẻ nhỏ
Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa tình trạng trẻ đi ngoài không tự chủ:
- Biện pháp phòng ngừa tình trạng trẻ ị són nhiều lần trong ngày quan trọng nhất là tránh để trẻ bị táo bón. Xây dựng một chế độ ăn giàu chất xơ và uống nhiều nước mỗi ngày.
- Tập thể dục thường xuyên có thể giúp chống lại nhiều căn bệnh. Vì vậy, hãy khuyến khích trẻ tập thể dục nhé.
- Tập cho trẻ thói quen đi vệ sinh tốt để hạn chế nguy cơ mắc chứng đại tiện không tự chủ ở trẻ em.
Đại tiện không tự chủ hay són phân ở trẻ có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Do đó, nếu bạn nghi ngờ trẻ mắc phải bệnh này, hãy đưa trẻ đi khám bởi nếu để lâu, bệnh có thể trở nên phức tạp hơn và sẽ mất nhiều thời gian để điều trị.
[embed-health-tool-child-growth-chart]
