Hệ miễn dịch của trẻ trong giai đoạn từ 3 – 12 tháng rất non nớt nên bé thường dễ mắc các bệnh lây nhiễm qua đường hô hấp như cảm lạnh, cúm… [1], [2], [3]. Đặc biệt, thời điểm dịch bệnh dễ lây lan khiến nhiều bậc cha mẹ loay hoay tìm cách phòng tránh cho bé sao cho hiệu quả.
Chăm con là cả một hành trình dài với biết bao cảm xúc mà chỉ những người đã và đang trải qua mới thấu hiểu. Trong những ngày tháng đầu đời, bé rất dễ bị ốm, điều này có thể khiến cha mẹ cảm thấy vô cùng căng thẳng. Bé cưng bị cảm, ho phải làm thế nào để nhanh khỏi hay làm thế nào để bảo vệ con yêu trước dịch bệnh là trăn trở của rất nhiều bậc cha mẹ. Nếu bạn cũng đang đau đầu vì vấn đề này, vậy hãy xem tiếp những chia sẻ dưới đây của Hello Bacsi nhé.
Tại sao trẻ từ 3 đến 12 tháng lại dễ bị cảm?
Cảm lạnh là bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ vì hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, chưa phát triển hoàn thiện nên chưa đủ mạnh để bảo vệ tốt bé yêu khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường [4]. Trong những ngày tháng đầu đời, bé yêu sẽ được bảo vệ phần lớn bởi các kháng thể của mẹ được truyền qua cơ thể bé trong quá trình mang thai và cho con bú. Nhưng sau đó, hàm lượng kháng thể mẹ cho sẽ giảm dần theo thời gian và đến khoảng sau 6 tháng tuổi thì hầu như không đáng kể. Điều này khiến bé sẽ rất dễ bị cảm cho đến khoảng 3 tuổi khi hệ miễn dịch tương đối hoàn thiện và có thể tự bảo vệ bản thân [5], [6].
Virus gây cảm lạnh, cảm cúm có thể tấn công mọi em bé, tuy nhiên, bé yêu nhà bạn sẽ dễ trở thành “nạn nhân” nếu:
- Không được bú mẹ: Sữa mẹ giúp bảo vệ bé khỏi các bệnh nhiễm trùng. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu sẽ ít bị cảm hơn so với những bé nuôi bằng sữa công thức [7].
- Tiếp xúc với khói thuốc lá: Những bé thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc sẽ có nguy cơ bị cảm lạnh cao hơn những bé khác [8].
- Cha mẹ có thói quen vệ sinh kém: Không rửa tay đúng cách bằng xà phòng trước khi chăm hoặc chế biến thức ăn cho bé có thể dẫn đến tác nhân gây hại từ bàn tay người lớn xâm nhập cơ thể trẻ và gây bệnh [9].
- Tiếp xúc với người đang bị cảm lạnh hay cảm cúm: Việc tiếp xúc với những người đang bị cảm lạnh nhưng không đeo khẩu trang, không thực hành rửa tay đúng cách làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh cho trẻ [10].
[embed-health-tool-child-growth-chart]
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ từ 3 đến 12 tháng bị cảm?
Khi bé bị cảm, đừng bao giờ tự ý cho bé uống thuốc, thay vào đó, bạn nên thực hiện một số điều sau để giúp bé thoải mái và nhanh hồi phục nhất:
Cho trẻ ngủ nhiều
Giấc ngủ ngon, sâu được xem là phương thuốc quan trọng giúp bé nhanh hồi phục khi bị cảm lạnh. Khi bé có dấu hiệu buồn ngủ, hãy để bé ngủ ngay lập tức bởi việc trì hoãn sẽ khiến bé càng khó ngủ và khó chịu. Khi cho bé ngủ, bạn nên để bé nằm ngửa, trong điều kiện không gian thoải mái, yên tỉnh, độc lập, môi trường thoáng mát, sạch sẽ để bé thoải mái và đảm bảo an toàn cho trẻ [11].
Giảm nghẹt mũi
Tình trạng nghẹt mũi không những làm cho bé khó chịu mà còn có thể cản trở hô hấp, khiến bé khó khăn trong việc ngủ và bú. Bạn có thể giúp bé khắc phục điều này bằng một số biện pháp đơn giản sau:
-
- Dùng bóng hút mũi hút chất nhầy từ mũi để bé hít thở dễ dàng hơn. Đầu tiên hãy nhỏ vài giọt nước muối sinh lý vào mũi để làm ẩm và loãng chất nhầy, để bé nằm trên gối cao, sau đó bóp bóng để đẩy hết không khí ra, sau đó nhẹ nhàng đưa đầu hút vào trong mũi bé rồi nhả bóng để hút chất nhầy. Lấy giấy sạch lau sạch đầu hút rồi tiếp tục với bên còn lại [11]. Sau khi thao tác xong, giữ bé nằm yên khoảng 10 giây. Không hút mũi cho bé nhiều hơn 4 lần/ngày vì lực hút từ dụng cụ hút mũi sẽ làm kích ứng niêm mạc mũi [12].
- Tạo đối lưu không khí tốt với khí trời và đảm bảo nhiệt độ phòng khoảng 26-28 độ C.
Làm theo hướng dẫn của bác sĩ khi cho bé uống thuốc
Đa phần các bé bị cảm thường hiếm khi phải uống thuốc. Tuy nhiên, nếu bé bị sốt, ho, chảy nước mũi… bạn có thể đưa bé đến cơ sở nhi khoa để được khám và điều trị kịp thời [11], [13].
Nếu bác sĩ có kê đơn thuốc cho bé, bạn hãy làm theo đúng hướng dẫn. Không bao giờ cho bé uống vượt quá liều lượng được chỉ định hoặc tự ý cho bé dùng bất kỳ loại thuốc nào khác. Nếu bé bị nôn mửa hoặc mất nước, hãy hỏi ý kiến bác sĩ. Đặc biệt, không cho trẻ uống siro ho trừ khi được bác sĩ kê toa bởi các loại siro này có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm cho trẻ sơ sinh [11].
Những lưu ý quan trọng cần nhớ khi chăm trẻ
Khi trẻ sơ sinh bị cảm lạnh, bạn cần lưu ý một số điều sau [11]:
- Tránh xa khói thuốc: Trẻ sơ sinh bị cảm nếu hít phải khói thuốc sẽ càng cảm thấy khó chịu do các chất có trong khói thuốc khiến tình trạng nghẹt mũi và đau họng trở nên tồi tệ hơn.
- Không tự ý dùng thuốc: Không cho bé uống thuốc điều trị cảm lạnh mà không có chỉ định của bác sĩ bởi các loại thuốc được bán trên thị trường có thể không an toàn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Si-rô ho cũng được khuyến cáo không dùng cho trẻ dưới 2 tuổi.
- Không dùng mật ong cho trẻ dưới 1 tuổi: Dù có một số bằng chứng cho thấy mật ong có hiệu quả hỗ trợ tăng cường sức đề kháng nhưng với trẻ dưới 12 tháng, mật ong có thể gây ngộ độc.
- Không tự ý cho trẻ uống kháng sinh: Kháng sinh chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn trong khi cảm lạnh thông thường là do virus gây ra. Chính vì vậy, nếu dùng không đúng, trẻ không những không khỏi bệnh mà còn có thể phải chịu các tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc. Tốt nhất, bạn nên đưa bé đi khám và dùng thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.
Phòng ngừa cảm lạnh cho trẻ nhỏ như thế nào?
Để phòng ngừa cảm lạnh, ba mẹ cần tìm cách tăng sức đề kháng cho trẻ thông qua chăm sóc dinh dưỡng cũng như chú ý giữ vệ sinh. Với trẻ nhỏ, nuôi con bằng sữa mẹ là điều tốt nhất mẹ có thể làm để ngăn ngừa cảm lạnh trong năm đầu đời. Bởi sữa mẹ, đặc biệt là nguồn sữa non chứa rất nhiều dưỡng chất bảo vệ cơ thể bé khỏi sự tấn công của các loại virus gây cảm lạnh, chẳng hạn như [15]:
-
- Kháng thể (globulin miễn dịch): Kháng thể gồm 5 loại IgM, IgA, IgG, IgE và IgD. Trong đó, IgA là kháng thể chiếm tỷ lệ nhiều nhất trong sữa non của mẹ có tác dụng giúp bé tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch và tiêu hóa [16], [17]. Ngoài ra, khi IgA kết hợp với kháng thể IgG bé nhận được từ mẹ thông qua nhau thai trong 3 tháng cuối thai kỳ và trong sữa mẹ còn giúp hình thành nên đề kháng “2 lớp” bên trong và bên ngoài, giúp bảo vệ bé khỏi các tác nhân gây bệnh, nhất là các bệnh dễ lây nhiễm qua đường hô hấp [18].
- Lợi khuẩn (probiotics): Sữa mẹ chứa lượng lớn các lợi khuẩn như Lactobacillus và Bifidobacterium [19]. Do đó, việc cho trẻ bú mẹ sẽ giúp bé tăng cường hệ lợi khuẩn đường ruột, đồng thời tạo ra các hoạt chất kháng khuẩn giúp chống lại các tác nhân gây bệnh đường hô hấp [20], [21].
- Chất xơ (prebiotics): Trong sữa mẹ có chứa prebiotics quan trọng là Human Milk Oligosaccharides (HMOs). Đặc biệt, có 6 loại HMO phổ biến được tìm thấy trong sữa mẹ là DFL, 2’-FL, 3-FL, LNT, 3’-SL và 6’-SL. Mặc dù cơ thể không tiêu hóa được HMO nhưng khi kết hợp với các nhóm lợi khuẩn như Lactobacilli, Bacteroides, Bifidobacterium… có trong sữa mẹ, chúng giúp cân đối hệ vi sinh đường ruột, ức chế sự bám dính của hại khuẩn vào niêm mạc ruột, từ đó giúp nâng cao sức đề kháng, phòng ngừa một số bệnh truyền nhiễm qua đường hô hấp cho trẻ nhỏ [22], [23].
Trường hợp sữa mẹ không thể đáp ứng nhu cầu bú của bé, mẹ có thể nhờ chuyên gia dinh dưỡng tư vấn sử dụng các sản phẩm sữa được lấy cảm hứng từ sữa mẹ nhằm giúp trẻ tăng sức đề kháng để chống chọi lại với các tác nhân gây bệnh. Các sản phẩm này nên có chứa:
- Sữa non 24h với hàm lượng kháng thể IgG hợp lý, giúp cung cấp thêm các kháng thể có khả năng loại bỏ các tác nhân gây hại, bao gồm vi khuẩn, virus… gây ra các bệnh lý đường hô hấp như cảm lạnh, viêm hô hấp cấp…
- Hệ dưỡng chất gồm 6 loại HMO phổ biến thuộc 3 nhóm chính là nhóm fucosylated HMOs (phổ biến là 2′-FL, 3-FL và DFL), nhóm non-fucosylated HMOs (phổ biến là LNT) và nhóm Sialylated HMOs (phổ biến là 3’-SL và 6’-SL) nhằm giúp đa dạng hệ lợi khuẩn ở một số chủng, hỗ trợ cân đối hệ vi sinh đường ruột; tạo tiềm năng, sự tương hỗ và cộng hưởng ở một số chủng lợi khuẩn, từ đó giúp tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột, nâng cao hiệu quả miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể [24].
- Các lợi khuẩn thuộc Human Milk Probiotic (HMP) được phân lập từ sữa mẹ, điển hình là Lactobacillus fermentum. Đặc biệt, sự kết hợp của 6 loại HMO (2’-FL, 3-FL, LNT, 3′-SL, 6′-SL, DFL) với Lactobacillus fermentum (HMP) được phân lập từ sữa mẹ và 1 tỷ lợi khuẩn BB-12™ (trong 100g bột) còn giúp tăng IgA tiết [25], [26].
Ngoài các biện pháp về dinh dưỡng, bạn cũng nên chú ý:
- Rửa tay đúng cách bằng nước sạch và xà phòng, đặc biệt là trước khi cho bé ăn;
- Diệt khuẩn đồ chơi của bé hay đưa lên miệng để ngăn tác nhân gây hại bám trên các đồ vật xâm nhập vào cơ thể.
- Tránh đưa trẻ đi đến những nơi đông người bởi đây là môi trường mà vi khuẩn, virus lây lan nhanh nhất.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi sẽ giúp hạn chế vi khuẩn, virus xâm nhập vào không khí.
Hy vọng với những lưu ý trên, bé có thể nhẹ nhàng vượt qua căn bệnh cảm cúm trong những năm tháng đầu đời cũng như xây dựng được một hệ miễn dịch vững chắc để chuẩn bị cho tương lai.
