Cây an xoa

Tên gốc: Cây An xoa

Tên gọi khác: Tổ kén cái, cây dó lông, thâu kén lông

Tên khoa học: Helicteres hirsuta Lour

Tổng quan

Tìm hiểu chung

Helicteres hirsuta Lour là một cây thuộc chi Dó (Helicteres), họ Trôm (Sterculiaceae). Cây phân bố ở Nam Trung Quốc và nhiều nước Nam Á như Ấn Độ, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam, Malaysia, Philippine. Ở Việt Nam, cây thường gặp trên các đồi cây bụi, rừng thưa, ven rừng, phổ biến từ Bắc tới Nam nhưng phân bố nhiều nhất ở Bình Phước, Lâm Đồng và các tỉnh miền núi phía Bắc.

Cây an xoa thuộc dạng cây bụi có chiều cao khoảng 1-3m, phân nhánh hình trụ, có lông. Lá cây hình xoan, dài 5-17cm, rộng 2,5-7,5cm, gốc cụt hay hình tim, đầu thon thành mũi nhọn. Mặt dưới lá màu trắng, cả hai mặt phủ lông hình sao.

Cụm hoa gồm các bông ngắn, đơn hay xếp đôi ở nách lá. Hoa màu hồng hay đỏ, cuống hoa có khớp và có lá bắc dễ rụng. Hoa có 5 cánh, cuống bộ nhị có vân đỏ, nhị 10, nhị lép bằng chỉ nhị, bầu có nhiều gợn, chứa 25-30 noãn trong mỗi lá noãn.

Quả nang hình trụ nhọn, hạt nhiều, hình lăng trụ. Cây an xoa ra hoa kết quả từ tháng 7 đến tháng 11.

Bộ phận dùng

Hầu hết mọi bộ phận của cây an xoa đều có thể được sử dụng để làm thuốc. Sau khi thu hoạch, cây được vệ sinh sạch sẽ, sau đó chặt nhỏ và phơi khô.

Đối tượng nào nên sử dụng cây an xoa?

Dược liệu này có thể được sử dụng cho các đối tượng:

• Người có các vấn đề về gan như nóng gan, men gan cao, viêm gan, xơ gan…
• Người thường xuyên uống rượu bia hoặc ăn thức ăn có nhiều dầu mỡ
• Người bị mất ngủ lâu ngày, ngủ không ngon giấc
• Người bị đau nhức xương khớp
• Người thừa cân cân hoặc đang muốn giảm cân

Cách dùng, dạng dùng

Cách sử dụng cây an xoa (tổ kén cái) trong đời sống hằng ngày

Vì trên thân, cành và lá của cây tổ kén cái có một lớp lông mỏng nên sau khi thu hái và phơi khô, cây thường được sao vàng hạ thổ để loại bỏ bớt phần lông này, giúp hạn chế nguy cơ bị ngứa rát họng khi uống.

Cây an xoa sau khi sao vàng sẽ được dùng để sắc nước uống. Bạn có thể sắc nước từ cây an xoa riêng lẻ hoặc kết hợp với các loại dược liệu khác tùy theo mục đích điều trị. Ngược lại, bạn không nên uống dạng ngâm rượu, đặc biệt là khi dùng cây an xoa chữa bệnh gan. Bởi vì, rượu là một trong những tác nhân hình thành và làm trầm trọng hơn các vấn đề ở gan.

Tác dụng, công dụng

Những thông tin được cung cấp trong bài không thể thay thế cho lời khuyên của thầy thuốc. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi quyết định dùng thuốc.

Theo đông y, cây an xoa chữa bệnh gì?

Từ lâu, Helicteres hirsuta Lour đã được sử dụng trong đông y để điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau. Theo đó, tác dụng của cây an xoa có thể kể đến như:

• Cây an xoa chữa bệnh gan: Trong đông y, cây an xoa thường được dùng để trị các chứng bệnh về gan như xơ gan, viêm gan, men gan cao…
• Tăng cường chức năng gan, giải độc gan, mát gan, hỗ trợ phục hồi các tế bào gan
• Phòng và hỗ trợ điều trị ung thư gan
• Giúp thải độc và hỗ trợ giảm cân hiệu quả
• Rễ cây được dùng để làm dịu cơn đau, chữa lỵ, sởi, cảm mạo, đái dắt và giúp tiêu độc hiệu quả.
• Lá dùng để chữa mụn nhọt, sưng lở.
• Ngoài ra, cây an xoa còn được sử dụng cho người hay bị nhức mỏi, đau lưng, mất ngủ và da xanh xao.

Tác dụng chữa bệnh của cây an xoa theo y học hiện đại

Ngày nay, nhiều nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu và nhận thấy rằng, cây Helicteres hirsuta Lour chứa nhiều chất có hoạt tính sinh học như lignan, phenol, flavonoid, lupeol, stigmasterol, tiliroside và apigenin, giúp mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe.

Chống oxy hóa

Thành phần cây dó lông gồm các flavonoid có khả năng chống oxy hóa và ức chế sự phát triển của các tế bào xấu.

Kháng viêm

Một số hợp chất như betulin, axit betulinic hay tiliroside có khả năng kháng viêm. Vì vậy, dược liệu này có thể được sử dụng để giảm viêm và sưng trong các bệnh về xương khớp. Sử dụng nước sắc từ cây tổ kén cái sẽ làm giảm nhức mỏi khớp và giúp người bệnh đi lại dễ dàng hơn.

Kháng khuẩn

Cao chiết từ rễ cây dó lông có khả năng kháng lại 2 chủng vi khuẩn là E.coli và Samonella typhi.

Gây độc tế bào, chống ung thư

Khi thử nghiệm về khả năng gây độc tế bào, cao chiết từ cây an xoa thể hiện hoạt tính ức chế tế bào ung thư gan HepG2. Vì đặc tính này, cây an xoa được sử dụng để chữa các bệnh về gan.

Không những thế, một số nghiên cứu cho thấy, 3 hợp chất lignan tách từ dịch chiết cây Helicteres hirsuta Lour có hoạt tính ức chế 3 dòng tế bào ung thư là ung thư vú, ung thư phổi và ung thư tuyến tiền liệt. Điều này mở ra một con đường mới trong điều trị các loại ung thư. Tuy nhiên, các tác dụng này vẫn cần phải được nghiên cứu thêm.

Lưu ý, thận trọng

Lưu ý khi sử dụng cây an xoa (tổ kén cái)

Trẻ em, phụ nữ có thai và cho con bú không nên sử dụng loại dược liệu này. Nếu từng bị dị ứng với dược liệu hoặc với bất kỳ thành phần nào của cây tổ kén cái, bạn nên tham khảo ý kiến của các thầy thuốc đông y trước khi sử dụng. Thêm vào đó, không dùng Helicteres hirsuta Lour kèm với thuốc Tây vì có thể làm thay đổi tác dụng của cả hai phương pháp.

Tác dụng phụ của cây an xoa

Trên thực tế, cây an xoa được cho là lành tính và ít mang lại tác dụng phụ nếu được sử dụng đúng cách. Dưới đây là một số tác dụng phụ của cây an xoa mà bạn có thể gặp phải:

• Tiêu chảy, khó chịu, bụng cồn cào: Đây là hiện tượng bình thường vì cây dó lông giúp thanh lọc và thải độc ra khỏi cơ thể.
• Ngứa rát họng: Nếu không được sơ chế và sao vàng đúng cách, lông của loại dược liệu này có thể gây ngứa rát họng khi uống.
• Hoa mắt chóng mặt: Tình trạng này có thể xảy ra nếu dùng tổ kén cái cho những người bị huyết áp thấp.

Cây an xoa cho thấy nhiều lợi ích trong đông y và cả y học hiện đại, đặc biệt đối với bệnh nhân mắc các chứng bệnh về gan. Để điều trị bệnh một cách hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ đông y để được kê đơn và hướng dẫn sử dụng phù hợp.