Ban xuất huyết (Petechiae) có thể xảy ra bởi nhiều yếu tố khác nhau. Tìm hiểu về nguyên nhân gây nên là điều cần thiết để việc điều trị tiến hành thuận lợi và đem lại hiệu quả như mong đợi.
Vậy, ban xuất huyết là gì hay Petechiae là gì? Đâu là nguyên nhân và cách điều trị bệnh hiệu quả? Hãy cùng Hello Bacsi tìm kiếm câu trả lời qua bài viết sau nhé.
Tìm hiểu chung
Ban xuất huyết là gì?
Ban xuất huyết dưới da (còn gọi là đốm xuất huyết, petechiae) là những chấm tròn nhỏ màu đỏ, nâu hoặc tím, do tổn thương hoặc vỡ mạch máu dưới da, dẫn đến xuất hiện chấm xuất huyết dưới da.
Các nốt xuất huyết dưới da thường xuất hiện thành chùm, trông giống như phát ban. Chúng cũng có thể xuất hiện ở các cơ quan hoặc màng nhầy, bao gồm cả niêm mạc bên trong miệng nhưng dễ nhận biết nhất là ở trên da.
Bệnh ban xuất huyết có hai loại gồm:
- Ban xuất huyết không do giảm tiểu cầu xuất hiện khi số lượng tiểu cầu không giảm
- Ban xuất huyết giảm tiểu cầu xảy ra khi số lượng tiểu cầu thấp hơn bình thường.
Cả trẻ em và người lớn đều có thể bị xuất huyết chấm đỏ dưới da. Trẻ em có thể bị ban xuất huyết dưới da sau khi bị nhiễm virus và thường hồi phục hoàn toàn mà không cần điều trị. Tuy nhiên, tình trạng này ở người lớn có xu hướng tiến triển thành mạn tính. Do đó, việc điều trị là cần thiết.
Triệu chứng
Những dấu hiệu và triệu chứng của ban xuất huyết là gì?
Các nốt xuất huyết chấm đỏ dưới da có kích thước nhỏ bằng đầu đinh ghim hoặc mảng lớn bằng bàn tay. Chúng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể nhưng thường được tìm thấy nhiều hơn ở cánh tay, mông, bên trong mí mắt, chân, miệng, bụng.
Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?
Nếu xuất hiện ban xuất huyết trên da không rõ nguyên nhân hoặc trên diện rộng, bạn cần đến cơ sở y tế để kiểm tra ngay. Việc xác định nguyên nhân là điều quan trọng, vì nốt xuất huyết có thể là dấu hiệu cảnh báo một số tình trạng sức khỏe nghiêm trọng.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nguyên nhân
Nguyên nhân gây ban xuất huyết dưới da là gì?
Các mạch máu nhỏ (mao mạch) kết nối các động mạch nhỏ nhất với các tĩnh mạch nhỏ nhất. Những nốt đỏ dưới da sẽ xuất hiện khi các mao mạch bị tổn thương, khiến máu bị rò rỉ vào da. Một số tác nhân đứng sau tình trạng xuất hiện nốt máu đỏ dưới da có thể bao gồm:
Chấn thương
Tổn thương da có thể gây ra các vết xuất huyết, chẳng hạn như tai nạn xe, vết cắn, ma sát vào da hay da bị cháy nắng.
Tác dụng phụ của thuốc
Nguyên nhân vỡ mạch máu dưới da gây ban xuất huyết còn có thể liên quan đến tác dụng phụ của một số loại thuốc như:
- Các thuốc chống đông (warfarin, heparin)
- Atropin
- Carbamazepine
- Chloral hydrate
- Desipramine
- Indomethacin
- Naproxen
- Nitrofurantoin
- Penicillin
- Quinine
Căng thẳng
Các chấm xuất huyết dưới da ở vùng mặt, cổ và ngực có thể gây ra do căng thẳng kéo dài khi thực hiện những hành động như:
- Khóc
- Ho
- Nôn mửa
- Sinh đẻ
- Nâng tạ
Nhiễm nấm, virus và vi khuẩn
- Nhiễm virus cytomegalo
- Viêm nội tâm mạc (nhiễm trùng màng bao trong tim)
- Hội chứng phổi Hantavirus
- Nhiễm cầu khuẩn màng não
- Tăng bạch cầu đơn nhân do nhiễm trùng
- Sốt ban do ve cắn
- Bệnh ban đỏ
- Nhiễm trùng máu (nhiễm khuẩn huyết)
- Viêm họng do liên cầu khuẩn
- Sốt xuất huyết do virus
- Các tình trạng sức khỏe khác
Các tình trạng sức khỏe không do nhiễm trùng
- Viêm mạch máu
- Giảm tiểu cầu (số lượng tiểu cầu thấp)
- Phát ban sốt xuất huyết
- Bệnh bạch cầu
- Bệnh Scorbut (thiếu vitamin C)
- Thiếu vitamin K
- Chấn thương hoặc cháy nắng
Chẩn đoán và điều trị
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán ban xuất huyết dưới da là gì?
Tình trạng chảy máu dưới da gây ra ban xuất huyết có thể dễ dàng xác định thông qua triệu chứng. Tuy nhiên, để xác định nguyên nhân, bác sĩ sẽ cần thêm các thông tin liên quan đến chảy máu bằng những câu hỏi sau:
- Người bệnh phát hiện các nốt đỏ dưới da đầu tiên lúc nào?
- Người bệnh có bất kỳ triệu chứng nào khác không?
- Khi nào những triệu chứng này xuất hiện?
- Người bệnh có chơi môn thể thao đối kháng hoặc tập luyện với máy hạng nặng không?
- Gần đây người bệnh có bị chấn thương nào ở vùng có các đốm xuất huyết không?
- Vùng bị chảy máu có đau không?
- Vùng bị chảy máu có ngứa không ?
- Người bệnh có tiền sử gia đình mắc các rối loạn chảy máu không?
- Người bệnh có đang dùng các loại thuốc như aspirin, steroid, hoặc thuốc làm loãng máu không?
Ngoài ra, người bệnh có thể cần làm xét nghiệm máu hoặc nước tiểu để tìm dấu hiệu nhiễm trùng hoặc các tình trạng khác. Đôi khi, các chẩn đoán hình ảnh hoặc siêu âm cũng được thực hiện để loại trừ khả năng tồn tại các vết nứt hoặc mô bị chấn thương.
Những phương pháp dùng để điều trị ban xuất huyết là gì?
Tùy thuộc vào nguyên nhân sẽ có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau với hiện tượng xuất huyết dưới da. Bác sĩ sẽ xác định cách điều trị tốt nhất.
Nếu bị nhiễm trùng hoặc một tình trạng sức khỏe nào đó, bác sĩ có thể kê toa thuốc giúp ngăn chặn xuất huyết dưới da. Tuy nhiên, nếu loại thuốc người bệnh đang sử dụng gây ra chảy máu, bác sĩ thường khuyên đổi thuốc hoặc ngừng sử dụng.
Một số thuốc dùng trong điều trị ban xuất huyết là:
Corticosteroid
Khi bắt đầu quá trình điều trị, hầu hết người bệnh thường được cho dùng corticosteroid đường uống như prednisone. Thuốc này có thể giúp tiểu cầu tăng bằng cách ức chế hệ thống miễn dịch. Thông thường sẽ mất khoảng 2–6 tuần để các tiểu cầu trở về mức độ an toàn, sau đó bác sĩ sẽ cho dừng thuốc.
Truyền tĩnh mạch Immunoglobulin (IVIG)
Đây không phải là lựa chọn đầu tiên trong việc điều trị ban xuất huyết giảm tiểu cầu vì phương pháp này phải truyền dịch và khá tốn kém. Liệu pháp này có thể làm tăng số lượng tiểu cầu nhanh chóng, nhưng chỉ được trong thời gian ngắn. Vì vậy, IVIG được sử dụng như một phương pháp điều trị khẩn cấp để làm tăng nhanh chóng số lượng tiểu cầu trước khi phẫu thuật hoặc khi người bệnh mất quá nhiều máu.
Liệu pháp này có thể gây ra các tác dụng phụ như đau đầu, buồn nôn, sốt và tụt huyết áp.
Trong khi điều trị, người bệnh cần tránh sử dụng một số loại thuốc có thể làm giảm số lượng tiểu cầu như aspirin, ibuprofen. Bệnh nhân cũng nên chọn các hoạt động nhẹ nhàng, không tốn nhiều sức để giảm nguy cơ chấn thương, bầm tím và chảy máu.
Hãy quay trở lại cơ sở y tế ngay lập tức nếu ban xuất huyết tái phát sau khi điều trị.
Phòng ngừa
Những biện pháp nào giúp bạn ngăn ngừa ban xuất huyết?
Lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với ban xuất huyết:
- Bảo vệ da khỏi bị lão hóa: Tránh các chấn thương như va đụng hoặc co kéo da. Đối với một vết cắt hoặc cào xước, bạn nên cầm máu ngay.
- Nếu bạn có phản ứng với thuốc, hãy hỏi bác sĩ về việc ngưng thuốc. Nếu không, hãy tuân thủ toa thuốc điều trị các nguyên nhân gây ra ban xuất huyết.
