Bạn chắc hẳn đã nghe nhiều về tăng huyết áp (huyết áp cao) hay giảm huyết áp (huyết áp thấp). Thế nhưng, huyết áp kẹt vẫn còn là một khái niệm khá xa lạ. Huyết áp kẹt thường xuất hiện trong các bệnh lý nguy hiểm về tim mạch, vì vậy rất cần được quan tâm.

Bạn nên có thông tin cơ bản về khái niệm, cách nhận biết, những rủi ro có thể gặp phải khi có huyết áp kẹt để xử trí kịp thời, bảo vệ sức khỏe cũng như đảm bảo tuổi thọ và chất lượng cuộc sống lâu dài.

Tìm hiểu chung

Huyết áp kẹt là gì?

Huyết áp được xác định qua hai số đo là huyết áp tâm thu (áp lực mà máu tác động lên thành động mạch khi tim đập) và huyết áp tâm trương (áp lực mà máu tác động lên thành động mạch trong khi tim đang nghỉ giữa các nhịp đập). Vì vậy, số đo huyết áp bao giờ cũng được ghi dưới dạng huyết áp tâm thu/huyết áp tâm trương, ví dụ như 120/70mmHg.

Huyết áp kẹt, hay cũng có thể gọi là huyết áp kẹp, xảy ra khi huyết áp tâm thu giảm hoặc huyết áp tâm trương tăng, khiến cho hiệu số giữa hai chỉ số này ≤ 20mmHg (hoặc ≤ 25mmHg cũng được coi là huyết áp kẹt).

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của huyết áp kẹt (huyết áp kẹp)

Triệu chứng huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) khá giống với huyết áp thấp. Tình trạng này xảy ra khi hoạt động bơm máu của tim bị suy giảm nguyên trọng hay có bất kỳ nguyên nhân nào gây rối loạn chức năng tuần hoàn ngoại vi với các biểu hiện như sau:

• Đau đầu, hoa mắt, choáng váng, chóng mặt
• Tức ngực, khó thở, hụt hơi, thở nông
• Suy giảm trí nhớ, kém tập trung
• Giữ thăng bằng kém
• Ớn lạnh
• Khó ngủ
• Mệt mỏi
• Ngủ gà, li bì

Các triệu chứng của huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) thường không đặc trưng và rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, nhất là khi không có máy đo huyết áp kịp thời. Vì vậy, khi thấy có sự thay đổi bất thường về huyết áp và những biểu hiện vừa kể trên, hãy thăm khám bác sĩ ngay.

Nguyên nhân

Nguyên nhân gây huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) là gì?

Sự bất thường về dạng huyết áp này thường gặp trong các trường hợp sau đây:

• Mất máu nội mạch: Sốt xuất huyết hoặc chấn thương có thể gây nên tình trạng dịch thoát ra khỏi mạch máu hoặc suy tim khiến lượng máu trong lòng mạch giảm đi; cuối cùng làm thay đổi huyết áp.
• Các bệnh lý về van tim: Hẹp van tim động mạch chủ sẽ khiến huyết áp tâm thu giảm, còn hẹp van tim hai lá sẽ khiến cho huyết áp tâm trương tăng lên.
• Các bệnh về tim khác: Cổ trướng, tràn dịch ngoài màng tim có thể là những bệnh lý dẫn đến huyết áp kẹt (huyết áp kẹp).

Chẩn đoán và điều trị

Chẩn đoán thông qua những kỹ thuật nào?

Huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) cơ bản được phát hiện thông qua đo huyết áp bởi nhân viên y tế. Việc bạn tự đo huyết áp tại nhà chỉ giúp xác định sơ bộ tình hình, vì chỉ số huyết áp tự đo có thể không chính xác.

Điều trị huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) như thế nào?

Huyết áp kẹt có nguy hiểm không? Huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) kéo dài không chỉ gây mệt mỏi, ảnh hưởng tới khả năng lao động và sinh hoạt trong đời sống hằng ngày mà nguy hiểm hơn, tình trạng này sẽ khiến cho chức năng bơm máu của tim bị suy giảm. Tim phải hoạt động quá sức làm tăng huyết áp trong lòng mạch máu, dễ dẫn đến tình trạng tâm thất trái bị phì đại và gây suy tim. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh dễ mắc phải suy tim khó phục hồi về sau.

Mặt khác, khi huyết áp kẹt là một biểu hiện cấp tính, tức là tình trạng tại một thời điểm đo được khi huyết áp đang tụt, nếu người bệnh không được can thiệp kịp thời các biện pháp giúp nâng huyết áp thì có thể nguy kịch tính mạng.

Khi tình trạng huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) xảy ra, bệnh nhân nên:

• Dừng hết lại các việc đang làm và nằm xuống nghỉ ngơi, nâng cao chân, thư giãn, hít thở sâu và đều. Nếu đã được kê đơn thuốc tim mạch, cần dùng thuốc ngay.
• Hạn chế các hoạt động nặng, đòi hỏi nhiều sức lực.
• Thăm khám bác sĩ để được kiểm tra huyết áp và chỉ định dùng thuốc ổn định huyết áp. Việc dùng thuốc ổn định huyết áp sẽ giúp phục hồi chênh lệch hiệu số giữa huyết áp tâm thu và tâm trương một cách hiệu quả, an toàn.

Phòng ngừa

Những biện pháp giúp phòng ngừa tình trạng huyết áp kẹt (huyết áp kẹp)

Huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) rất nguy hiểm, vì vậy các bác sĩ luôn khuyên cần phòng bệnh ngay từ đầu. Điều này sẽ giúp bạn tránh được nhiều rủi ro đáng tiếc. Bạn nên áp dụng những lưu ý sau đây:

• Duy trì chế độ ăn uống tốt cho tim: nhiều rau quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt nạc; hạn chế dầu mỡ, đồ chế biến sẵn, rượu bia, thuốc lá, cà phê…
• Sắp xếp thời gian để nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng quá mức, ngủ đủ giấc
• Tập thể dục đều đặn để tăng cường sức khỏe tim mạch, hạn chế ngồi lâu hay đứng một chỗ trong thời gian dài
• Kiểm tra số đo huyết áp thường xuyên để nhanh chóng phát hiện những vấn đề bất thường liên quan đến tim mạch.
• Tuân thủ các chỉ định điều trị từ bác sĩ khi mắc huyết áp kẹt nói riêng và các bệnh về tim mạch nói chung.

Huyết áp kẹt (huyết áp kẹp) không được điều trị sẽ để lại nhiều hệ lụy cho sức khỏe và thậm chí còn đe dọa tính mạng của người bệnh. Đừng lơ là mà hãy thăm khám ngay khi cảm thấy cơ thể có những thay đổi bất thường. Đồng thời, việc trang bị một máy đo huyết áp tại nhà là một điều cần được khuyến khích để có thể thường xuyên theo dõi sức khỏe cho chính mình và cả gia đình.