Khối u

Khối u có thể lành tính hoặc ác tính (ung thư). Tuy nhiên, dù là trường hợp nào, bạn vẫn nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được điều trị. Mời bạn cùng Hello Bacsi tìm hiểu kỹ hơn để đừng chủ quan nhé!

Tìm hiểu chung

Khối u là gì?

Khối u là một tình trạng tăng trưởng bất thường của các mô trong cơ thể. Các khối u có thể là lành tính hoặc ác tính (ung thư). Các khối u có thể hình thành khắp cơ thể. Chúng có thể ảnh hưởng đến xương, da, mô, các tuyến và các cơ quan.

Phân loại

Khối u  bao gồm có ba dạng chính:

• Lành tính. Đây không phải là tình trạng ung thư. Các tế bào không thể lan rộng hay phát triển, hoặc chúng có thể tăng trưởng rất chậm. Nếu bác sĩ loại bỏ khối u này, chúng sẽ không tái phát.
• Tiền ung thư. Các tế bào này chưa phải là ung thư, nhưng chúng có khả năng phát triển thành ác tính.
• Khối u ung thư (ác tính). Các tế bào có thể phát triển và lây lan sang các bộ phận khác trong cơ thể (di căn).

Thực tế, không phải lúc nào bác sĩ cũng chắc chắn một khối u sẽ hoạt động như thế nào trong tương lai. U lành tính có thể tiến triển thành tiền ung thư và ác tính. Do đó, khi thấy có bất cứ sự tăng trưởng bất thường nào, bác sĩ thường sẽ yêu cầu kiểm tra thường xuyên.

U lành tính

Hầu hết các u lành tính thường vô hại và sẽ không ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Tuy nhiên, chúng có thể gây đau hoặc các vấn đề khác nếu khối u chèn ép dây thần kinh hoặc mạch máu, hay chứng kích hoạt sản xuất hormone quá mức.

Một số u lành tính gồm:

Polyp tuyến (Adenomas)

Polyp tuyến thường phát triển trong tế bào biểu mô tuyến – màng mỏng bao phủ các tuyến, cơ quan và các cấu trúc khác trong cơ thể.

Các dạng polyp tuyến gồm:

• Polyp đại tràng
• U xơ tuyến vú (một dạng u vú lành tính)
• U lành tính gan

U xơ

U xơ là những khối u lành tính có thể phát triển trên mô sợi hoặc mô liên kết của bất kỳ cơ quan nào.

U xơ tử cung là tình trạng phổ biến và có thể gây ra:

• Chảy máu âm đạo
• Khó chịu hoặc đau vùng chậu
• Tiểu không tự chủ

Có nhiều loại u xơ, bao gồm:

U xơ mạch, có thể xuất hiện dưới dạng những vết sưng nhỏ màu đỏ trên mặt.

Khối u dưới da lành tính, thường ở chân.

Một số u xơ có thể gây ra các triệu chứng và có thể cần phẫu thuật. Trong một số ít trường hợp, u xơ có thể thay đổi và trở thành u xơ ác tính.

U máu

U máu là khối u lành tính hình thành khi các mạch máu phát triển quá mức.

Chúng có thể xuất hiện dưới dạng màu đỏ trên da hoặc phát triển bên trong cơ thể. U máu thường có xuất hiện khi trẻ mới sinh và biến mất khi trẻ còn nhỏ.

Thực tế, u máu thường không cần điều trị, nhưng bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật laser và các lựa chọn khác nếu chúng không biến mất.

Lipoma

Lipoma là một dạng khối u mô mềm và gồm các tế bào mỡ. Chúng có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng thường ảnh hưởng đến những người từ 40-60 tuổi.

Hầu hết các lipoma là nhỏ, không đau, dai, mềm khi chạm và di chuyển. Chúng thường xuất hiện ở lưng, vai, cánh tay, mông và chân.

Các u mỡ này không có khả năng trở thành ung thư.

Tiền ung thư

Loại khối u này không phải là ung thư, nhưng bác sĩ sẽ theo dõi chặt chẽ trong trường hợp nó thay đổi.

Một số loại tiền ung thư phổ biến gồm:

Dày sừng ánh sáng

Tình trạng này còn gọi là dày sừng quang hóa, là sự tăng trưởng liên quan đến các mảng da dày và có vảy.

Những người có làn da trắng và phải thường xuyên phơi nắng sẽ có nguy cơ cao mắc dày sừng ánh sáng.

Đôi khi, bệnh có thể biến thành ung thư biểu mô tế bào vảy, vì vậy các bác sĩ thường khuyên bạn nên điều trị dày sừng ánh sáng.

Loạn sản cổ tử cung

Trong chứng loạn sản cổ tử cung, một sự thay đổi xảy ra trong các tế bào ở lớp niêm mạc cổ tử cung. Bác sĩ có thể tìm thấy những tế bào bất thường này thông qua phương pháp phết tế bào Pap. Chứng loạn sản cổ tử cung thường do nhiễm HPV, một bệnh nhiễm trùng thường gặp ở người trẻ tuổi.

Các tế bào loạn sản không phải là ung thư, nhưng chúng có thể trở thành ác tính trong 10-30 năm sau, dẫn đến ung thư cổ tử cung.

Bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ các tế bào bất thường bằng cách sử dụng các kỹ thuật đóng băng hoặc loại bỏ một phần mô từ cổ tử cung.

Dị sản phổi

Dị sản phổi là những tế bào tăng trưởng bất thường trong phế quản, các ống mang không khí vào phổi.

Lớp niêm mạc của phế quản chứa các tế bào tuyến. Ở một số người, bao gồm cả những người hút thuốc, các tế nào này có thể thay đổi và trở thành tế bào vảy hoặc ung thư.

Bệnh bạch sản

Bạch sản gây ra các mảng trắng dày trong miệng:

• Không đau
• Có hình dạng bất thường
• Hơi phồng
• Không thể cạo

Bất cứ ai có các mảng trắng trong miệng nên gặp bác sĩ nếu nó không biến mất trong vòng 2 tuần.

Nếu bác sĩ tin rằng các mảng trắng này có thể trở thành ung thư, họ có thể sử dụng laser hoặc dao mổ để loại bỏ chúng.

Khối u ác tính (ung thư)

Khối u ác tính (ung thư) xuất hiện khi các tế bào phát triển không kiểm soát. Nếu chúng tiếp tục phát triển và lan rộng, căn bệnh này có thể trở nên đe dọa đến tính mạng.

Các khối u ác tính có thể phát triển nhanh chóng và lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Quá trình này gọi là di căn.

Các tế bào ung thư di chuyển đến các bộ phận khác của cơ thể và xâm chiếm các cơ quan khác. Ví dụ, nếu ung thư phổi lan đến gan, các tế bào ung thư trong gan vẫn là tế bào ung thư phổi.

Các loại khối u ác tính khác nhau bắt nguồn từ các loại tế bào khác nhau, chẳng hạn:

• Ung thư biểu mô: Những khối u này hình thành từ các tế bào biểu mô, có trong da và mô trong lớp niêm mạc của các cơ quan. Ung thư biểu mô có thể xảy ra ở dạ dày, tuyến tiền liệt, tuyến tụy, phổi, gan, đại tràng hoặc vú. Đây là một loại khối u ác tính phổ biến.
• Sarcoma: Những khối u này bắt đầu trong mô liên kết, chẳng hạn như sụn, xương, mỡ và dây thần kinh. Chúng bắt nguồn từ các tế bào bên ngoài tủy xương. Hầu hết các sarcoma là ác tính.
• U tế bào mầm: Những khối u này phát triển trong các tế bào sản xuất tinh trùng và trứng. Chúng thường xuất hiện ở buồng trứng hoặc tinh hoàn, nhưng chúng cũng có thể ở trong não, bụng hoặc ngực.
• U nguyên bào (Blastoma): Những khối u này hình thành từ mô phôi hoặc các tế bào đang phát triển. U nguyên bào thường phổ biến hơn ở trẻ em. Chúng có thể dẫn đến các khối u trong não, mắt hoặc hệ thần kinh.

Triệu chứng

Cách nhận biết khối u

Cách nhận biết khối u phụ thuộc vào loại và vị trí của khối u. Ví dụ, u phổi có thể gây ho, khó thở hoặc đau ngực. Biểu hiện của khối u ác tính ở đại tràng có thể gây giảm cân, tiêu chảy, táo bón, thiếu máu do thiếu sắt và máu trong phân.

Một số khối u có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng. Những tình trạng khác, chẳng hạn như ung thư thực quản hoặc ung thư tuyến tụy, thường không gây ra các triệu chứng cho đến khi bệnh đã đến giai đoạn tiến triển.

Các triệu chứng sau đây có thể xảy ra khi bạn có khối u:

• Sốt hoặc ớn lạnh
• Mệt mỏi
• Ăn mất ngon
• Đổ mồ hôi
• Giảm cân
• Đau đớn.

Nguyên nhân

Nguyên nhân khiến bạn có khối u là gì?

Khối u hình thành như thế nào? Nói chung, khối u xảy ra khi các tế bào phân chia và phát triển quá mức trong cơ thể. Thông thường, cơ thể kiểm soát sự phát triển và phân chia tế bào. Các tế bào mới được tạo để thay thế các tế bào cũ hoặc để thực hiện các chức năng mới. Các tế bào bị hư hỏng hoặc không còn cần thiết sẽ chết để nhường chỗ cho tế bào mới khỏe mạnh hơn.

Nếu sự cân bằng này bị xáo trộn, khối u có thể hình thành.

Các vấn đề với hệ miễn dịch của cơ thể có thể dẫn đến hình thành khối u. Ngoài ra, thuốc lá thường gây ra các khối u ác tính cao hơn. Các yếu tố nguy cơ ung thư khác bao gồm:

• Benzen, các hóa chất và độc tố khác
• Uống quá nhiều rượu
• Hóa chất trong thực phẩm
• Độc tố môi trường, chẳng hạn như một số loại nấm độc và một loại chất độc có thể phát triển trên cây đậu phộng (aflatoxin)
• Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời quá mức
• Vấn đề di truyền
• Béo phì
• Tiếp xúc với bức xạ
• Virus

Các loại khối u được biết là do hoặc liên kết với virus là:

• Ung thư cổ tử cung
• Hầu hết các bệnh ung thư hậu môn
• Một số bệnh ung thư vòm họng
• Một số bệnh ung thư âm đạo
• Một số bệnh ung thư gan (virus viêm gan B và viêm gan C)
• Ung thư Kaposi
• Bệnh bạch cầu/u lympho tế bào T trưởng thành
• Ung thư tế bào Merkel

Một số khối u phổ biến hơn ở một số giới tính nhất định. Một số phổ biến hơn ở trẻ em hoặc người lớn tuổi. Những u khác có liên quan đến chế độ ăn uống, môi trường và bệnh sử gia đình.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán khối u?

Một số loại u, như ung thư da hay ung thư miệng, bác sĩ có thể nhìn thấy bằng mắt. Tuy nhiên, hầu hết các ung thư thường chỉ được phát hiện thông qua xét nghiệm.

Khi tìm thấy một khối u, một mảnh mô được lấy ra và kiểm tra dưới kính hiển vi. Phương pháp này gọi là sinh thiết, được thực hiện để xác định xem khối u là lành tính hay ác tính. Tùy thuộc vào vị trí của khối u, sinh thiết có thể là một thủ tục đơn giản hoặc nghiêm trọng.

Chụp CT hoặc MRI có thể giúp xác định vị trí chính xác của khối u và mức độ lan rộng của nó. Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) cũng được sử dụng để tìm các loại khối u nhất định.

Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện bao gồm:

• Xét nghiệm máu
• Sinh thiết tủy xương (thường gặp nhất đối với ung thư hạch hoặc bệnh bạch cầu)
• X-quang ngực
• Công thức máu toàn bộ (CBC)
• Xét nghiệm chức năng gan.

Những phương pháp điều trị khối u

Các phương pháp điều trị sẽ dựa trên:

• Loại khối u
• Nó có phải là ung thư không
• Vị trí của khối u

Bạn có thể không cần điều trị nếu khối u là:

• Lành tính
• Trong một khu vực “an toàn” nơi nó sẽ không gây ra các triệu chứng hoặc vấn đề với cách thức hoạt động của một cơ quan.

Đôi khi, các khối u lành tính có thể được loại bỏ vì lý do thẩm mỹ hoặc để cải thiện triệu chứng. Các u lành tính não có thể được loại bỏ do vị trí của chúng hoặc ảnh hưởng đến các mô não bình thường xung quanh.

Nếu là ung thư, phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Hóa trị
• Xạ trị
• Phẫu thuật
• Liệu pháp nhắm trúng đích
• Liệu pháp miễn dịch
• Lựa chọn điều trị khác.

Tiên lượng

Khối u có nguy hiểm không?

Triển vọng rất khác nhau đối với các loại khối u khác nhau. Nếu khối u là lành tính, triển vọng nói chung là rất tốt. Nhưng một khối u lành tính đôi khi có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng nếu như nó ở trong hoặc gần não.

Nếu khối u là ác tính (ung thư), mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào loại và giai đoạn của khối u khi chẩn đoán. Một số bệnh ung thư có thể được chữa khỏi. Một số không thể chữa khỏi vẫn có thể được điều trị và mọi người có thể sống nhiều năm với bệnh ung thư. Vẫn còn những khối u khác phát triển nhanh chóng và đe dọa tính mạng.

Phòng ngừa

Những biện pháp giúp ngăn ngừa khối u?

Hầu hết các khối u xảy ra mà không có lý do được biết đến. Tuy nhiên, các bước này có thể làm giảm nguy cơ phát triển khối u:

• Cắt giảm rượu và bỏ thuốc lá .
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh và duy trì hoạt động thể chất.
• Hạn chế tiếp xúc với chất độc.
• Giảm cân, nếu cần.
• Sử dụng bao cao su để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HPV và tiêm vắc-xin HPV.

[embed-health-tool-bmi]