Insulin NPH, còn được gọi là insulin isophane, là một loại insulin tác dụng trung bình, thường được sử dụng để kiểm soát đường huyết ở người bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, không giống như các loại insulin khác, insulin NPH có những đặc điểm riêng biệt cần được lưu ý khi sử dụng.
Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu rõ hơn về tác dụng, tác dụng phụ cũng như những lưu ý cần biết khi dùng loại insulin này nhé!
Insulin NPH là gì?
Insulin NPH (Neutre Protamine Hagedorn) là loại insulin tác dụng trung bình. Đây là một dạng hỗn dịch thu được khi trộn lẫn insulin người và protamin với một lượng nhỏ kẽm và phenol (hoặc metacresol) để tạo thành hỗn hợp không tan ở pH sinh lý. Hiện nay, đây là loại insulin cơ bản được sử dụng rộng rãi nhất để mô phỏng tác dụng sinh lý cơ bản của insulin tự nhiên.
Insulin NPH thường dùng để kiểm soát lượng đường trong máu ở người bệnh đái tháo đường (tiểu đường). Loại insulin này thường được sử dụng kết hợp cùng với chế độ ăn kiêng thích hợp và kế hoạch tập thể dục để kiểm soát đường huyết hiệu quả.
Tác dụng của insulin NPH là gì?
Insulin NPH được xếp vào nhóm các loại insulin tác dụng trung bình, hay bán chậm với thời gian khởi phát tác dụng khoảng 1-2 giờ sau tiêm, đạt đỉnh tác dụng trong khoảng 4 – 6 giờ và kéo dài tác dụng trong 12 giờ đồng hồ.
Tác dụng của insulin NPH như sau:
- Tăng lượng glucose được đưa vào tế bào ở gan, mô mỡ và cơ xương.
- Hoạt động như insulin tự nhiên, thúc đẩy quá trình tổng hợp glycogen ở gan, chuyển hóa axit béo để tổng hợp lipoprotein.
- Trong cơ xương, nó thúc đẩy quá trình tổng hợp glycogen và protein.
- Trong mô mỡ, nó giúp tổng hợp chất béo trung tính và điều hòa quá trình phân giải lipid bằng cách ức chế quá trình thủy phân chất béo trung tính.
- Ở cấp độ tế bào, nó làm cho màng tế bào có tính thấm đối với các ion như kali, magie và phốt pho và làm tăng sự hấp thu của tế bào.
Insulin NPH cung cấp sự giải phóng insulin bền vững trong thời gian dài. Do có tác dụng kéo dài, insulin NPH thường được sử dụng để kiểm soát đường huyết nền (insulin nền).
Cách sử dụng insulin NPH
Insulin NPH có thể được sử dụng 1-2 lần mỗi ngày để đảm bảo nồng độ nền của insulin trong vòng 24 giờ.
Hướng dẫn của Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ khuyến nghị liều insulin NPH từ 0,4 đến 1,0 đơn vị/kg/ngày tiêm dưới da để kiểm soát bệnh đái tháo đường tuýp 1. Cần dùng liều cao hơn trong thời kỳ bệnh lý và tuổi dậy thì.
Khuyến cáo dùng liều 0,1 đến 0,2 đơn vị/kg/ngày tiêm dưới da ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 tùy thuộc vào trọng lượng cơ thể và tình trạng tăng đường huyết của bệnh nhân. Việc điều trị được cá nhân hóa và liều insulin NPH được điều chỉnh tương ứng sau vài ngày đến vài tuần.
Khi dùng insulin NPH vào buổi sáng có thể làm tăng nguy cơ hạ đường huyết nếu bạn không dùng bữa ăn vào thời điểm insulin đạt đỉnh tác dụng.
Khi dùng insulin NPH vào buổi tối, có thể cần phải ăn một bữa nhẹ trước khi đi ngủ để tránh hạ đường huyết về đêm.
Tác dụng phụ có thể gặp phải
Những dấu hiệu bạn cần báo ngay cho bác sĩ:
- Dị ứng: Nổi mẩn ngứa, sưng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng khó thở.
- Hạ đường huyết (nặng): Run rẩy, lo lắng, vã mồ hôi, da lạnh ẩm, lú lẫn, chóng mặt, tim đập nhanh.
Những dấu hiệu thường gặp, nhưng không cần chăm sóc y tế khẩn cấp:
- Cứng da hoặc sẹo ở chỗ tiêm
- Đau, đỏ hoặc ngứa ở chỗ tiêm
- Tăng cân.
Nếu những dấu hiệu này kéo dài hoặc làm bạn khó chịu, hãy báo cho bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn.
Những lưu ý khác khi sử dụng
Insulin NPH không phải là loại insulin nền lý tưởng để kiểm soát đường huyết ổn định. Hiệu quả của nó có thể thay đổi nhiều sau khi tiêm, dẫn đến đường huyết biến động và nguy cơ hạ đường huyết.
Vì vậy, khi dùng insulin NPH, bạn cần:
- Theo dõi đường huyết thường xuyên: Cả đường huyết lúc đói và chỉ số HbA1c (đường huyết trung bình).
- Theo dõi hoạt động thể chất: Vì vận động có thể ảnh hưởng đến nhu cầu insulin.
- Chú ý đến chế độ ăn: Giữ chế độ ăn ổn định và lành mạnh.
- Đặc biệt với trẻ em: Cần theo dõi đường huyết sát sao hơn vì nhu cầu insulin của trẻ thay đổi nhiều trong giai đoạn tăng trưởng.
Qua bài viết trên đây, Hello Bacsi hy vọng đã giúp bạn hiểu rõ hơn về insulin NPH là gì. Lưu ý rằng khi sử dụng bất kỳ loại insulin nào, bạn cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ, thảo luận với bác sĩ về tình trạng bệnh lý, các thuốc đang sử dụng, để việc kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn nhé!
