Cụm từ ái kỷ thường được sử dụng để chỉ những người có tính cách ích kỷ, chỉ nghĩ bản thân, luôn xem bản thân là trung tâm của vũ trụ. Tuy nhiên, ái kỷ không chỉ là tính cách, ở mức độ nghiêm trọng hơn nó còn được biết đến là rối loạn ái kỷ, một dạng của rối loạn tâm thần. Vậy á kỷ thật chất là gì, cách đối phó với người ái kỷ là phải làm như thế nào?
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm chi tiết hơn về khái niệm ái kỷ là gì, biểu hiện của một ái kỷ và phần cuối nội dung sẽ là cách đối phó với người ái kỷ. Mời bạn tìm hiểu chi tiết hơn ở nội dung dưới đây!
Ái kỷ là gì?
Ái kỷ khác với rối loạn nhân cách ái kỷ (narcissistic personality disorder – NDP). NDP là một rối loạn tâm thần, tuy nó có biểu hiện của người ái kỷ nhưng đằng sau lớp mặt nạ tỏ vẻ tự cao lại là một tâm hồn mong manh và luôn cảm thấy lo lắng về giá trị của bản thân.
Hơn nữa, để xác định ai đó có bị rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD) hay không, cần được theo dõi và chẩn đoán của các bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý lâm sàng.
Mặc dù người ái kỷ không hẳn là nguy hiểm, nhưng biết cách đối phó với người ái kỷ sẽ giúp bạn đỡ bị thiệt hại hơn trong việc xây dựng mối quan hệ với họ. Và điều bạn cần biết tiếp theo đó là dấu hiệu để nhận diện tuýp người này.
[embed-health-tool-bmi]
Biểu hiện của người ái kỷ
Biểu hiện điển hình của người ái kỷ là họ khao khát được người khác ngợi khen; liên tục phóng đại những thành tích của bản thân.
Biểu hiện điển hình của người ái kỷ là họ khao khát nhận được sự chú ý, lời khen, sự hâm mộ mà số đông dành cho họ. Điều này giúp củng cố cho niềm tin và thói quen phóng đại thành tích nơi bản thân họ.
Ngoài ra, một số hành vi khác thường thấy ở người ái kỷ:
- Thao túng tâm lý: Lúc đầu, một người ái kỷ sẽ cố gắng làm hài lòng và gây ấn tượng với bạn; nhưng cuối cùng, nhu cầu của họ sẽ luôn được đặt lên hàng đầu.
- Khao khát được ngưỡng mộ: cần cảm thấy người khác đang công nhận mình; có xu hướng khoe khoang hoặc phóng đại thành tích của họ để được tán dương.
- Thiếu đồng cảm và thái độ kiêu căng: Người ái kỷ không sẵn lòng hoặc không thể đồng cảm với nhu cầu, mong muốn hoặc cảm xúc của người khác. Họ có thể trở nên thô lỗ hoặc bạo lực khi không nhận được sự đối xử mà họ nghĩ rằng họ xứng đáng.
- Tin rằng mình vượt trội hơn người khác: Họ tin rằng những người khác nên tuân theo mong muốn của họ; và các quy tắc chung không áp dụng cho họ (họ phải là ngoại lệ).
Cách đối phó với người ái kỷ
Nhìn nhận bản chất con người họ
Người ái kỷ khá giỏi trong việc thu hút người khác và đôi khi chính bạn cũng là người bị họ thu hút. Khả năng thu hút này dựa vào nhiều yếu tố như sự hài hước, lém lỉnh và sự tự tin của họ. Trong công việc, quả thật họ là một người rất được lòng của nhiều đồng nghiệp và cả những cấp lãnh đạo.
Nhưng theo thời gian, bạn sẽ nhận ra rằng, tất cả mọi người đều chỉ là khán giả trong buổi diễn của họ. Nếu chẳng may, có một tình huống mà bạn phải tranh cãi và đối đầu với họ, ngay lập tức bạn sẽ nhận được sự kháng cự và đòn tấn công mãnh liệt từ họ. Do đó, cách đối phó với người ái kỷ đầu tiên mà bạn cần biết đó chính là nhận ra bản chất thật của họ.
Không để bản thân bị cuốn hút vào những gì người ái kỷ nói
Khi người ái kỷ bắt chuyện với bạn, sự chú ý của bạn lập tức họ thu hút. Dù bằng cách nào đi chăng nữa, họ sẽ làm mọi cách để duy trì thu hút sự chú ý của bạn. Nhưng bạn sẽ mau chóng nhận ra điều này vì những việc bạn nỗ lực làm, phần lớn là vì họ, mang lại lợi ích cho cá nhân họ.
Do đó, cách đối phó với người ái kỷ là cố gắng nhận diện các hành động càng sớm càng tốt, đừng để họ kiểm soát ý thức của bạn. Thường xuyên nhắc nhở bản thân và đánh giá khách quan những hành động mà bản thân đang thực hiện, liệu rằng có phải bản thân muốn hay không hay là đang bị thao túng.
Nói lên suy nghĩ của bản thân
Đôi khi bạn có thể phớt lờ hoặc rời đi để chấm dứt các cuộc tranh cãi. Tuy vậy, bạn có thể làm gì nếu người bị ái kỷ là con cái, anh em, bạn bè hoặc đồng nghiệp của bạn?
Hãy lên tiếng! Cách đối phó với người thân ái kỷ là nói cho họ biết hành vi của họ đã ảnh hưởng đến cuộc sống của người xung quanh như thế nào. Hãy nói một cách cụ thể và nhất quán về cách bạn mong đợi được đối xử.
Song, bạn cũng cần chuẩn bị tâm lý khi nói lên suy nghĩ của mình. Người bị rối loạn nhân cách ái kỷ thường không quan tâm hoặc vờ như không hiểu những gì người khác nói. Thậm chí, họ còn không biết bệnh ái kỷ là gì và sẽ vặn vẹo lại bạn, cố chứng minh rằng bạn đã sai.
Trong trường hợp này, cách đối phó với người ái kỷ là cố gắng không thể hiện sự bối rối hoặc khó chịu của bản thân. Ví đó là tín hiệu để họ biết và tiếp tục tấn công tinh thần bạn.
Thiết lập ranh giới rõ ràng với người bị ái kỷ
Bạn có biết, một đặc điểm nổi bật của người ái kỷ là sự tự chủ. Người ái kỷ có khả năng tự chủ rất cao; thậm chí xem thường sự tự chủ của người khác.
Theo đó, họ nghĩ mình có quyền rình mò những vật dụng cá nhân của người khác hoặc can thiệp vào các quyết định. Họ chủ động cho bạn lời khuyên (ngay cả khi bạn không cần) và ép bạn nói những điều riêng tư ở nơi công cộng.
Bệnh nhân cũng có ý thức về không gian cá nhân rất kém. Chính vì vậy, họ có xu hướng vượt qua rất nhiều ranh giới. Biểu hiện này khá tương đồng với kém văn hóa và bất lịch sự. Do đó, cách đối phó với người ái kỷ là tự thiết lập cho mình những ranh giới cá nhân. Điều này sẽ giúp đời tư của bạn không bị họ xâm nhập.
Cần giữ vững vị trí của mình
Ngay khi bạn bắt đầu lên tiếng và thiết lập các ranh giới; người bị ái kỷ cũng sẽ bắt đầu đưa ra các yêu cầu để đổi lại thứ bạn muốn.
Ngoài ra, họ cũng sẽ cố gắng lôi kéo bạn, khiến bạn cảm thấy tội lỗi. Một số người sẽ dựng nên những vở kịch bi thảm để bạn tin rằng họ rất đáng thương, họ xứng đáng nhận được sự thông cảm.
Hãy chuẩn bị tâm lý để có thể giữ vững vị trí của mình là cách đối phó với người ái kỷ. Người ái kỷ có khả năng lấn át rất tốt. Bạn lùi một bước, họ sẽ ngay lập tức bước tới một bước dài hơn.
Hãy nhớ rằng bạn không có lỗi
Bạn phải nhớ rằng người mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ sẽ không bao giờ chịu trách nhiệm về những tổn hại mà họ đã gây ra cho bạn. Thay vào đó, họ có xu hướng đổ lỗi cho người khác.
Có thể bạn sẽ bị khả năng ăn nói của họ thuyết phục. Bạn sẽ chấp nhận bản thân bị đổ lỗi để giữ hòa khí. Cách đối phó với người ái kỷ đó là đừng để việc này tiếp diễn. Bạn cần biết sự thật ai mới là người có lỗi; bạn không thể xem thường bản thân để cứu vãn cái tôi của họ.
Tìm kiếm sự giúp đỡ từ các mối quan hệ lành mạnh
Nếu bạn cảm thấy mối quan hệ này không ổn, hãy mạnh dạn chấm dứt/cắt đứt mối quan hệ, mặc dù là rất buồn trong thời gian đầu nhưng sau đó sẽ tốt cho sức khỏe tinh thần của bạn hơn. Do đó, mạnh dạn dứt khoát cắt đứt mối quan hệ là cách đối phó với người ái kỷ mà bạn cần học tập.
Ngoài ra, bạn cũng nên tạo thêm cho mình nhiều mối quan hệ khác nhau, bạn có thể duy trì giữ liên lạc với người thân, bạn bè hoặc tham gia các lớp học và các hội thảo để mở rộng mối quan hệ. Như vậy sẽ giúp bạn ít cảm thấy bị cô đơn và được an ủi hơn sau khi lỡ chấm dứt mối quan hệ với người kia (người ái kỷ).
Hành động ngay lập tức, không hứa hẹn
Muốn biết người ái kỷ là người như thế nào để tìm cách đối với phó với họ, bạn nên chú ý vào lời nói và hành động của họ. Người ái kỷ thường giỏi hứa hẹn nhưng ít khi thực hiện. Họ hứa với bạn hết lần này đến lần khác, nhưng hành động của họ luôn đi ngược lại điều họ nói.
Nhưng bạn tuyệt đối không được trả đũa họ bằng cách trở thành một người hứa suông như họ. Vì điều đó sẽ giúp củng cố cho thói quen của họ và họ sẽ lại làm điều tương tự với bạn.
Trong trường hợp hai bạn có làm việc với nhau, thì cách đối phó với người ái kỷ là thỏa hiệp ban đầu. Bạn chỉ thực hiện những công việc cho họ khi ho đã hoàn thành những việc mà họ được giao hoặc được yêu cầu.
Hiểu rằng một người ái kỷ cần sự giúp đỡ từ bác sĩ
Cũng như hầu hết rối loạn nhân cách, người ái kỷ sẽ không hiểu rằng họ có vấn đề. Những nhận xét của bạn chỉ càng khiến họ nghĩ bạn không xứng đáng để họ tôn trọng. Do đó, cách đối phó với người ái kỷ đó là thúc đẩy họ tìm sự tư vấn từ các chuyên gia tâm lý.
Người ái kỷ thường cũng có các rối loạn khác như lạm dụng bia rượu, nghiện chất kích thích, rối loạn sức khỏe… Việc bạn cần làm là đề nghị họ gặp bác sĩ. Không dễ dàng để có thể thuyết phục họ nhưng bạn hãy cố gắng, đây là cách tốt nhất bạn có thể làm để cứu vãn cả hai.
Đồng thời, bạn cũng phải luôn nhớ rằng rối loạn nhân cách ái kỷ là một tình trạng sức khỏe tâm thần. Bạn không việc gì phải chịu đựng hoặc phớt lờ các hành vi lạm dụng.
Ý thức được khi nào thì bạn cần được giúp đỡ
Thường xuyên ở bên cạnh một người có tính cách ái kỷ có thể gây tổn hại cho sức khỏe thể chất và tinh thần của chính bạn.
Đặc biệt, hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn cảm thấy bản thân có các dấu hiệu bất thường như lo âu, buồn bực kéo dài hoặc các cảm giác tệ hại mà bạn không lý giải được. Bạn cần chăm sóc bản thân trước khi nghĩ đến tình trạng của người khác.
Đồng thời, bạn cần chấm dứt ngay mối quan hệ với người ái kỷ nếu như họ khiến bạn cảm thấy bị cô lập, bị kiểm soát, đe dọa và tệ hơn là lạm dụng tinh thần.
Kết luận
Người ái kỷ có vẻ ngoài không khác gì người bình thường. Thậm chí, họ còn có sức hút hơn. Tuy nhiên, nếu bạn đã biết bệnh ái kỷ là gì và sự nguy hại của căn bệnh này; hãy tuần tự thực hiện cách đối phó với người ái kỷ nếu trên. Sức khỏe tinh thần của bạn là quan trọng nhất, đừng để nó bị hủy hoại bởi bất cứ ai!
