Sự căng thẳng (stress) xuất hiện khi cơ thể chúng ta đối mặt với một số tình huống nhất định. Theo các bác sĩ, có nhiều loại căng thẳng khác nhau và không phải tất cả căng thẳng đều xấu.
Cơ thể phản ứng với căng thẳng bằng cách sản xuất các hóa chất và hormone (bao gồm cortisol, adrenaline, noradrenalin). Điều đó cũng lý giải vì sao căng thẳng có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe thể chất, tinh thần và hành vi của chúng ta. Có nhiều nguyên nhân gây căng thẳng nói chung, bao gồm: chấn thương tâm lý, mất người thân, ly hôn, công việc không thuận lợi, sức khỏe kém…
Có phải tất cả sự căng thẳng đều xấu?
Cơ thể chúng ta không phân biệt được các mối đe dọa là thật hay do trí tưởng tượng. Vì vậy, sự căng thẳng có tính chất chủ quan. Một thứ gì đó gây căng thẳng cho bạn có thể không gây căng thẳng cho người khác và ngược lại.
Các chuyên gia y tế đã sớm nhận ra sự tương đối của tình trạng căng thẳng. Họ khẳng định, không phải sự căng thẳng nào cũng đem lại kết quả tồi tệ. Trên thực tế, một số căng thẳng giúp chúng ta hành động nhanh chóng hơn trong những trường hợp khẩn cấp.
Khi rơi vào trạng thái căng thẳng, nhịp tim của chúng ta sẽ tăng mạnh, hoạt động của não nhanh hơn và tạo ra một nguồn năng lượng lớn. Vì vậy, một vài sự căng thẳng có khả năng tăng độ nhạy của giác quan và tăng tỉnh táo trong các tình huống hỗn loạn.
Song, những căng thẳng chỉ không gây nguy hiểm khi nó mang tính tạm thời. Sau căng thẳng, cơ thể của bạn sẽ trở về trạng thái tự nhiên. Nhịp tim và hơi thở chậm lại, các cơ bắp được thư giãn.
Quá nhiều căng thẳng sẽ khiến cơ thể bạn bị quá tải. Những áp lực, nhu cầu của cuộc sống có thể làm cho cơ thể phải chịu đựng sự căng thẳng trong thời gian dài. Lúc này, các mạch máu co lại, tim đập nhanh và bạn không còn khả năng xử lý chúng. Theo thời gian, tình trạng này sẽ gây tổn hại nghiêm trọng đến cơ thể.
Các dạng căng thẳng phổ biến
Trải qua quá trình nghiên cứu, các chuyên gia xác định có 3 dạng căng thẳng phổ biến ở người, bao gồm: căng thẳng cấp tính, căng thẳng cấp tính kéo dài và căng thẳng mãn tính.
Căng thẳng cấp tính
Đây là dạng căng thẳng phổ biến nhất. Nó xảy ra ngay lập tức khi cơ thể gặp thách thức. Những áp lực khi chứng kiến một vụ tai nạn giao thông, một cuộc tranh cãi với người thân hoặc một sai lầm gây tổn thất lớn sẽ khiến cơ thể bạn kích hoạt phản ứng sinh học này. Phản ứng này còn được gọi là phản ứng tăng nhạy cảm quá độ, nó xuất hiện tại các thời điểm đặc biệt khó khăn.
Theo Healthline, căng thẳng cấp tính không phải lúc nào cũng mang tính tiêu cực. Đó có thể là những trải nghiệm bạn có được khi tham gia các trò chơi cảm giác mạnh. Các giai đoạn riêng biệt của căng thẳng cấp tính gần như không có bất cứ ảnh hưởng nào đến sức khỏe tổng thể. Ngược lại, chúng tốt cho tinh thần của bạn. Sự căng thẳng giúp cho não bộ phát triển để có thể đáp ứng tốt nhất với các tình huống căng thẳng trong tương lai.
Căng thẳng cấp tính chỉ nghiêm trọng khi nó là hậu quả của các vụ bạo lực, đe dọa tính mạng. Lúc này, tình trạng căng thẳng có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần như rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) hoặc rối loạn căng thẳng cấp tính (ASD).
Căng thẳng cấp tính kéo dài
Người hay gặp khủng hoảng có nguy cơ cao bị căng thẳng dạng cấp tính. Khi tình trạng căng thẳng cấp tính diễn ra thường xuyên, nó sẽ chuyển thành dạng căng thẳng cấp tính kéo dài.
Dấu hiệu nhận biết của dạng căng thẳng này là sự nóng nảy, cáu gắt và lo lắng. Theo đó, bạn sẽ thường xuyên cảm thấy lo lắng và có xu hướng nhìn vào mặt tiêu cực của cuộc sống. Căng thẳng cấp tính kéo dài khiến cho sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn bị ảnh hưởng nặng nề. Bạn sẽ không còn nhận được những lợi ích từ sự căng thẳng nữa.
Căng thẳng mãn tính
Ở dạng mãn tính, sự căng thẳng gần như không thay đổi và không bị mất đi. Điều đó có nghĩa là, bạn sẽ phải sống với cảm giác căng thẳng suốt phần đời còn lại. Căng thẳng mãn tính có thể xuất phát từ những yếu tố sau:
- Thường xuyên thiếu thốn vật chất
- Hôn nhân không hạnh phúc
- Có người nhà bị rối loạn căng thẳng cấp tính
- Tình trạng công việc tồi tệ
Căng thẳng mãn tính có thể gây ra một số bệnh nguy hiểm như: bệnh tim, chàm, viêm phổi, xơ gan, rối loạn tiêu hóa, sụt cân đột ngột, ung thư, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, mất trí nhớ ngắn hạn hoặc thôi thúc bạn tự sát.
Hướng dẫn bạn cách quản lý căng thẳng
Dù ở dạng nào thì những biểu hiện của sự căng thẳng cũng khác nhau ở mỗi người. Có người bị đau đầu hoặc đau dạ dày, trong khi người khác bị mất ngủ, chán nản và tức giận. Quản lý căng thẳng là việc rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
Sẽ là bất khả thi nếu bạn muốn sự căng thẳng biến mất hoàn toàn. Mục tiêu của quản lý căng thẳng là xác định các yếu tố gây căng thẳng, giúp bạn vượt qua nó dễ dàng hơn. Quản lý căng thẳng bao gồm:
- Chăm sóc bản thân qua việc ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều độ và ngủ đủ giấc (7-8 giờ/ngày)
- Tìm sự hỗ trợ từ người khác đối với các vấn đề bạn không thể tự mình giải quyết
- Tăng cường kết nối xã hội
- Cho phép bản thân nghỉ ngơi nhiều hơn sau các sự kiện gây căng thẳng
- Tránh sử dụng rượu bia và các chất kích thích, vì chúng có vẻ giúp làm giảm căng thẳng trong thời gian ngắn nhưng lại gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe sau này.
Căng thẳng là một phần của cuộc sống và không phải mọi căng thẳng đều xấu. Có nhiều dạng căng thẳng, ở mỗi dạng sẽ có các dấu hiệu khác nhau. Kiểm soát căng thẳng là việc quan trọng để bạn có thể duy trì cuộc sống khỏe mạnh. Khi bạn sớm xác định được sự căng thẳng của mình thuộc dạng nào, bạn sẽ có thể dễ dàng quản lý và phòng tránh chúng hơn.
[embed-health-tool-bmi]
