Tốc độ máu lắng, hay tốc độ lắng hồng cầu (ESR), là xét nghiệm máu có thể tiết lộ các phản ứng viêm trong cơ thể. Xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu tuy không phải là một công cụ chẩn đoán độc lập, nhưng nó có thể giúp bác sĩ chẩn đoán hoặc theo dõi tiến triển của phản ứng viêm.
Xét nghiệm được thực hiện bằng phương pháp đưa máu đã được chống đông vào trong một cột thẳng đứng và đánh giá chiều cao của cột huyết tương còn lại sau 1 giờ. Phản ứng viêm có thể làm cho các tế bào kết tụ và “lắng’ xuống đáy nhanh hơn các tế bào đứng riêng lẻ. Xét nghiệm giúp phát hiện một cách sơ bộ nhưng không quá tốn kém tình trạng rối loạn sinh học liên quan tới phản ứng viêm.
Các xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu có thể hữu ích khi cần xác định tình trạng sốt không rõ nguyên nhân, một số loại viêm khớp và các triệu chứng ảnh hưởng đến cơ bắp.
Bạn có thể cần xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu nếu gặp những triệu chứng như:
Ngoài ra, xét nghiệm có thể giúp xác nhận chẩn đoán một số bệnh như:
Xét nghiệm này cũng có thể giúp xác định mức độ nghiêm trọng của phản ứng viêm, từ đó lên kế hoạch theo dõi hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu không thể xác định chính xác vấn đề gây viêm trong cơ thể nên thường đi kèm với các xét nghiệm máu khác, như xét nghiệm protein phản ứng C (CRP).
Xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu là một loại xét nghiệm máu đơn giản. Người bệnh không cần phải nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm. Tuy nhiên, nếu đang dùng thuốc hay các chất bổ sung khác, hãy thông báo cho bác sĩ vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả. Nếu là nữ giới đang mang thai hoặc đang có kinh nguyệt, bác sĩ cũng cần biết thông tin này.
Kỹ thuật viên sẽ sử dụng kim để trích máu từ tĩnh mạch tay. Sau khi trích máu, khu vực lấy máu có thể bị nhức trong vài giờ, nhưng người bệnh có thể tiếp tục hầu hết các hoạt động bình thường. Một số người sẽ cảm thấy hơi choáng hay chóng mặt, nhưng nhìn chung, thủ thuật này là an toàn cho người bệnh.
Toàn bộ thời gian lấy mẫu máu thường mất khoảng tối đa 5 phút.
Có hai phương pháp để đo tốc độ lắng hồng cầu là phương pháp Westergren và phương pháp Wintrobe.
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Kết quả từ xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu được biểu thị bằng milimet (mm) sau một giờ (h). Phạm vi bình thường được tham khảo như sau:
Đối với nữ trong thai kỳ, tốc độ lắng hồng cầu tăng nhẹ từ tháng thứ 3 rồi trở lại bình thường sau sanh 1 tháng.
Tốc độ lắng hồng cầu cung cấp một phần thông tin để giúp bác sĩ kiểm tra sức khỏe người bệnh. Khi kết quả xét nghiệm cho giá trị cao hơn bình thường, bác sĩ có thể khoanh vùng được các nguyên nhân chính thường gặp như:
Tăng tốc độ lắng hồng cầu đi kèm với tăng bạch cầu gợi ý các chẩn đoán sau:
Tăng tốc độ lắng hồng cầu không đi kèm với tăng bạch cầu gợi ý các chẩn đoán sau:
Các nguyên nhân chính thường gặp là:
Một số điều kiện có thể ảnh hưởng đến các tính chất của máu, kéo theo ảnh hưởng đến tốc độ lắng của các tế bào hồng cầu trong một mẫu máu. Vì vậy, thông tin về phản ứng viêm có thể bị che khuất. Những yếu tố gây ảnh hưởng phức tạp này bao gồm:
Bác sĩ sẽ tính đến các yếu tố phức tạp có thể xảy ra khi diễn giải kết quả xét nghiệm tốc độ lắng hồng cầu của người bệnh.
Xét nghiệm này được coi như một “tín hiệu báo động” chỉ dẫn sự hiện diện của hội chứng viêm, mặc dù có thể không chỉ dẫn chính xác nguồn gốc viêm. Giá trị tốc độ lắng hồng cầu tăng rất cao có thể gặp trong các trường hợp nhiễm trùng phổi và tiết niệu (chiếm 60%), hội chứng viêm không do nhiễm trùng (chiếm 10%), bệnh lý ung thư (chiếm 15%) và các tổn thương hoại tử mô (chiếm khoảng 5%). Ở các bệnh nhân bị viêm động mạch thái dương, tốc độ lắng hồng cầu thường rất cao (> 55 mm/h). Đây là một chỉ dẫn rất quan trọng để quyết định dùng ngay steroid, tránh bị các biến chứng nặng như mù hay đột quỵ cho bệnh nhân.
Xét nghiệm cũng cho phép theo dõi tiến triển của bệnh lý nguyên nhân đã được xác định (chẳng hạn như để theo dõi một tình trạng nhiễm trùng được điều trị bằng kháng sinh hay bệnh tự miễn được điều trị bằng corticoid). Giá trị tốc độ lắng hồng cầu giảm dần phản ánh tình trạng bệnh nguyên nhân của bệnh nhân đang được cải thiện và ngược lại.
Trong bệnh đau xơ cơ, theo dõi tốc độ lắng hồng cầu định kỳ giúp định hướng liều prednisolone cần dùng để kiểm soát các triệu chứng cho bệnh nhân.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
Hello Bacsi không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.
Miễn trừ trách nhiệm
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Thông tin kiểm chứng bởi:
Ban biên tập Hello Bacsi
Đặt câu hỏi cho bác sĩ
Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để tạo câu hỏi
Chia sẻ với bác sĩ các thắc mắc của bạn để được giải đáp miễn phí.
Đăng ký hoặc Đăng nhập để đặt câu hỏi cho bác sĩ!